Oorlog dreigt in Gaza; staakt-het-vuren is enige uitweg
Woensdagmorgen was onduidelijk of Israël en Hamas de rust nog kunnen herstellen of dat ze afstevenen op een nieuwe oorlog. Veel zal afhangen van de militaire en politieke ontwikkelingen in de komende uren en dagen.
Veroorzaakt een van de raketten van Hamas of van andere terreurgroepen veel doden in Israël, dan zal het leger zijn campagne in Gaza opvoeren. Maar de kans dat dit gebeurt, is beperkt. De scholen in dorpen en steden rond Gaza en in het kustgebied rond Tel Aviv blijven vandaag gesloten. Woon- en flatgebouwen hebben versterkte kamers en de schuilkelders zijn open. Het kwetsbaarst zijn burgers op straat. De burgerbescherming heeft de bevolking dan ook opgeroepen zoveel mogelijk binnen te blijven. Bovendien heeft Israël nog zijn raketafweersysteem Iron Dome.
Maar al zou Israël de strijd opvoeren, de opties zijn beperkt. Tot nu toe voert het leger luchtacties uit met als doelwit de leiders achter de beschietingen. Helaas kunnen daarbij ook onschuldige slachtoffers vallen. Het kan deze acties verder uitbreiden, maar ongetwijfeld zullen dan de militanten in Gaza hun beschietingen verhevigen.
Om die aanvallen effectiever te bestrijden, is een operatie over land mogelijk. Maar daar zijn twee nadelen aan verbonden. Zo’n actie kan namelijk een groot aantal doden onder Israëlische soldaten én onder burgers in Gaza tot gevolg hebben. Dat laatste zal ongetwijfeld weer leiden tot oproepen van anti-Israëlactivisten om Israëlische militaire en politieke leiders voor het internationaal tribunaal in Den Haag te slepen. En verder: hoe komt Israël weer uit de Gazastrook? Als het zich terugtrekt, komt Hamas weer aan de macht. Er blijven willen de Israëliërs ook niet.
De uitweg is dus een staakt-het-vuren. De krant Ha’aretz meldde woensdagmorgen dat pogingen van Egypte om te bemiddelen tot nu toe geen vrucht hebben gedragen. Mogelijk zullen Egypte of andere bemiddelaars vandaag een nieuwe poging ondernemen.
De opgelaaide strijd heeft ook politieke gevolgen. Hamas lijkt in politieke zin een punt te hebben gescoord. Maandag gaf Hamas Israël een ultimatum: terugtrekking van de Israëlische troepen van de Tempelberg (met de al-Aqsamoskee) en uit de Arabische wijk Sjeikh Jarrah in Jeruzalem. Dat zijn absurde eisen. Het lager gelegen plein aan de zuidoostzijde is namelijk een gebedsplaats voor Joden. In het verleden zijn die met stenen aangevallen vanaf de Tempelberg. Sjeikh Jarrah ligt in Jeruzalem en valt dus onder Israëlisch bestuur. In de wijk wonen –of men dat nu leuk vindt of niet– zowel Joden als Palestijnen. Hamas maakte zijn dreigement echter waar en schoot raketten af op Israël. De beweging gaf daarmee in de ogen van haar aanhangers te kennen de al-Aqsa en dus „de islam”, te verdedigen.
In Israël heeft de strijd tot gevolg dat de poging van Yesh Atidleider Yaïr Lapid om een regering van nationale eenheid te vormen met rechtse, linkse en middenpartijen gevaar loopt. Hij heeft ook de islamitische Ra’ampartij nodig, maar de leider Mansour Abbas heeft de besprekingen opgeschort. Ongetwijfeld zal premier Benjamin Netanyahu blij zijn met een mislukking van de coalitievorming.
Ook een aantal gemengde Joods-Arabische steden in Israël zijn in een strijdtoneel veranderd. Zware ongeregeldheden deden zich voor in Lod, Jaffa en Akko. De gewelddadigheden zijn ongetwijfeld aangewakkerd door de gebeurtenissen in Gaza en Jeruzalem. Maar ook Netanyahu is er debet aan: hij heeft jarenlang publiekelijk uitgehaald naar Israëlische Arabieren.
De gebeurtenissen onderstrepen hoe belangrijk het is om de kloof tussen Joodse en Arabische Israëliërs te dichten. Hopelijk kan Yair Lapid de medewerking krijgen van de Arabische partijen en alles op alles zetten om de discriminatie en sociaal-economische ongelijkheid te verkleinen. Ook dat zal meewerken aan vrede.