God doet recht. Dat is het eerste wat in de Bijbel naar voren komt als het gaat om de rechtvaardigheid van God. God is rechtvaardig vanuit Zichzelf en doet daarom ook recht. Dat kan niet anders. Hij is zoals Hij doet en Hij doet zoals Hij is. Zijn eigenschappen corresponderen met Zijn wezen. Anders gezegd: God is Zijn eigenschappen. Er bestaat daarom ook geen tegenstelling tussen Gods verschillende eigenschappen. En over de ene eigenschap van God mag niet gesproken worden zonder dat de andere eigenschappen erbij betrokken worden. Deze eenheid van al Gods eigenschappen bewaart ons ervoor om ze van elkaar te scheiden of tegenover elkaar te zetten.

Dag van het recht

Want: je moet er toch niet aan denken dat God niet rechtvaardig is? Dat Hij al het onrecht in wereld en kerk op zijn beloop laat. Dat de dader een eeuwige voorsprong zou hebben op zijn slachtoffer. Dat zou wijzen op onverschilligheid van God tegenover zijn schepping. Nee, Hij komt op het onrecht terug, Hij zet het recht overeenkomstig Zijn wezen.

Wij belijden immers dat Jezus Christus zal terugkomen om te oordelen de levenden en de doden. En in Hem is God present in de volheid en eenheid van Zijn deugden. Op deze ”dag van het recht” zal God Zijn heilbrengende, reddende gerechtigheid laten zien: Hij zal verdrukten bevrijden, lammen doen springen, paria’s in een nieuwe gemeenschap plaatsen, de geschonden schepping louteren en vernieuwen.

Deze dag van het recht brengt ook de grote scheiding (Mattheüs 25:31-46; Openbaring 20:11-15). De gelovigen zullen samen met Christus de ongelovigen oordelen. Misdadigers ontlopen hun rechtvaardige straf niet. Aan wantoestanden wordt een eind gemaakt.

De dag van het recht loopt uit op de rechtvaardiging en verheerlijking van God door al Zijn schepselen. Zo wordt het voor iedereen zichtbaar: onze God is vrij van alle onrecht.

Heilbrengende gerechtigheid

Wat betekent het dat God de Rechtvaardige is? Zoals bijvoorbeeld Psalm 11:7 zegt: „Want de Heere is rechtvaardig, Hij heeft gerechtigheid lief.” Wel, Hij doet met ons zoals het van Hem op grond van Zijn verbond en woorden verwacht mag worden. Niet op grond van onze menselijke ideeën over onrecht en straf, maar op grond van Zijn liefde en Zijn beloften voor Zijn volk Israël.

God de Rechtvaardige handelt in overeenstemming met Zijn Woord. Daarom kunnen we op Hem aan, of het nu gaat om wat Hij ons geeft of om wat Hij ons vraagt. Zijn rechtvaardigheid is dus niet in tegenspraak met Zijn trouw, genade of vergeving. Ook al is dat naar onze beleving vaak wel zo. Wij denken bij woorden als rechtvaardigheid en gerechtigheid al snel aan straf en oordeel. Maar Gods gerechtigheid komt in de Bijbel in betekenis heel dicht bij Gods verbondstrouw. Op grond van die trouw zegent Hij Zijn volk dat trouw is, tuchtigt Hij diegenen van Zijn volk die ontrouw zijn en straft Hij de vijanden van Zijn volk. Zie bijvoorbeeld 1 Samuël 26:23; Hosea 2:18-19; Zacharia 8:8.

Daarom staat in de Bijbel Gods heilbrengende gerechtigheid op de voorgrond. Het woord ”gerechtigheid” kan daarom ook synoniem zijn aan ”heil”. Zie Psalm 98:2; Jesaja 45:8 en 46:13.

Christus’ gerechtigheid

Ook de apostel Paulus sluit zich in het Nieuwe Testament bij die reddende gerechtigheid in de zin van heil aan. Hij keert zich daarbij tegen bepaalde joodse opvattingen van zijn tijd. Wij kunnen de geboden van God niet in eigen kracht vervullen om zo rechtvaardig voor Hem te worden. God geeft ons Zijn gerechtigheid, Zijn heil in de dood en opstanding van Christus. Op grond van die gerechtigheid verklaart de rechtvaardige God zondige mensen rechtvaardig, door het geloof alleen (Romeinen 3:21-31).

In Christus stelt God Zelf orde op zaken. Hij zet alle verhoudingen die door de zonde verstoord zijn, recht. Hij brengt heil en uitredding voor wie op Hem vertrouwen. Hij stelt mensen door Zijn Geest in staat om ”rechtvaardig” en ”in gerechtigheid” te leven.

Wie is als U?

Net als bij de andere eigenschappen van God in de Bijbel zien we ook bij Gods rechtvaardigheid twee momenten in onze kennis van God naar voren komen. Enerzijds zien we Gods verhevenheid of transcendentie. God is de Heilige, die niet samenvalt met onze wereld en onze inzichten en opvattingen van wat rechtvaardig is. Hij gaat daarbovenuit. Anderzijds zien we Gods toewending naar ons in het zoeken van recht en herstel van verhoudingen. In onze omgang met de Heere in woord en gebed leren we Hem zo kennen. En dat is reden tot lofprijzing (in het Grieks: orthodoxie) van de gelovigen. En daarom zien we Gods eigenschappen met name in de lofpsalmen naar voren komen. Ik denk bijvoorbeeld aan Psalm 103 en Psalm 145, waar we een nauw verband zien tussen Gods daden en eigenschappen, die naast elkaar genoemd worden. God is recht(vaardig) en doet recht! Gods eigenschappen functioneren dus vooral in de lofprijzing van de gemeente, zo laat de Bijbel ons zien. Dat is mijns inziens ook de juiste plek. In ons lied en in onze liturgie mogen we persoonlijk en als gemeente aan God teruggeven wat we van Hemzelf ontvangen hebben en wie Hij daarin voor ons bleek te zijn.

De auteur is predikant van de hervormde gemeente te Garderen en lid van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond.