Kabinet overweegt volgende stap versoepeling te versnellen
De wereld is in de greep van de coronacrisis. Na een lockdown van enkele maanden zette Nederland woensdag 28 april de eerste stap in het openingsplan. Volg in dit liveblog de laatste ontwikkelingen rondom het coronanieuws.
Advertentie
Het kabinet overweegt de volgende stap van de versoepeling van de coronamaatregelen iets te versnellen. De volgende verruiming zou dan ingaan op 5 juni in plaats van 9 juni, melden ingewijden aan het ANP na het Catshuisoverleg zaterdag.
Het zou betekenen dat de horeca en culturele instellingen een paar dagen eerder open mogen dan gepland. Ook zouden huishoudens meer mensen thuis mogen ontvangen, namelijk vier. Of de versnelling er komt hangt af van verdere positieve cijfers over onder meer besmettingen en ziekenhuisopnames.
Het kabinet neemt rond 31 mei een besluit of stap drie van het openingsplan eerder kan ingaan.
De middelbare scholen mogen op 31 mei weer helemaal open. Dat heeft het kabinet zaterdag besloten na een extra overleg met deskundigen zaterdag op het Catshuis.
Het Outbreak Management Team (OMT) heeft positief geadviseerd over de opening. De coronacijfers zijn de afgelopen weken flink verbeterd en in het voortgezet onderwijs kan de 1,5 meterregel losgelaten worden.
Wel moeten de leerlingen twee keer per week een zelftest thuis doen. Ook moeten ze afstand houden tot hun docenten.
De meeste middelbare scholieren in het voortgezet onderwijs krijgen momenteel maar een paar dagen per week les. Ze kunnen sinds maart weer voor minstens een dag in de week naar school. Op 7 juni moeten alle scholen weer open zijn.
De herstelplannen die achttien EU-landen tot dusver in Brussel hebben ingeleverd zien er volgens vicevoorzitter Valdis Dombrovskis van de Europese Commissie „heel veelbelovend” uit. De commissie zal de vaart erin zetten om in minder dan twee maanden de plannen te beoordelen, beloofde hij na afloop van een tweedaagse bijeenkomst van de EU-ministers van Financiën in Lissabon.
Goedkeuring van een herstelplan opent voor een lidstaat de deur naar geld uit het EU-coronaherstelfonds van 672,5 miljard euro, waarvan 312,5 miljard euro aan subsidies en de rest aan gunstige leningen.
De ministers bespraken in de Portugese hoofdstad het beleid om zo veerkrachtig en sterk mogelijk uit de coronacrisis te komen. Nu het vaccineren in Europa steeds sneller gaat en de samenleving geleidelijk kan heropenen, lijkt het keerpunt te zijn aangebroken. Het niet te vroeg stoppen met steunmaatregelen om te voorkomen dat bedrijven en burgers alsnog financieel kopje onder gaan door de pandemie, en de herstelplannen spelen een cruciale rol, zei de Portugese minister João Leão. Onder andere Duitsland, Frankrijk, Italië, Griekenland, Hongarije en Polen horen bij de 18 van de 27 landen die hun plan hebben ingeleverd.
Volgens Dombrovskis tonen de ingediende plannen een „goede balans tussen investeringen en hervormingen” en werkt het dagelijks EU-bestuur „zo snel als we kunnen” om al in de zomer projecten te kunnen voorfinancieren. Na goedkeuring door de commissie hebben de ministers van Financiën nog een maand de tijd om definitief groen licht te geven voor de herstelscenario’s van hun collega’s. Afgesproken is dat minimaal 37 procent van de investeringen aan vergroening wordt uitgegeven, en ongeveer 20 procent aan verdere digitalisering van de economie.
Nederland wacht met het indienen van een herstelplan tot er een nieuwe regering is. Demissionair minister Wopke Hoekstra heeft eerder al aangegeven dat Den Haag alleen aanspraak wil maken op de bijna 6 miljard euro aan subsidie die voor ons land beschikbaar is, en niet op leningen. Ook de nieuwe regering zal voor goedkeuring aan een aantal hervormingen moeten geloven. Zo wordt Nederland al jaren aangespoord onder meer de hypotheekrenteaftrek af te bouwen, de hoge schulden bij huishoudens aan te pakken en de woningmarkt te hervormen.
Het aantal nieuwe coronagevallen is afgelopen etmaal opnieuw gedaald. Tussen vrijdagochtend en zaterdagochtend zijn bij het RIVM 3221 nieuwe coronagevallen geregistreerd. Dat zijn er 955 minder vergeleken met de voorgaande dag. Ten opzichte van vorige week zaterdag gaat het om een daling van ruim 1200 positieve tests.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu heeft in de afgelopen zeven dagen 29.255 nieuwe coronagevallen geregistreerd. Dat komt neer op gemiddeld 4179 nieuwe besmettingen per dag. Dit gemiddelde daalt al weken.
Het aantal sterfgevallen door corona steeg het afgelopen etmaal met negentien. Dat wil niet zeggen dat al deze mensen in de afgelopen 24 uur zijn overleden. Als een coronapatiënt overlijdt, wordt dit soms pas na een tijdje doorgegeven. Vrijdag werden er twaalf overlijdens geregistreerd.
Zo’n 103.000 mensen hebben in België een coronaprik gehad via de reservelijst, meldt de Taskforce Vaccinatie. Meer dan een miljoen inwoners van het land hebben zich aangemeld voor deze lijst, die verspilling van vaccins moet voorkomen.
Er worden vooral mensen gevaccineerd die volgens de reguliere vaccinatiecampagne aan de beurt zijn of komen. Volgens de taskforce zijn via de reservelijst slechts enkele duizenden twintigers en dertigers opgeroepen voor een inenting.
Sinds begin april kunnen mensen in België zich aanmelden voor de reservelijst Qvax. Mensen worden uitgenodigd voor een inenting als blijkt dat iemand met een prikafspraak niet komt opdagen. De uitnodiging wordt via sms en e-mail verstuurd en moet binnen een half uur worden geaccepteerd voordat die naar een ander gaat.
Bijna 4,3 miljoen inwoners van België hebben een eerste coronaprik gehad. Dat is 46,5 procent van de volwassen bevolking. Ruim 1,6 miljoen van hen is volledig gevaccineerd.
De regering van India heeft socialemediaplatforms bevolen om berichten over „de Indiase variant” van het coronavirus te verwijderen. De regering ontkent dat er sprake is van een mutatie van Covid-19 die zijn oorsprong in het land heeft.
Coronavariant B.1.617 werd vorig jaar voor het eerst waargenomen in India. De mutatie lijkt verantwoordelijk te zijn voor de coronagolf die in de afgelopen weken veel problemen heeft veroorzaakt in Zuid-Azië. Inmiddels is de variant ook in zeker 43 andere landen waargenomen, waaronder Nederland en het Verenigd Koninkrijk.
Het Indiase ministerie dat gaat over elektronica en informatietechnologie heeft vrijdag een bevel verstuurd waarin het socialemediabedrijven oproept om alle berichten te verwijderen die het over een Indiase variant hebben.
„Wij zijn erop gewezen dat er online een valse bewering rondgaat die impliceert dat een ‘Indiase variant’ van het coronavirus zich over verschillende landen verspreidt. Dit is compleet VALS”, staat in de brief, die in handen is van persbureau AFP. Ook staat in het bevel dat de Wereldgezondheidsorganisatie WHO de B.1.617-variant met geen enkel land kan verbinden.
De WHO verklaarde de stam vorige week nog als „wereldwijde zorg”. Meerdere landen hebben het vliegverkeer vanuit India inmiddels grotendeels stilgelegd en laten passagiers uit het land slechts onder strenge voorwaarden binnen.
