Donkey Mobile, bouwer van kerk-apps, hield een enquête onder ruim 1250 kerkgangers over de gevolgen van de crisis voor hun betrokkenheid bij de kerk. Vrijdag werden de resultaten gepubliceerd onder de titel ”Brandend verlangen groter dan dreigende afval”.

Bijna 60 procent van de respondenten komt uit de Protestantse Kerk in Nederland. Andere ondervraagden horen onder andere bij de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, de (Oud) Gereformeerde Gemeenten (in Nederland) en de Christelijke Gereformeerde Kerken. De respondenten zijn geworven via de database en het netwerk van Donkey Mobile en via Facebook.

Uit onderzoek van de EO en het Nederlands Dagblad onder bijna 1100 kerkgaande christenen bleek twee maanden geleden dat 20 procent van de kerkgangers verwacht na corona minder of helemaal niet meer naar de kerk te gaan. De peiling van Donkey Mobile laat een ander beeld zien. Twee derde van de ondervraagden is van plan even vaak een kerkdienst te bezoeken als voor de crisis. Bijna 12 procent zegt straks minder vaak naar de kerk te willen. Ruim 20 procent geeft aan juist vaker dan voorheen naar een fysieke dienst te willen gaan.

De coronacrisis verminderde de betrokkenheid in de kerk sterk. Slechts 30 procent van de gemeenteleden noemt hun betrokkenheid bij de kerk goed of zeer goed. Voor de coronacrisis deed bijna 74 procent dat.

Ook predikanten ervaren minder betrokkenheid. Waar voor de coronacrisis 90 procent van de predikanten de betrokkenheid in de gemeente goed of zeer goed noemde, geldt dat tijdens de coronacrisis voor maar 30 procent. Van de jeugdouderlingen noemt 20 procent de huidige betrokkenheid van de jeugd goed of zeer goed.

Digitale middelen nemen in coronatijd een vlucht. Vóór de coronacrisis gaf 5 procent van de mensen aan online een kerkdienst te volgen. Inmiddels is dat 46 procent. Ruim 70 procent van de deelnemers is van plan om ook in de toekomst online een kerkdienst te beluisteren of te bekijken. Zo’n 95 procent van de deelnemende predikanten stelt dat de communicatie in de gemeente digitaler is geworden.

Of er in coronatijd meer collectegeld wordt opgehaald, verschilt sterk per gemeente. Ruim 40 procent van de kerkrentmeesters/penningmeesters antwoordt van niet; meer dan 36 procent zegt van wel, 23 procent merkt geen verschil.

Kerkleden worden het vaakst geïnformeerd via het kerkblad (73,7 procent) of zondag in de kerk (62,8 procent). Telefonisch en via Facebook gebeurt dit het minst vaak, respectievelijk 5,2 en 0,9 procent.

Het meest opvallend aan de resultaten vindt Henrik Wienen van Donkey Mobile „het grote verlangen van deelnemers om terug te keren naar de kerk. Kerkleiders zijn bang dat de crisis de kerkverlating versnelt. Uit dit onderzoek blijkt die angst niet het hele verhaal. Het merendeel van de kerkleden blijft komen en velen willen zelfs vaker naar de kerk. Laat kerken dus klaarstaan om weer mensen te ontvangen zodra er versoepelingen komen.”

Digitale communicatiemiddelen vergroten de betrokkenheid in een kerkelijke gemeente, constateert Wienen. „Kerkgangers die gebruik maken van een kerkapp geven aan meer betrokken te zijn bij de kerk dan kerkgangers die dat niet doen.”

Katalysator

In reactie op de peiling van Donkey Mobile zegt Laurens Kroon van de Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten dat hij onder jongeren de beide kanten –afname én toename van betrokkenheid– herkent. Uit een eigen onderzoekje dat de JBGG via de catechisaties onder GG-jongeren deed, gaf 71 procent aan na corona even vaak te willen deelnemen aan kerkelijke activiteiten als ervoor. Ruim 13 procent zei vaker mee te willen gaan doen aan zaken als catechisatie en jeugdwerk; ruim 8 procent wist het nog niet.

Kroon: „Ik zie de crisis als een katalysator. Jongeren die al betrokken waren, missen de kerk en het elkaar ontmoeten op catechisatie en de jeugdvereniging. Ze realiseren zich dat ze dit allemaal misschien wel ondergewaardeerd hebben en kijken ernaar uit dat er weer meer kan. De andere kant is ook waar: als jongeren al niet zo betrokken waren, is die betrokkenheid door corona vaak nog minder geworden.” Aan cijfers waagt Kroon zich niet. Dat 20 procent van de kerkgangers na corona minder betrokken zal zijn op de kerk of helemaal niet meer zal komen, herkent hij niet. „Ik hoop het niet. De contacten die ik heb wijzen niet op 20 procent.” Hij begrijpt wel waar de zorg vandaan komt. „Je hebt geen overzicht, omdat je bijvoorbeeld de jongeren niet ziet op catechisatie of de jv. Als straks de mist van corona is opgetrokken zal blijken hoe groot de binding met de gemeente was.”

Voorbeelden van juist grote betrokkenheid ziet Kroon ook. „In onze eigen gemeente in Woerden gaven jongeren aan dat ze graag vaker naar de kerk wilden. Omdat wij vacant zijn, hebben we echter regelmatig leesdienst. Dat zou de jongeren niets uitmaken. Als ze maar samen mogen komen en samen de dienst mee kunnen maken. Dat is een indicatie hoe ze dit missen.”