De wereld is in de greep van de coronacrisis. Nederland is tot en met 2 maart in een harde lockdown. Ook geldt er een avondklok, maar de rechter verklaarde die dinsdag ongeldig. Volg in dit liveblog het coronanieuws.
Advertentie
De Nederlandse BOA Bond is blij dat er een besluit is gevallen over de avondklok. „Vanuit het oogpunt van handhaving zou het echt beroerd zijn geweest als de avondklok eerst zou zijn opgeheven en daarna weer zou zijn ingevoerd”, aldus Kuin.
Hij verwacht dat mensen de komende dagen vaker de discussie aangaan met handhavers over de avondklok. „Dat is niet fijn. De uitspraak van vanmorgen leidde al tot discussies op straat met de handhaving, de besluiten van het kabinet worden niet zomaar meer als werkelijkheid aangenomen.”
Dinsdagochtend bepaalde de rechter in een door actiegroep Viruswaarheid aangespannen zaak dat de avondklok per direct moest worden opgeheven. Dinsdagavond besloot het gerechtshof echter dat vonnis op te schorten, totdat het hoger beroep dat de Staat aantekende inhoudelijk is behandeld.
De Duitse autoriteiten sloten eind januari de grenzen voor personen uit Groot-Brittannië, Ierland, Portugal, Brazilië, Zuid-Afrika en de Zuid-Afrikaanse staatjes Lesotho en Eswatini (Swaziland). Afgelopen weekend ging de maatregel ook gelden voor het aan Duitsland grenzende Tsjechië en Tirol. Dat leidde tot kilometerslange files van vrachtwagens.
Verantwoordelijk minister Seehofer van Binnenlandse Zaken wilde het Duitse inreisverbod aanvankelijk Europees regelen. Maar de regering in Berlijn besloot op eigen houtje te handelen toen zij geen stappen van Brussel zag.
De avondklok is volgens Rutte van belang omdat we te maken hebben met de opkomende Britse virusvariant.
Justitieminister Ferd Grapperhaus benadrukte ook dat de avondklok echt weer van kracht is vanaf 21.00 uur. Hij vraagt iedereen „respect te tonen voor onze handhavers, die al een zware taak hebben”.
In Den Haag was het bij het Binnenhof na 20.00 uur echter vooral druk met politie. Bij de ingang staan meer politiebusjes dan anders op dinsdagavond. Veel andere aanwezigen zijn er niet.
Op het regenachtige Museumplein in Amsterdam laten ook steeds meer politiemensen zich zien in busjes, met de motor en op de fiets. Onder het Rijksmuseum leek omstreeks 20.30 uur een groepje jongens met harde muziek een feestje te willen bouwen, maar ze vertrokken toen de politie zich liet zien.
Op Twitter gaf politiebond ACP eerder op de avond al aan dat er veel wordt gevraagd van de politiemensen. „Wat de uitkomst ook zal zijn, deze situatie maakt dat veel politiemensen een hele lange dienst zullen hebben en veel extra politiemensen in dienst geroepen zijn.” Struijs verwacht dat de „discussies niet van de lucht zullen zijn”. „Handhaven is gebaat bij duidelijkheid.
Wij voeren uit en zijn nu het eerste aanspreekpunt van mensen.”
De rechtbank oordeelde eerder dinsdag dat de avondklok moet worden opgeheven. De Staat tekende beroep aan en het gerechtshof in Den Haag schortte dinsdagavond dat vonnis van de rechter in kort geding voorlopig op.
De avondklok blijft voorlopig van kracht. Het gerechtshof in Den Haag heeft het vonnis van de rechter in kort geding over het opheffen ervan voorlopig opgeschort. Het hof deed dat op verzoek van de Staat, die hoger beroep heeft aangetekend tegen het vonnis.
Dinsdagochtend bepaalde de rechter in een door actiegroep Viruswaarheid aangespannen zaak dat de avondklok per direct moet worden opgeheven. De Staat tekende hoger beroep aan en heeft het hof daarnaast in een speciale spoedprocedure gevraagd de werking van dat vonnis uit te stellen.