De Indiase regering krijgt veel kritiek, omdat het de recente golf van coronabesmettingen in het land niet aankan. Door het hoge aantal besmettingen is er een ernstig tekort aan zuurstof,
vaccins, ziekenhuisbedden en medicijnen. Zaterdag werden nog eens 257.000 nieuwe besmettingsgevallen en bijna 4200 sterfgevallen gemeld. In totaal zijn nu zo’n 26,2 miljoen inwoners van India positief getest op het virus. 295.525 mensen overleden aan de gevolgen van Covid-19.
Vorige maand riep de regering Twitter en Facebook al op om berichten waarin kritiek werd geuit op premier Narendra Modi’s aanpak van de crisis te verwijderen.
Het aantal coronapatiënten in Nederlandse ziekenhuizen is zaterdag voor de vijfde dag op rij gedaald, blijkt uit de nieuwe cijfers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS). In totaal worden er momenteel 1731 coronapatiënten in ziekenhuizen behandeld, 91 minder dan vrijdag.
Net zoals vrijdag zijn er 24 nieuwe patiënten met Covid-19 op de intensive care opgenomen. Het totaal aantal patiënten op de ic staat op 602 patiënten, 6 minder dan een dag eerder. Er zijn dus meer patiënten ontslagen, of overleden, dan dat er werden opgenomen.
Ook op de verpleegafdelingen is de leegloop hoger dan de instroom. Er werden in het afgelopen etmaal 139 mensen opgenomen, maar er liggen 85 minder mensen op de verpleegafdelingen dan een dag eerder. Het totaal staat op 1129.
De Braziliaanse president Jair Bolsonaro was aanvankelijk niet van plan coronavaccins te kopen en richtte zich op groepsimmuniteit. Dat meldt het hoofd van het parlementaire onderzoekscomité dat kijkt naar wat er mis is gegaan in de corona-aanpak van de regering.
Onderzoeksleider en senator Renan Calheiros stelt dat alles erop wijst dat Bolsonaro een voorkeur had voor groepsimmuniteit. „Hij ontkende eerst de ziekte, noemde het griep, en verzette zich vervolgens tegen isolatie en quarantaine. Daarna bagatelliseerde hij het gebruik van mondkapjes en moedigde hij menigten aan om samen te komen.”
Calheiros stelt dat het verwezenlijken van groepsimmuniteit de reden is waarom de rechts-populistische president het geld dat het congres had vrijgemaakt voor de aanschaf van coronavaccins niet direct had uitgegeven. In het onderzoek dat eind april van start ging wordt niet alleen gekeken naar de vertragingen bij de aanschaf van vaccins, maar ook onder meer naar het Amazonegebied, dat hard door de coronacrisis is getroffen.
Het is vooralsnog niet duidelijk of Bolsonaro strafbare feiten heeft begaan. Daar is volgens Calheiros meer onderzoek voor nodig. Het uiteindelijke rapport kan de basis vormen voor een strafrechtelijk onderzoek. De populariteit van Bolsonaro, die zelf vorig jaar besmet raakte met het coronavirus, heeft volgens peilingen intussen een dieptepunt bereikt.
Calheiros geldt als een criticus van Bolsonaro. De president en zijn bondgenoten hebben geprobeerd hem in het onderzoek af te zetten, omdat zijn zoon de gouverneur van een van de Braziliaanse staten is en er onderzoek wordt gedaan naar de financiering van staten. Zelf zegt Calheiros onpartijdig te kunnen optreden.
Brazilië telt bijna 16 miljoen vastgestelde besmettingen met het coronavirus. Volgens de officiële statistieken zijn in het land bijna 450.000 mensen overleden na een besmetting. Alleen in de Verenigde Staten zijn meer sterfgevallen gedocumenteerd. Zo’n 18 procent van de Braziliaanse bevolking heeft een eerste coronaprik gehad, 8,5 procent is volledig gevaccineerd.
Advertentie
Op 40 procent van de basisscholen maakt niet al het personeel gebruik van de coronazelftesten die het ministerie van Onderwijs opstuurde. Dat komt naar voren uit een peiling die de Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS) onder bijna 700 basisschoolleiders deed.
De zelftesten zijn bedoeld als voorzorgsmaatregel voor de docenten. Het personeel van 32 procent van de scholen gebruikt de zelftesten. Een op de vier ondervraagde scholen zegt tevreden te zijn over de coronazelftesten. Ruim 40 procent zegt niets te merken van het effect van de zelftests.
„De hoop was dat de tests wat druk bij schoolleiders zou wegnemen”, zegt AVS-voorzitter Petra van Haren „Maar het effect is beperkt. De huidige tests zijn alleen preventief. Daarnaast worden alleen leraren getest, het zegt niets over de mate waarin leerlingen besmet kunnen zijn.”
Vorige week had de helft van de basisscholen nog geen test ontvangen, door een leveringsfout bij het ministerie. Inmiddels heeft 93 procent van de scholen de testen ontvangen. In Nederland zijn ongeveer 6700 basisscholen.
Sywert van Lienden en zijn zakenpartners haalden vorig jaar in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid voor ruim 100 miljoen euro mondkapjes uit China. Wat ze daaraan hebben verdiend, wil Van Lienden niet zeggen. Follow the Money meldt na onderzoek dat het, op basis van de marktprijzen destijds, mogelijk gaat om een marge tot 30 miljoen euro.
Uit een rondgang van Follow the Money langs zeven importeurs van mondkapjes blijkt dat het drietal in een periode van ongeveer drie maanden vermoedelijk een marge tot circa 30 miljoen euro noteerde, gegeven de marktconforme inkooptarieven destijds. Daarmee pakte de Reliefs Goods Alliance BV van Van Lienden mogelijk een marge van rond de 30 procent - flink hoger dan de 15 tot 20 procent die gangbaar was in die tijd en ook veel meer dan bronnen binnen VWS aan de Volkskrant meldden.
De helft van de veertig miljoen bestelde mondkapjes zijn afkomstig van fabrikant Ryzur in Peking en aan VWS verkocht voor 2,26 euro per stuk, zo blijkt uit facturen van Relief Goods Alliance.
Op vakantie gaan vergt dit jaar huiswerk. Veel Nederlanders staan te trappelen om op reis te gaan of te boeken, maar experts waarschuwen in De Telegraaf dat een goede voorbereiding essentieel is.
Dankzij een op stoom komend vaccinatieprogramma kunnen naar verwachting steeds meer landen op geel of groen. Dat betekent dat de zomervakantie lonkt. Corona is echter niet weg, waarschuwen verschillende ministeries, de ANWB en reiskoepel ANVR. Daardoor kunnen reisadviezen veranderen en vragen opdoemen rond quarantaines en verzekeringen.
Bovendien verschillen de maatregelen per land en stellen landen ook diverse eisen, zelfs als het coronapaspoort - waarmee reizigers kunnen aantonen dat ze negatief zijn getest of zijn gevaccineerd - er eenmaal is. Testen zal onderdeel blijven van de reis, in sommige gevallen ook voor kinderen. „Het is echt zaak je goed in te lezen en de ontwikkelingen te blijven volgen”, raadt een woordvoerder van de ANWB bijvoorbeeld aan. Dagenlang je telefoon uitzetten is dan ook uit den boze. „Vakantie kan deze zomer zeker, maar het zal niet zo onbekommerd zijn als normaal.”
Blijven de beperkingen in het voortgezet onderwijs van kracht, of gaan de middelbare scholen de laatste weken van het schooljaar weer volledig open, zonder dat leerlingen 1,5 meter afstand moeten bewaren? Die vraag ligt zaterdag voor in het Catshuis, waar het kabinet over de kwestie praat.
Middelbare scholieren krijgen momenteel nog maar een deel van de week fysiek les, alleen voor eindexamenleerlingen zijn de beperkingen al opgeheven. Het Outbreak Management Team is gevraagd of ze voor alle scholieren weer open kunnen, en zo ja, hoe.
Overigens is niet iedereen te spreken over een mogelijke heropening. CNV Onderwijs vindt het niet wenselijk, omdat veel leraren niet zijn gevaccineerd en het voor hen lastig zal zijn voldoende afstand te houden tot leerlingen. En dat zou weer meer ziekteverzuim tot gevolg hebben, voorspelt de vakbond. „Waarom zou je organisatorisch zo’n risico nemen voor de laatste paar weken van het jaar?”, zei een woordvoerder eerder deze week.
In het Catshuis zal ook worden gesproken over de verdere aanpak van de coronacrisis richting de zomer, met aandacht voor zowel het afschalen van de maatregelen als de crisisstructuur, als het daar eenmaal tijd voor is.
Het totale officiële dodental van de coronapandemie in Latijns-Amerika en de Caraïben is vrijdag de één miljoen gepasseerd. Sinds het virus eind februari vorig jaar voor het eerst in Latijns-Amerika de kop op stak, zijn er ook al ruim 31,5 miljoen besmettingen geconstateerd in het zuidwestelijke werelddeel.
Zo’n 90 procent van alle coronadoden in het gebied komen uit vijf landen, waar 70 procent van de bevolking van het werelddeel woont. Brazilië heeft met 446.309 doden van alle Latijns-Amerikaanse landen het meeste te lijden gehad onder de coronapandemie, gevolgd door Mexico (221.080), Colombia (82.233), Argentinië (73.391) en Peru (67.253).
In tegenstelling tot Europa en de Verenigde Staten wil de vaccinatiecampagne tegen het coronavirus in Latijns-Amerika en in het Caribisch gebied nog niet op stoom komen.
Met name in Brazilië was de situatie tot voor kort alarmerend, met soms 3000 doden per etmaal. Inmiddels is het dagelijkse aantal sterfgevallen er met al meer dan een derde afgenomen. Mexico zag een nog sterkere afname. Daar werden in januari per dag gemiddeld 1300 coronadoden per dag geregistreerd. Nu zijn dat er gemiddeld 170.
In Colombia is juist sprake van een toename. Daar heeft het dagelijkse aantal sterfgevallen een ongekende hoogte bereikt met zo’n 500 doden per dag. In Argentinië gaat het eveneens de verkeerde kant op. Het land dat dinsdag met 35.543 nieuwe besmettingen en 745 doden in een etmaal recordaantallen meldde, heeft met ingang van vrijdagavond een nieuwe, strikte lockdown afgekondigd voor tenminste de komende negen dagen.
De EU-ministers van Financiën zijn voorzichtig optimistisch over het herstel van de Europese coronacrisis. „In alle landen gaan de cijfers de goede kant op”, zei demissionair minister Wopke Hoekstra in Lissabon na afloop van de eerste fysieke bijeenkomst van de ministers in zeven maanden. „Nu door de versnelde vaccinatieprogramma’s de samenleving geleidelijk weer opengaat, zijn de goede cijfers de rode draad.”
Alle 18-jarigen in Frankrijk krijgen 300 euro om uit te geven aan boeken, muziek, films, videogames, tentoonstellingen, concerten of andere culturele activiteiten. Daar wordt dit jaar 80 miljoen euro voor vrijgemaakt.
De zogenoemde cultuurpas is twee jaar geldig en toegankelijk via een app, maakte president Emmanuel Macron bekend op sociale media. Het idee is jongeren die hebben geleden onder de coronapandemie weer wat perspectief te geven.
Macron had in zijn verkiezingscampagne geschermd met een pas ter waarde van 500 euro, maar na twee jaar testen is dat bedrag wat lager uitgevallen. Wel wordt het volgend jaar aangevuld met vijfjarige pakketten van in totaal 200 euro voor middelbare scholieren.
Frankrijk telt ongeveer 800.000 18-jarigen. Ze kunnen de pas meteen gebruiken. Musea, bioscopen en andere culturele instellingen zijn sinds deze week weer open.
Het aantal door de politie geregistreerde delicten is vorig jaar nauwelijks gedaald, maar door de coronapandemie veranderde wel de aard van de misdrijven. Omdat mensen veel meer thuis waren, nam het aantal woninginbraken met 22 procent af. Daar staat een opvallende groei van de onlinecriminaliteit tegenover. Het aantal gevallen van fraude met onlinehandel en identiteitsfraude steeg in 2020 met meer dan 30 procent.
Het aantal winkeldiefstallen nam vorig jaar af met 17 procent en het aantal gemelde gevallen van zakkenrollerij zelfs met bijna de helft (44 procent). Dat blijkt uit het jaarverslag van het Openbaar Ministerie (OM) dat vrijdag naar de Tweede Kamer is gestuurd.
De langdurige sluiting van de horeca had volgens de opstellers van het rapport ook merkbaar effect. Zo was er veel minder uitgaansgeweld: het aantal geregistreerde openlijke geweldplegingen nam met 14 procent af en het aantal mishandelingen met 7 procent.
In de anderhalvemetersamenleving waarin mensen meer thuiswerken en minder reizen, recreëren en uitgaan, kreeg criminaliteit nieuwe vormen, zo staat in het jaarverslag. Het OM bracht ‘coronahoesters’ voor de rechter en deed strafrechtelijke onderzoeken naar fraude met geld voor coronasteun. Er kwamen tienduizenden processen-verbaal van de politie binnen voor overtreding van de coronamaatregelen.
De coronacrisis had een grote impact op het werk van het OM. Niet alleen de manier waarop mensen hun werk moesten uitvoeren, maar ook de afhandeling van rechtszaken werden sterk beïnvloed door de pandemie.
Toen medio maart 2020 de gerechtsgebouwen voor bijna twee maanden werden gesloten, had dat gevolgen voor de opsporing en vervolging. Alleen de urgente zaken gingen door. Geplande aanhoudingen, zoals ‘klapdagen’ in grote onderzoeken, moesten worden uitgesteld, aldus het jaarverslag. Toen de gerechtsgebouwen zo’n twee maanden later weer open mochten, verruimden sommige de openingstijden van hun gebouwen. Ook werden tijdelijk veel meer rechter-plaatsvervangers en gepensioneerde rechters ingezet.
Een 61-jarige man uit Ede is veroordeeld tot een gevangenisstraf van acht weken, waarvan de helft voorwaardelijk, voor het bedreigen van premier Mark Rutte, de ministers Ferd Grapperhaus, Hugo de Jonge en Tamara van Ark en directeur Jaap van Dissel van het RIVM.
Hij bedreigde vorig jaar november en december de politici en Van Dissel via Twitter. Hij schreef onder meer aan Rutte: „Er is maar één echt werkende maatregel: Jouw, Hugo, Ferd en Tamara de strot doorsnijden!”. Op 15 december richtte hij zich tot Van Dissel met de tweet: „Opa Jaap van Dissel: vergeet je pensioen! liquidatie aanstaande!?” Hier stond ook een video bij waarin een vuurwapen op de kijker wordt afgevuurd. De man verscheen vrijdag voor de politierechter. De rechtbank deed meteen uitspraak.
Het Openbaar Ministerie (OM) maakte vrijdag bekend dat er opnieuw mensen zijn opgepakt voor bedreiging van Van Dissel. Het gaat om een 33-jarige man uit Enschede en een 47-jarige Hagenaar. Een van hen is de beheerder van een kanaal in berichtendienst Telegram, waarbinnen hij volgens het OM zelf ook het eerste opruiende bericht plaatste in een groepschat. Het kanaal en de bijbehorende groepschat werden beheerd door een account dat door de politie is herleid op de man uit Enschede. Dit account plaatste ook het eerste bericht, waarin werd opgeroepen bij het slachtoffer bakstenen door de ruit te gooien. Hij deelde daarbij ook het adres van Van Dissel.
De man uit Den Haag heeft op internet gedreigd met een geweldsmisdrijf tegen het leven van de RIVM-directeur. Ook stond hij tijdens de eerdere rechtszaak tegen twee andere verdachten buiten voor de ingang van de rechtbank. Daar riep deze man, direct na de veroordeling van de andere verdachten, dat de RIVM-directeur begraven moest worden, „Van Dissel, wij staan klaar”. Het OM ziet ook dit als een doodsbedreiging.
