Wanneer een pensioenfonds moet korten, betekent dat niet alleen een verlaging van de pensioenuitkeringen, maar ook van de in het verleden opgebouwde pensioenrechten van werknemers. Dat korten is voorlopig niet aan de orde. Bij veel pensioenfondsen wordt echter wél de nieuwe opbouw verlaagd.

Het Financieele Dagblad en vakblad PensioenPro doken in de cijfers van 44 bedrijfstakpensioenfondsen. Bij 29 daarvan, samen goed voor bijna 2 miljoen werknemers, vindt dit jaar een opbouwverlaging plaats. Ook bij veel ondernemingspensioenfondsen is de nieuwe opbouw verlaagd.

Spekkoek
De meeste werknemers bouwen pensioen op volgens een zogeheten uitkeringsovereenkomst. Dat systeem lijkt op het maken van een spekkoek, de bekende Indonesische laagjescake. Ieder jaar dat je werkt, creëer je alvast een laagje van je toekomstige levenslange uitkering.

Dat pensioenlaagje bedraagt ieder jaar maximaal 1,875 procent van je zogeheten pensioengevend loon. Een deel van je inkomen –ongeveer 14.000 euro– is daarvan uitgesloten, omdat de AOW al de basislaag vormt van je toekomstige pensioen.

Na 42 jaar werken bestaat de pensioenkoek uit 42 laagjes van 1,875 procent; ofwel bijna 80 procent van het gemiddelde pensioengevend loon.

De opbouw kan ook lager liggen dan het maximum – er is geen wettelijk minimum. Een opbouw van (bijvoorbeeld) 1,2 procent lijkt op het eerste gezicht nog aardig, maar met 42 laagjes van 1,2 procent kom je niet verder dan 50 procent van je gemiddelde pensioengevend loon.

Versobering

De reden van de eerdergenoemde opbouwverlaging is dat de kostprijs van een toekomstig ”laagje pensioen” door de lage rente hoger is geworden. Daarom is bij veel fondsen de premie gestegen of de toekomstige opbouw verlaagd, en soms zelfs allebei.

Of je nu een spekkoek maakt met dikke lagen en er vervolgens een punt afsnijdt om te korten, of dat je dunnere lagen maakt, in beide gevallen wordt de koek voor werknemers per saldo kleiner.

Baanwissel

Veel mensen vinden het leuker om een spekkoek te bakken dan zich te verdiepen in de complexe materie van hun pensioen. Zij weten vaak niet of hun pensioenregeling royaal of karig is (geworden). Terwijl het wél verstandig is om dit mee te wegen bij baanwissel of de beslissing om minder uren te gaan werken.

Nederland voert dit jaar de Nutri-Score in voor levensmiddelen, met een vijfkleurige schaal van een groene A naar een rode E. Het zou mooi zijn als er ook een pensioenlabel was waarmee je snel een eerste indruk kunt krijgen van je pensioenregeling. De minister wil zo’n label echter niet verplichten.

In het nieuwe pensioenstelsel, vanaf 2026, krijgen alle werknemers een regeling waarbij enkel een premie wordt beloofd. De ‘opbouwlaagjes’ schaffen we dan af.

De auteur is econoom bij RaboResearch