De zogeheten langetermijnverkenning stikstofproblematiek en een daaraan gekoppelde doorrekening van mogelijke maatregelen zullen een rol spelen bij de formatie van een nieuw kabinet.

De studies zijn opgesteld door ABDTOPConsult, een groep topambtenaren die het kabinet adviseert over ingewikkelde en politiek gevoelige zaken. Zij wijzen erop dat Nederland volgens de Europese vogel- en habitatrichtlijn verplicht is om werk te maken van natuurherstel. Op 130 kwetsbare natuurgebieden in Nederland slaat te veel stikstof neer. Sommige planten kunnen daar niet tegen en dreigen te verdwijnen. Daardoor komen ook bepaalde diersoorten in de knel.

Om de overbelasting te verminderen moet de stikstofemissie in heel Nederland (”generiek”) met zeker de helft worden verminderd. Dichtbij de zwaarst belaste natuur moet daar nog een schepje bovenop. Komen daar geen zogeheten gebiedsmaatregelen, dan adviseert de verkenning een vermindering van de generieke stikstofuitstoot met 70 procent. In dat geval zal de veestapel nog verder moeten inkrimpen.

De opstellers richten zich met name op de veehouderij, omdat die verreweg de belangrijkste bron is van ammoniakstikstof. Veehouders proberen weliswaar met nieuwe technieken de ammoniakuitstoot te beperken, maar dat zet te weinig zoden aan de dijk.

Ook stikstofoxiden, afkomstig van onder meer de industrie, verkeer en scheepvaart, bedreigen de natuur. De uitstoot daarvan gaat tot 2030 al met 40 procent omlaag, dankzij al in gang gezette maatregelen.

Klimaat

De veehouderij krijgt na 2030 nog meer voor de kiezen. Dan zal ook de uitstoot van de broeikasgassen lachgas en methaan fors omlaag moeten om in 2050 ‘klimaatneutraal’ te zijn, zoals is afgesproken in het Klimaatakkoord tussen overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke organisatie.

Demissionair landbouwminister Carola Schouten is tegen verplichte inkrimping van de veestapel. Coalitiegenoot D66 is daar juist voorstander van.

In mei 2019 verwees de Raad van State het stikstofbeleid naar de prullenbak. Daardoor kwam de vergunningverlening voor onder meer woningbouw en infrastructuur stil te liggen. Juist deze maand loodste minister Schouten haar nieuwe stikstofwet door het parlement. Krimp van de veehouderij vindt volgens deze wet alleen op vrijwillige basis plaats.