Beide verdachten zijn vrijdag voorgeleid aan de rechter-commissaris en blijven 14 dagen langer in voorarrest. Het OM sluit niet uit dat nog meer mensen zullen worden aangehouden vanwege de bedreigingen en het oproepen tot geweld.
De manier waarop Nederland de uitbraak van het coronavirus bestrijdt, is te versnipperd. Dat zegt burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam. „Eerst hebben we op zondag het gesprek tussen het kernkabinet met RIVM en anderen, zoals het Outbreak Management Team. Vervolgens een gesprek met het parlement en daarna moeten de ministers nog een keer bij de burgemeesters komen. Nu zitten er soms dagen tussen het signaleren van een urgentie en het nemen van een besluit. Ik vind dat te lang”, aldus Aboutaleb.
De PvdA-burgemeester ziet veel heil in een soort Nationale Veiligheidsraad, zoals de Verenigde Staten die hebben. „Alles in één hap bij elkaar. Ik ben gecharmeerd van dat idee.”
Aboutaleb wil ook dat de overheid meer doet om crises te voorkomen. „We verdienen met elkaar zo’n 800 miljard euro in dit land. Het Rijk heeft een begroting van ongeveer 350 miljard euro. Daarvan gaat om en nabij de 1 procent naar preventie. Aan de coronacrisis hebben we afgelopen jaar 70 tot 75 miljard euro uitgegeven, ongeveer een kwart van de nationale begroting. Dat leidt tot oplopen van de staatsschuld met 20 tot 25 miljard. Geen drama, dat kunnen we hebben, maar het vraagt om rationeel kijken hoe we dit hebben verdeeld.”
De Rotterdamse burgemeester vindt ook dat de privacyregels te streng zijn voor een crisis. Vlak voor de corona-uitbraak was er in Rotterdam een grote oefening waarbij zogenaamd een vrouw een virus meenam uit het Erasmus MC. Aboutaleb: „Toen ontdekten we dat de ov-chipkaart een zalig ding was om iedereen te traceren die bij de mevrouw in de metro had gezeten. Maar privacy staat ons in de weg. Toen zei ik: als het moet ga ik door de privacywet heen, en dan moet ik nog zien dat de minister-president zegt dat ik het fout heb gedaan. De privacywet is niet bedoeld om de gezondheidszorg in de weg te staan.”
Aboutaleb sprak bij de opening van het Pandemic & Disaster Preparedness Center in Rotterdam. Dat is een samenwerkingsverband van de Erasmus Universiteit, het Erasmus Medisch Centrum en de Technische Universiteit Delft. In het centrum moeten mensen uit alle hoeken van de wetenschap, niet alleen virologen en artsen maar bijvoorbeeld ook sociologen en ingenieurs, samenwerken zodat Nederland zich beter kan voorbereiden op de volgende crisis.
Want dat er ooit een nieuwe crisis komt, staat voor de initiatiefnemers vast. En om voorbereid te zijn, wil het centrum ook leren van de coronacrisis. „Wat ontbrak is: hoe ga je om met de mentale gezondheid van de bevolking als het zo lang duurt? Hoe ga je om met de enorme maatschappelijke ongelijkheid die versterkt wordt door een pandemie? En hoe ga je om met de campagnes van desinformatie?”, aldus viroloog Marion Koopmans.
Die volgende crisis kan een nieuwe virusuitbraak zijn, maar klimaatverandering is ook een dreigende ramp. En de oplossing voor het ene probleem kan juist het volgende probleem veroorzaken, legt het voorbereidingscentrum uit. Als de zomers in Nederland bijvoorbeeld droger worden, kan het nodig zijn om waterbekkens aan te leggen om de droge periode door te komen. Maar dat water kan een broeinest worden voor muggen die ziektes als knokkelkoorts overdragen en die door het veranderende klimaat meer deze kant op zullen komen. Ook daar willen de initiatiefnemers zich op voorbereiden.
Nederland en zestien andere EU-landen hebben een proef met de ICT voor de nieuwe coronareispas van de EU goed doorstaan. Portugal, Malta, Polen, Ierland, Roemenië en Letland volgen de komende dagen nog, zegt de Europese Commissie.
Het systeem waarmee de EU-landen informatie op het zogeheten EU Digitale Covid-certificaat kunnen uitwisselen, moet in de eerste week van juni al werken, zeggen EU-ambtenaren. Eind juni kunnen alle lidstaten aangekoppeld zijn. „Alles staat op de rails, het gaat goed.”
De EU-wetgeving waarop het certificaat berust, wordt 1 juli van kracht. Landen zouden al eerder kunnen beginnen met het uitgeven van certificaten, die in de vorm van een QR-code op papier of digitaal worden verstrekt. Maar dat kan alleen met eigen wetgeving.
Nederland heeft steeds gezegd als de EU-regels er liggen binnen hooguit een paar dagen van start te willen gaan met het certificaat. „We gaan kijken hoe we ervoor zorgen dat mensen op 1 juli daarover ook kunnen beschikken”, aldus buitenlandminister Stef Blok.
Dat geldt mogelijk niet voor alle lidstaten, zei premier Rutte eerder al. Ze hebben na 1 juli daarvoor officieel zes weken de tijd. Als ze die tijd nemen, is de zomervakantie voor velen alweer bijna voorbij, en daar was het nu juist om te doen. Maar „de druk op zulke landen zal oplopen”, zeggen EU-bronnen. En populaire vakantielanden spannen zich al maanden in om alle obstakels op te ruimen voor de langverwachte terugkeer van de toerist.
„Alle lidstaten moeten zich in juni helemaal gereedmaken”, zegt verantwoordelijk Eurocommissaris Didier Reynders. „Zodat ze meteen op toeren zijn.” De Europese Commissie biedt desgewenst technische en financiële hulp.
Hoeveel huisartsen de tweede prik met het AstraZeneca-vaccin eerder gaan zetten dan na twaalf weken, moet nog maar blijken. Dat zegt de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV). Coronaminister Hugo de Jonge maakte vrijdag bekend dat met de GGD’en, ziekenhuizen en huisartsen is afgesproken dat ze de tweede prik zo snel mogelijk toedienen, binnen vier tot twaalf weken.
Alle afspraken voor de tweede coronaprik met AstraZeneca staan al gepland, laat een woordvoerster van de LHV weten. „Praktijken die dat willen, kunnen de afspraak naar voren halen. Maar het is geen verplichting. Bovendien is het maar de vraag of de leveringen van het vaccin toereikend zijn. Het komt nog steeds in blokjes binnen.”
Veel huisartsen wilden volgens de woordvoerster wel graag dat het interval tussen de eerste en de tweede prik minder strikt zou worden. „Huisartsen moeten het inenten combineren met de normale patiëntenzorg. Dus meer flexibiliteit is prettig, bijvoorbeeld omdat ook mensen die in huisartsenpraktijken werken op zomervakantie willen.”
De afgelopen maanden werd tussen de eerste en tweede prik een interval van twaalf weken aangehouden. Nu kunnen alle huisartsen in theorie de tweede prik uiterlijk eind juni toedienen. De GGD’en proberen dat al voor 20 juni te doen, aldus minister De Jonge.
Volgens een schatting van het ministerie van Volksgezondheid zijn er tot dusver meer dan 8 miljoen coronaprikken gezet. Het gaat om eerste inentingen en herhaalprikken bij elkaar. Het geschatte aantal op het coronadashboard staat nu op 8.040.730 toegediende vaccindoses.
Bij de GGD’en werden de meeste prikken gezet, bijna 5,5 miljoen tot dusver. Het aantal prikken dat in ziekenhuizen, zorginstellingen en huisartsenpraktijken is gezet berust op een schatting op basis van het aantal vaccins dat is geleverd bij priklocaties. Dat komt omdat inentingen die op deze locaties worden gezet nog niet allemaal worden doorgeven aan het centrale registratiesysteem van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).