De Staat wil dat de avondklok van kracht blijft, in elk geval totdat de zaak in hoger beroep inhoudelijk aan bod is geweest. Die zitting staat vrijdag op het programma bij het Haagse hof. Een uitspraak zal een paar dagen later volgen.
De zitting is dinsdag belegd op verzoek van de Staat, die hoger beroep heeft aangetekend tegen het vonnis van de rechter waarin staat dat de avondklok - tussen 21.00 uur en 4.30 uur - per direct moet worden opgeheven. De Staat wil dat het hof het opheffen opschort, in elk geval totdat de zaak in hoger beroep is behandeld en er een uitspraak van het hof ligt.
De zaak over de avondklok is aangespannen door actiegroep Viruswaarheid.
De politie-eenheden van Den Haag, Rotterdam en Amsterdam hebben Engel dinsdagochtend een felicitatiebericht gestuurd, nadat zijn groep dinsdagochtend door de rechtbank in Den Haag in het gelijk werd gesteld over de avondklok. „Het gaat om een neutrale felicitatie, waarbij we niet zeggen dat we het met hem eens zijn of blij voor hem zijn”, aldus een woordvoerder van de politie Rotterdam.
„Vanuit de politie hebben wij goed contact met Engel en de sleutelfiguren van zijn organisatie, vanuit dat contact was het normaal om een felicitatie over te brengen”, vervolgde de woordvoerder in Rotterdam. De Nationale Politie onderschrijft dat het belangrijk is " om in contact te staan met zoveel mogelijk groepen in de samenleving.”
Actiegroep Viruswaarheid had het hof gewraakt, aan het begin van een zitting over het dinsdag gewezen vonnis over het per direct opheffen van de avondklok. Volgens Viruswaarheid was het hof vooringenomen. De voorzitter van het hof heeft dat betwist. De wrakingskamer vindt niet dat er van enige vooringenomenheid is gebleken.
De Staat heeft hoger beroep aangetekend tegen het avondklokvonnis van de rechtbank. Omdat daarin is bepaald dat de avondklok direct moet worden opgeheven, heeft de Staat het hof als voorschot gevraagd het vonnis in de ijskast te zetten totdat het hoger beroep inhoudelijk is behandeld. Dat zal waarschijnlijk vrijdag gebeuren.
RIVM-directeur Jaap van Dissel licht tijdens het betoog van de advocaten van de Staat enkele grafieken toe, om de stelling kracht bij te zetten dat de avondklok nog steeds een noodzakelijke maatregel is bij de bestrijding van het virus. Viruswaarheid heeft daar grote vraagtekens bij, volgens de organisatie is de avondklok een te grote inperking van de vrijheid van burgers.
De rechter oordeelde dat de omstreden avondklok per direct moet worden opgeheven. De spertijd - tussen 21.00 uur en 4.30 uur - is ingesteld op basis van een noodwet, waarin staat dat een kabinet in noodgevallen regels kan invoeren zonder overleg met de Tweede en de Eerste Kamer. Maar volgens de rechtbank was de avondklok geen maatregel waarmee niet kan worden gewacht “zoals bijvoorbeeld het geval is bij een dijkdoorbraak”.
De rechtbank twijfelt ook aan het nut van de avondklok. Daar zijn volgens de uitspraak “grote vraagtekens” bij te zetten. “Daarbij weegt zwaar dat de pandemie al bijna een jaar duurt en erkend is dat de druk op de zorg momenteel minder groot is dan eerder het geval is geweest.”
Volgens de voorzieningenrechter in Den Haag maakt de avondklok “een vergaande inbreuk op het recht op bewegingsvrijheid en de persoonlijke levenssfeer”. Bovendien beperkt de regel “onder meer het recht op vrijheid van vergadering en betoging”.