Vorige week vrijdag meldde het dashboard de zeven miljoenste prik. Dat betekent dat er afgelopen week ongeveer een miljoen vaccinaties zijn gezet. Komende weken werken de GGD’en toe naar het zetten van 2 miljoen prikken per week.
Mensen die met AstraZeneca worden ingeënt, kunnen voortaan sneller hun tweede prik krijgen. Met de GGD’en, ziekenhuizen en huisartsen is afgesproken dat ze hem zo snel mogelijk toedienen, binnen vier tot twaalf weken. Dat heeft coronaminister Hugo de Jonge besloten, naar aanleiding van een nieuw advies van de Gezondheidsraad.
De afgelopen maanden werd tussen de eerste en tweede prik een interval van twaalf weken aangehouden. Daar waren twee redenen voor. Er was eerder dit jaar weinig vaccin beschikbaar en door twaalf weken tussen de eerste en tweede prik aan te houden, konden er sneller meer mensen een eerste prik krijgen. Nu kunnen alle huisartsen de tweede prik uiterlijk eind juni toedienen. De GGD’en proberen dat al voor 20 juni te doen, zei de minister.
Daarnaast zou het vaccin betere bescherming tegen het virus bieden als er langer werd gewacht met de tweede prik. Het onderzoek waarop die conclusie was gebaseerd „kent echter een aantal beperkingen, waardoor aan de resultaten geen conclusies kunnen worden verbonden”, stelt de Gezondheidsraad nu.
Het reproductiegetal van het coronavirus is opnieuw gedaald. Volgens de laatste informatie van het coronadashboard van de overheid staat het zogenoemde r-getal momenteel op 0,86. Dat wil zeggen dat honderd mensen gemiddeld 86 anderen besmetten en dat de epidemie dus langzaam kan uitdoven.
Bij de vorige melding van het coronadashboard eerder deze week was het r-getal 0,89 en een week geleden nog 0,95.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) kijkt voor de berekening van het reproductiegetal ongeveer twee weken terug in de tijd, omdat het anders geen betrouwbaar cijfer kan geven. Het r-getal van 0,86 slaat in werkelijkheid op de situatie zoals die op 6 mei was.
Uitkeringsinstantie UWV heeft in de eerste twee weken na opening van een nieuw loket ruim 19.000 aanvragen binnengekregen voor loonsteun vanwege de coronamaatregelen. Daarmee is de vijfde periode voor de zogeheten Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) nog altijd rustiger dan voorgaande periodes.
Van alle aanvragen zijn er nu al 13.000 goedgekeurd. Dat zijn bedrijven met in totaal 275.000 werknemers in dienst. Die bedrijven ontvingen hun eerste voorschotten van in totaal 294 miljoen euro. Later volgen nog twee termijnen.
De meeste bedrijven die een aanvraag deden komen uit de horecasector, een kleine 5800. Ook de overige commerciële dienstverlening en de detailhandel waren goed vertegenwoordigd, al waren die met zo’n 2000 en ruim 1300 aanvragen wel aanzienlijk kleiner.
De voorwaarden in deze periode zijn dezelfde als bij het voorgaande pakket. Om in aanmerking te komen moeten werkgevers minimaal 20 procent omzetverlies kunnen aantonen over een periode van drie maanden. De overheid vergoedt maximaal 85 procent van de loonkosten. Dit gebeurt bij ondernemingen waar door de coronacrisis alle inkomsten zijn weggevallen.
Demissionair zorgminister Hugo de Jonge zal het initiatief Prullenbakvaccin.nl „geen strobreed in de weg leggen” als zij mensen aan overgebleven inentingen kunnen helpen. Hij blijft er wel bij dat het „een heel onhandige manier” is om aan het vaccin te komen, en denkt ook dat huisartsen beter onderling de overgebleven spuiten kunnen uitwisselen.
„Het voorziet kennelijk in een behoefte en dat is prima. Maar ik geloof niet dat het de allerbeste manier is om met het surplus om te gaan”, zei minister De Jonge vrijdagmiddag. Het idee van de website is dat huisartsen zich kunnen aanmelden. Mensen die graag geprikt willen worden, moeten vervolgens de site in de gaten houden. Wie zich binnen tien minuten als eerste bij de betreffende huisarts meldt, kan een inenting krijgen.
„Ik vind het een heel onhandige manier om met de laatste prikken in een potje om te gaan”, aldus minister De Jonge. Het gaat volgens hem per definitie om een heel klein deel van de prikken.
Via de site kunnen alleen huisartsen restjes verdelen, de GGD’en niet. Die huisartsen hebben meestal maar één of twee dagen waarop ze hun patiënten inenten, en dan enige weken later nog een tweede ronde. Per praktijk houdt een arts als het goed is nooit meer dan één flacon over, zei de minister. Een flesje bevat zo’n tien doses. Volgens De Jonge zijn de restjes er in de praktijk daarom „bijna niet”.
Aanvankelijk waarschuwde het ministerie van Volksgezondheid dat de vaccins eigenlijk niet van de huisartsen zijn, en het dus ook niet aan hen is om ze te herverdelen. Zelf juridische stappen werden niet uitgesloten. De Tweede Kamer vroeg de minister daarop dit soort initiatieven niet tegen te werken maar te ondersteunen. Uiteindelijk vindt de minister het ook beter dat de vaccinaties niet verloren gaan, zegt hij nu. „Als je kunt zorgen dat prikken in een bovenarm gaan in plaats van in de prullenbak terechtkomen: altijd doen.”
Consumenten in de eurolanden zijn in de maand mei minder somber geworden, meldt de Europese Commissie. Volgens onderzoekers van het dagelijks EU-bestuur steeg het consumentenvertrouwen in de eurozone zelfs tot boven het niveau van net voor de coronapandemie.
Nu vaccinatiecampagnes in veel landen gestaag vorderen en anti-coronamaatregelen worden versoepeld, neemt ook de somberte onder consumenten af. De graadmeter voor het consumentenvertrouwen in de eurozone steeg 3 punten tot min 5,1. Dat is ruim boven het gemiddelde van de afgelopen tien jaar en licht boven het niveau in de eerste twee maanden van 2020, toen het coronavirus nog niet had toegeslagen in Europa. In de Europese Unie als geheel steeg het vertrouwen tot hetzelfde niveau als voor de pandemie.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldde eerder al dat consumenten in Nederland deze maand minder negatief zijn dan in april. Ze zijn bijvoorbeeld positiever geworden over het economische klimaat in de komende twaalf maanden. Ook nam de kooplust toe en waren Nederlanders minder huiverig om grote aankopen te doen, aldus het CBS.
Eén prik met een coronavaccin moet straks genoeg zijn om met de coronareispas alle Europese lidstaten binnen te reizen, vindt zorgminister Hugo de Jonge. Hij roept zijn Europese collega’s op tot eenduidige regels te komen, waarbij één dosis genoeg is.
„We moeten hier echt vanuit een Europees perspectief naar kijken en ook vanuit het perspectief van mensen die graag op vakantie gaan”, zegt De Jonge na de ministerraad op vrijdag. „Als je eerst een dik boekwerk door moet om te weten waar je welke regels hebt op het moment dat je dat digitale groene certificaat hebt, dan maken we het mensen wel heel ingewikkeld.”
Het Europees Parlement en de lidstaten kwamen donderdag tot een akkoord over het Covid-certificaat, dat soelaas moet bieden voor de zomervakantie. Maar het is nog niet duidelijk hoe de regels er precies gaan uitzien. Landen kunnen zelf bepalen of ze iemand pas toelaten na twee prikken met het coronavaccin, na één prik, of alleen na één prik als die persoon al eens besmet is geweest. „Als allerlei lidstaten er eindeloos nationale verplichtingen aan verbinden, dan wordt het lastig dat certificaat te gebruiken.”
Bovendien helpt het landen die achterlopen met het vaccineren als de Europese landen met één prik genoegen nemen, zegt De Jonge. „Dat zou ook voor Nederland kunnen gelden op het moment dat allerlei leveringen gaan tegenvallen”, aldus de bewindsman.
Hierover moeten wel nog afspraken gemaakt worden tussen de lidstaten, „dus daar moeten we aan werken”.
Tussen donderdagochtend en vrijdagochtend registreerde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) 4219 positieve coronatesten. Dit betekent dat de uitbraak verder afneemt.
In de afgelopen zeven dagen zijn 30.570 positieve tests gemeld. Dat komt neer op gemiddeld 4367 nieuwe gevallen per dag. Het gemiddelde daalt voor de twaalfde achtereenvolgende dag.
Het aantal sterfgevallen steeg afgelopen etmaal met twaalf. Dat wil niet zeggen dat al deze mensen in de afgelopen 24 uur zijn overleden. Wanneer een coronapatiënt sterft, duurt het een tijdje voordat het overlijden is geregistreerd. In de afgelopen zeven dagen zijn 95 sterfgevallen geregistreerd.
Burgemeester van Amsterdam Femke Halsema verwacht over vier a vijf jaar af en toe nog wel „geschokt” terug te kijken op de ingrepen die ze heeft moeten doen in de vrijheden van mensen. Dat zei ze in de podcast ‘Hoop in tijden van corona’ van de Protestantse Kerk Amsterdam, die vrijdag werd gepubliceerd.
„Ik heb nu ook heel veel momenten dat ik denk: hoe is dit mogelijk? Dit had ik me toch niet kunnen voorstellen toen ik burgemeester werd, dat ik mijn handtekening onder een avondklok moest zetten, die in principe vrijheidsontneming voor alle Amsterdammers betekent”, aldus Halsema in het gesprek.
„Er is in naoorlogs Amsterdam geen burgemeester geweest die dit soort vrijheidsbeperkende maatregelen aan zijn inwoners heeft moeten opleggen. Ik kan dat goed rechtvaardigen vanwege de gezondheidsrisico’s, maar de schok dat dit heeft moeten gebeuren, die overvalt me nu wel eens. En ik denk eigenlijk dat dat over 4 à 5 jaar niet anders zal zijn, ik denk eigenlijk dat die zich dan dieper heeft ingevreten.”
Halsema benadrukt dat ze gewoon uitvoering geeft aan de landelijke noodwet. „Maar ik zet mijn handtekening eronder en ik moet het ook handhaven. En dat doe ik met overtuiging, maar ook, zoals ik al aan begin van de pandemie heb gezegd, met gezonde tegenzin. En ik vind het mijn plicht om me elke dag te blijven realiseren hoe ongewoon deze situatie is.”
In de podcast sprak de burgemeester verder onder meer over de hoeveelheid solidariteit in de stad tijdens de coronacrisis. „Hoe aardig heel veel mensen ook zijn, hoe ze voor elkaar zorgen, hoeveel vrijwilligers zich gemeld hebben bij de voedselbank. Daar kunnen we ook veel hoop aan ontlenen.”
Het aantal coronapatiënten in de Nederlandse ziekenhuizen is voor de vierde dag op rij gedaald. In totaal liggen er nu 1822 mensen met Covid-19 in een ziekenhuis, 77 minder dan donderdag.
Volgens de laatste cijfers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) werden op de intensive cares afgelopen etmaal 24 nieuwe patiënten met Covid-19 opgenomen, maar het totaal aantal coronapatiënten op de ic’s nam af met 13. Er zijn dus meer patiënten ontslagen, of overleden, dan er binnenkwamen. Voor de verpleegafdelingen geldt iets soortgelijks: daar werden 135 nieuwe besmette mensen opgenomen, maar het totaal aantal patiënten nam af met 64.
Op de verpleegafdelingen liggen momenteel nog 1214 patiënten met Covid-19, de ziekte die door het virus wordt veroorzaakt. Op de ic’s liggen nog 608 coronapatiënten.
De economie kan niet volledig herstellen van de coronacrisis totdat de pandemie onder controle is. Door het verschil in middelen dreigt echter een scheiding te ontstaan tussen rijke en arme landen, merkt het Internationaal Monetair Fonds (IMF) op. Daarom moet de wereld inzetten op vaccinaties in alle landen.
Eind 2021 moet in elk land minimaal 40 procent van de bevolking gevaccineerd zijn, bepleit het IMF. Halverwege volgend jaar zou dat overal 60 procent moeten zijn en tegelijkertijd moet er voldoende getest worden en virusuitbraken actief worden opgespoord via bron- en contactenonderzoek.
Daar is 50 miljard dollar voor nodig, berekende de denktank. Die uitgave kan echter 9 biljoen dollar opleveren als daardoor de wereldeconomie weer sneller op zijn oude niveau is. Voor de rijke landen is de potentiële economische winst 1 biljoen dollar, waardoor het volgens het IMF „mogelijk de hoogst renderende publieke investering ooit” is.
Dat geld zou moeten komen van donoren als publieke organisaties als ontwikkelingsbanken, maar ook van overheden. Met het geld moet onder meer Covax, dat vaccins levert aan arme landen, meer vaccins kunnen bestellen zodat de beschikbare productieruimte wordt vastgelegd. Ook moeten landen zorgen voor de vrije handel in ruwe materialen en geproduceerde vaccins. Met name het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten werden de afgelopen tijd beschuldigd van vaccin-nationalisme, maar ook de Europese Unie heeft de export van vaccins tegengehouden.
Verder denkt het IMF dat landen dit jaar genoeg vaccins voor 500 miljoen mensen kunnen doneren. Dat zou zelfs kunnen als ze de vaccinatie van hun eigen bevolking voorrang geven.
Het IMF wil verder investeren in meer productie en onderzoek naar vaccins die ook nieuwe varianten beter bestrijden. Ook kan zo de noodzaak voor herhaalvaccinaties om de immuniteit weer te versterken worden ondervangen.
Het grootste deel van het benodigde geld, ongeveer 30 miljard dollar, is volgens de denktank nodig om overal testcapaciteit te creëren, geneesmiddelen in te kopen en te verspreiden voor de behandeling van corona en de voorbereiding voor grootschalige vaccinatiecampagnes.
De Duitse economie kan dit najaar weer terug zijn op het niveau van voor de coronacrisis. Daarvoor moeten dan wel de vaccinatiecampagnes voorspoedig verlopen en de coronamaatregelen de komende maanden verder worden versoepeld. Dat zegt de Duitse centrale bank.
Volgens de Bundesbank zal in het tweede kwartaal de economie al duidelijk aan vaart gaan winnen, geholpen door de industrie en bouwsector. Als de dienstensector ook weer sterk gaat groeien, kan in de herfst de omvang van de grootste economie van Europa weer hoger zijn dan voor de pandemie, aldus de centrale bank.
In het eerste kwartaal van dit jaar kromp de Duitse economie nog met 1,7 procent in vergelijking met de voorgaande periode, onder druk van de coronalockdowns.
De animo van mensen om zich te laten vaccineren blijft groot. Wel is een deel van hen na vaccinatie minder bereid zich te houden aan coronaregels zoals het houden van 1,5 meter afstand en het samenkomen met een beperkt aantal mensen.
Dat komt naar voren uit onderzoek door het RIVM in samenwerking met GGD GHOR en de GGD’en onder ruim 55.000 deelnemers.
Volgens de studie is de vaccinatiebereidheid onder de Nederlanders onverminderd hoog, maar zijn er wel verschillen tussen de vaccins. Pfizer en Moderna scoren het hoogst. Respectievelijk 81 procent en 74 procent zou zich daarmee laten vaccineren als ze nu een uitnodiging zouden ontvangen. Daarna volgen het vaccin van Janssen (66 procent) en AstraZeneca (53 procent). Deelnemers aan het onderzoek denken dat Pfizer en Moderna het meest effectief zijn en de minste bijwerkingen hebben. In werkelijkheid is de bescherming tegen ernstige ziekte na een Covid-infectie van alle vaccins ongeveer gelijk (boven de 85 procent effectiviteit), aldus het RIVM.
Daartegenover staat dat een deel van de deelnemers aan het onderzoek na vaccinatie minder bereid is zich aan de maatregelen te houden. Zo verwacht 34 procent de regel van het houden van afstand minder goed na te leven en denkt 40 procent zich niet meer zo strikt te houden aan de regels voor groepsgrootte. Ook verwacht 18 procent zich na vaccinatie minder te laten testen bij klachten. 91 procent is wel van plan net zo vaak de handen te wassen als voor de prik.
Ondanks de versoepelingen en het sneller vaccineren neemt het vertrouwen in het coronabeleid af. Nu is 34 procent positief over de aanpak van de overheid, een half jaar geleden was dat 58 procent.
Werkgevers vinden het „goed nieuws” als het demissionaire kabinet de coronasteunpakketten verlengt tot en met het derde kwartaal, maar ze pleiten er zelf voor om die door te trekken naar het eind van het jaar. Dat zei voorzitter Ingrid Thijssen van de werkgeversorganisatie VNO vrijdag na haar gesprek met informateur Mariëtte Hamer. Overigens zijn ze nog in overleg met het kabinet over de verlenging. „Het ei is nog niet gelegd”, aldus Thijssen.
De werkgeversclub wil dat bedrijven straks tien jaar de tijd krijgen om de uitgestelde belastingverplichtingen terug te betalen. Nu is dat nog drie jaar, vanaf oktober. Volgens ingewijden wil het kabinet daar nog twee jaar aan vastplakken, en hoeven bedrijven pas in oktober volgend jaar te beginnen met het terugbetalen van hun schuld bij de fiscus.
Verder wil Thijssen dat de herstelplannen voor bedrijven de komende 2,5 jaar blijven doorlopen. Dat is volgens haar nodig „omdat je niet wil dat bij zwaar getroffen ondernemers, in de onzekerheid hoe corona zich nog ontwikkelt, op het laatste moment alsnog het matje eronder vandaan getrokken wordt. Dat zou ook ontzettend zonde zijn van alle steun die we al gegeven hebben.”
Hongarije gaat het grootste deel van de overgebleven coronamaatregelen schrappen. Dat gebeurt zodra het aantal gevaccineerde mensen komend weekend op 5 miljoen staat, maakte premier Viktor Orbán bekend op de radio. „Dat betekent dat we de derde golf van de pandemie hebben verslagen”, zei Orbán, die toevoegde dat het tijd is om „afscheid te nemen van mondkapjes”.
In het circa 10 miljoen inwoners tellende Hongarije heeft inmiddels bijna de helft van de bevolking zeker één dosis gehad van een coronavaccin. Het land gebruikt in tegenstelling tot andere EU-lidstaten middelen uit China en Rusland die nog goedgekeurd moeten worden door het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA). Daardoor kon snel worden gevaccineerd.
Een Hongaarse topfunctionaris zei deze week dat zijn land geen nieuwe vaccins hoeft van Pfizer/BioNTech. Hongarije zou inmiddels voldoende vaccins hebben ingekocht en doet als enige lidstaat niet mee aan een nieuw contract tussen de EU en die westerse bedrijven. „Als we de bevolking in de herfst weer moeten vaccineren, zijn we daar klaar voor”, zei minister Gergely Gulyás.
Hongarije had toen de vaccinatiecampagne vorderde al veel coronamaatregelen ingetrokken. Hotels, restaurants, bioscopen en andere bedrijven mochten de deuren weer openen. Bij de volgende versoepelingsfase wordt volgens Orbán ook de avondklok geschrapt.
De Hongaarse economie is hard getroffen door de coronacrisis en kromp vorig jaar met 5 procent. Orbán, die in 2022 herkozen moet worden, rekent dit jaar weer op economische groei. Die kan volgens hem zelfs hoger uitvallen dan de 4,3 procent die zijn regering voorspelt.
De economische bedrijvigheid in de eurozone is in mei verder toegenomen, nu de coronamaatregelen steeds meer versoepeld worden. Met name in de dienstensector, met bijvoorbeeld horeca, detailhandel en toerisme, gaan de zaken aanzienlijk beter, meldde de Britse marktonderzoeker Markit.
De samengestelde inkoopmanagersindex van industrie en diensten, die de economische activiteit in het eurogebied weerspiegelt, komt volgens Markit op basis van voorlopige cijfers uit op een stand van 56,9 tegen 53,8 in april. Dat is het hoogste niveau in 39 maanden. Een stand van 50 of meer wijst op groei, daaronder op krimp.
In de dienstensector werd een indexstand gemeten van 55,1, het hoogste punt in 35 maanden. Die sector profiteert nu de horeca en de detailhandel steeds verder openen en de reisbeperkingen worden afgebouwd, wat de vraag naar diensten stuwt. Daardoor neemt ook de vraag naar personeel in die sector toe.
Ook de industrie in het eurogebied blijft zeer goed draaien, zegt Markit. Daar blijven de nieuwe orders op een heel hoog niveau liggen, al blijft de industrie wel kampen met toeleveringsproblemen, waaronder bij computerchips. Dat zorgt volgens Markit voor enige tegenwind bij de productie in de industrie.
Nederlanders zijn in coronajaar 2020 over de gehele linie aanzienlijk rijker geworden. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zijn de vermogens van huishoudens fors gegroeid. Dat komt onder meer omdat er veel meer werd gespaard dan in andere jaren. Omdat het nog amper mogelijk was om bijvoorbeeld uit te gaan of verre reizen te maken, daalden de uitgaven en zetten mensen meer geld weg. Daarnaast lagen de cao-lonen wat hoger en er werd geld verdiend met beleggen.
Het statistiekbureau keek naar de waarde van het financieel vermogen exclusief pensioenaanspraken. Dit bedroeg eind 2020 per inwoner 16.066 euro, wat 2917 euro meer is dan eind 2019. Ongeveer de helft van deze toename betrof de inleg op bank- en spaarrekeningen en aankopen van bijvoorbeeld aandelen en obligaties. De stijging van het inkomen in 2020 kwam vooral door eerder afgesproken cao-loonstijgingen en doordat de werkloosheid ondanks de coronacrisis beperkt bleef door een uitgebreid steunpakket van de overheid.
De toegenomen rijkdom is ook voor een groot deel te danken aan de opgelopen aandelenkoersen en andere herwaarderingen. Het was namelijk geen slecht beursjaar. De corona-uitbraak zorgde in februari en maart wel voor een fikse koersval. Maar dankzij de enorme steunpakketten van centrale banken en overheden en de komst van de eerste coronavaccins maakte bijvoorbeeld de AEX-index daarna weer een stevig herstel door.
Waarschijnlijk is ook ons niet-financiële vermogen flink gegroeid. Dat komt volgens het CBS omdat de huizenprijzen sterk zijn gestegen. De huizen van huizenbezitters zijn dus meer waard geworden. Maar over deze vorm van vermogen heeft het CBS nog geen cijfers beschikbaar. Het statistiekbureau zegt nu ook niks over de verdeling van de rijkdom in Nederland.
De toename van de vrije besparingen, oftewel het inkomen minus de consumptieve bestedingen, was in Nederland groter dan in de meeste andere eurolanden, constateren de onderzoekers. In Ierland en België namen de besparingen per inwoner wel sterker toe. In Ierland was de stijging van het inkomen per inwoner groter dan in Nederland, in België namen de consumptieve bestedingen sterker af. Het CBS merkt op dat, ondanks de coronapandemie, de besparingen in geen enkel euroland krompen.
De eerste coronagolf heeft ongeveer net zoveel slachtoffers geëist als de griepepidemie in 2017 en 2018, maar deed dat in de helft van de tijd. Ook viel het gros van de slachtoffers in het zuiden, waar die tijdens de griepepidemie verspreid over het land vielen. De eerste coronagolf was dus korter en minder wijdverbreid, maar waar en wanneer deze rondwaarde heviger. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Het nieuwe coronavirus is tijdens de pandemie vaak vergeleken met de griep, vooral door mensen die de ernst van het virus in twijfel wilden trekken. Premier Mark Rutte reageerde daarop tijdens zijn tweede toespraak in het Torentje. Hij zei dat het virus geen onschuldige griep is „wat de demonstranten hier buiten nog steeds lijken te denken”, verwijzend naar het protest dat tot in zijn werkkamer te horen was.
In de vergelijking met het coronavirus wordt vaak de hevige griepepidemie van 2017 en 2018 aangehaald. Volgens de onderzoekers van het CBS lijkt die op het eerste gezicht veel op de eerste golf van het coronavirus. Ïn beide gevallen lag het aantal sterfgevallen 9000 hoger dan normaal was voor de tijd van het jaar en kampte de zorg met capaciteitsproblemen.
Maar er zijn ook duidelijke verschillen. „De corona-epidemie ging gepaard met ingrijpende maatregelen om verspreiding van besmetting te voorkomen, terwijl voor een griepepidemie een deel van de bevolking wordt gevaccineerd”, beginnen de statistici. Ook duurde de eerste golf van de coronaepidemie negen weken, terwijl de besproken griepepidemie achttien weken duurde. Daardoor maakte het coronavirus relatief gezien meer slachtoffers. Ook overleden veel meer jonge mensen, mannen en gebruikers van langdurige zorg aan Covid-19.
Daarnaast concentreerde het coronavirus zich veel meer in specifieke regionale brandhaarden. In het begin waren dat vooral Oost-Brabant en Limburg, later ook andere gebieden zoals de regio rond Zwolle en de grote steden. De noordelijke provincies bleven goeddeels buiten schot. Hier ontstond niet vroeg een brandhaard en deden de lockdownmaatregelen daarna hun werk.
Ook wijzen de onderzoekers erop dat mensen die tijdens de eerste golf besmet waren met het coronavirus, een veel grotere kans hadden om te overlijden dan als ze de seizoensgriep hadden opgelopen. Het overlijdenspercentage van corona lag tijdens de eerste golf in Europese landen tussen de 0,5 en 1,4 procent. Dat van de seizoensgriep wordt geschat op 0,1 procent. „Zonder vaccin of social distancing-maatregelen, zou daarom het aantal besmettingen evenals het aantal sterfgevallen zijn blijven toenemen”, schrijven de onderzoekers over het coronavirus.
De kans is groot dat Nederland vrijdag voor de 250e achtereenvolgende dag meer nieuwe coronagevallen heeft dan de zogeheten signaalwaarde. Dat is de grens waarbij alarmbellen afgaan. Die staat op 7 positieve tests per dag op elke 100.000 inwoners. De laatste keer dat Nederland onder die limiet bleef, was op 13 september vorig jaar.
Tussen woensdagochtend en donderdagochtend had het RIVM 4688 meldingen van positieve tests gekregen. Dat komt neer op 26,9 gevallen per 100.000 Nederlanders. In de afgelopen zeven dagen zijn in totaal bijna 32.000 coronabesmettingen vastgesteld, gemiddeld 26,2 per 100.000 mensen per dag.
Het aantal positieve tests daalt de laatste weken wel snel. Eind april waren er op elke 100.000 Nederlanders zo’n 50 coronagevallen. Maar om weer onder de signaalwaarde te duiken, moet het aantal positieve tests nog veel verder omlaag. De grens ligt bij ongeveer 1222 positieve tests in een etmaal.
De signaalwaarde was in juni vastgesteld door de overheid, na de eerste golf en voordat de tweede golf zou beginnen. Als er veel besmettingen zijn, kan dat leiden tot veel ziekenhuisopnames, dus overbelasting van de zorg, en tot veel sterfgevallen. De overheid zou dan misschien strengere maatregelen moeten nemen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Dat gebeurde in oktober, toen het kabinet besloot tot een gedeeltelijke lockdown. Half december volgde een harde lockdown.
De piek werd in de tweede helft van december bereikt, vlak voordat de harde lockdown begon te werken. Op 20 december registreerde het RIVM een recordaantal van 12.997 positieve tests (74,7 per 100.000). Dat is dus bijna elf keer de signaalwaarde.
Een besluit om de scholen helemaal te heropenen, waarover het kabinet zich zaterdag in het Catshuis beraadt, komt voor sommige scholen te laat om nog te worden uitgevoerd. Dat meldt Trouw.
Ilyas Bagci, directeur van de Rotterdamse scholengroep Lyceum Kralingen en Mavo Centraal, was lang voorstander van het heropenen van het voortgezet onderwijs, maar omdat de zomervakantie er zo snel aankomt, ziet hij geen kans meer de hele organisatie om te gooien. Volgens Bagci zullen zeker vier of vijf andere Rotterdamse middelbare scholen hier ook niet meer toe overgaan. „In een jaar waarin al zoveel veranderd is, kunnen we dit niet nog eens van het team vragen.”
Ook in Eindhoven, Bladel en Geldrop gaan zeker vijftien middelbare scholen niet terug naar het normale schoolrooster, zegt directeur-bestuurder Martin van den Berg van drie Eindhovense scholen.
Er zijn meer signalen dat schoolleiders en leraren volledige heropening niet zien zitten. CNV Onderwijs hield een enquête onder 1359 leden, waaruit blijkt dat ook het merendeel van de leraren geen voorstander is van heropening.
In India zijn in het afgelopen etmaal bijna 260.000 nieuwe coronabesmettingen vastgesteld, heeft het Indiase ministerie van Volksgezondheid vrijdagochtend gemeld. Daarmee is sprake van een daling van ongeveer 16.000 gevallen ten opzichte van donderdag.
Met de nieuwe gevallen erbij komt het totale aantal vastgestelde besmettingen in India op 26,03 miljoen. Waarschijnlijk ligt dat aantal in werkelijkheid veel hoger omdat coronatesten er maar in gebrekkige mate voorhanden zijn.
Hoewel het aantal nieuwe besmettingen er in de afgelopen 24 uur daalde, is het aantal sterfgevallen in het laatste etmaal er toegenomen. Dat waren er ongeveer 4200, zo’n 300 meer dan het aantal doden dat donderdag werd gemeld. Het totale officiële aantal Indiase coronadoden komt daarmee op 291.331.
India heeft na de Verenigde Staten het hoogste aantal besmettingen ter wereld, en na de Verenigde Staten en Brazilië het hoogste dodental, blijkt uit de cijfers van de Johns Hopkins Universiteit in Baltimore.
De Europese begrotingsregels blijven volgend jaar in de ijskast. Een voorstel van de Europese Commissie om de disciplinerende regels voor staatsschuld en begrotingstekort ook in 2022 buiten werking te stellen, kan rekenen op steun van de ministers van Financiën van de EU-landen, meldt de Volkskrant.
De Commissie presenteert haar voorstel op 2 juni, maar vrijdagavond komt de kwestie al aan de orde tijdens overleg van minister Wopke Hoekstra (Financiën) en zijn EU-collega’s in Lissabon. Hoekstra en andere ‘begrotingshaviken’, zoals zijn Oostenrijkse en Finse collega, zullen volgens betrokkenen geen bezwaar aantekenen.
Kort na het uitbreken van de coronapandemie in maart vorig jaar werden de begrotingsregels uit het Stabiliteitspact buiten werking gesteld. Dat was voor het eerst in de geschiedenis van de EU. Het pact bevat een ‘uitzonderingsclausule’ voor het geval de EU buiten haar schuld om in economisch zwaar weer belandt. Nadien werd de speciale clausule ook voor 2021 geactiveerd. De Commissie meent dat deze ontheffing ook voor 2022 moet gelden en krijgt daarvoor steun van de lidstaten.
De webredactie is een nieuw liveblog begonnen. Het vorige liveblog is hier terug te lezen.
Advertentie