„Ik realiseer mij dat corona jullie leven volledig op de kop heeft gezet, alles is anders dan normaal”, aldus Rutte. „Je kon heel lang niet naar school, veel leuke dingen gingen niet door. Je kan niet sporten, misschien moest je in quarantaine of is er iemand in je familie of die je kende ziek geworden of zelfs overleden.”
Het valt de premier op dat de meeste kinderen erg zoeken naar wat er nog wel kan, in plaats van te focussen op wat er niet kan. „Jullie zijn een voorbeeld voor de volwassenen in Nederland. Recht uit mijn hart zeg ik: dank jullie wel. Het is niet gemakkelijk, maar jullie houden vol.”
Kinderen mochten vragen voor Rutte en minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid insturen. Zo vroeg een meisje of er binnen het kabinet wel eens ruzie was over de maatregelen die genomen moeten worden. „Het is af en toe heel lastig”, vertelde Rutte. „En er zijn wel eens heftige gesprekken. Soms bellen we elkaar heel laat nog even op om te praten. Maar altijd op een prettige manier. Er is niets dat een koekje of een beetje lasagne niet goed kan maken.”
Rutte zei zich heel goed voor te kunnen stellen dat veel kinderen het zwaar hebben omdat alles op scholen anders is dan normaal. „Er zijn geen schooluitjes, je werkt in kleine groepjes en kan soms niet elke dag naar school. Er is geen eindmusical met een volle zaal vol familie en vrienden - ik weet zelf nog hoe leuk dat was.”
Advertentie
De felicitatie zegt volgens de politie niks over hun standpunt betreffende de avondklok. „Het gaat om een neutrale felicitatie, waarbij we niet zeggen dat we het met hem eens zijn of blij voor hem zijn. We hebben een felicitatie overgebracht over het succes van zijn handelen, niet over wat hij bereikt heeft”, aldus een woordvoerder van politie Rotterdam.
„Vanuit de politie hebben wij goed contact met Engel en de sleutelfiguren van zijn organisatie, vanuit dat contact was het normaal om een felicitatie over te brengen”, vervolgt de woordvoerder. De politie-eenheden besloten gezamenlijk dat Engel zou worden gefeliciteerd. Vervolgens hebben zij apart in hun eenheden mensen aangewezen om deze felicitatie over te brengen.
Actiegroep Viruswaarheid had het hof gewraakt, aan het begin van een zitting over het dinsdag gewezen vonnis over het per direct opheffen van de avondklok.
Volgens Viruswaarheid was het hof vooringenomen. De voorzitter van het hof heeft dat betwist. De wrakingskamer vindt niet dat er van enige vooringenomenheid is gebleken.
De Staat heeft hoger beroep aangetekend tegen het avondklokvonnis. Omdat daarin is bepaald dat de avondklok direct moet worden opgeheven, heeft de Staat het hof als voorschot gevraagd het vonnis in de ijskast te zetten totdat het hoger beroep inhoudelijk is behandeld. Het Haagse hof heeft de zaak inhoudelijk voor vrijdag op de planning staan.
De kans dat het wrakingsverzoek van stichting Viruswaarheid kans van slagen heeft is statistisch klein. Wrakingsverzoeken worden maar weinig gehonoreerd. Dat blijkt uit cijfers van de Raad voor de rechtspraak.
In 2019 waren er 693 wrakingsverzoeken. In slechts twintig gevallen werd de rechter daadwerkelijk vervangen. Ook in 2018 waren er twintig succesvolle wrakingsverzoeken, maar op een totaalaantal van 750 keer was dit omgerekend slechts 2,5 procent. Over 2020 zijn nog geen cijfers bekend.
Een rechter kan worden gewraakt als de betrokkenen denken dat een bepaalde rechter of meerdere rechters niet onpartijdig zijn. Het verzoek wordt voorgelegd aan drie andere rechters die kijken of de wraking al dan niet terecht is, zoals momenteel bij het gerechtshof in Den Haag het geval is in de zaak van stichting Viruswaarheid over de avondklok.
Viruswaarheid heeft ervaring met wraking. In de zomer pleitte de actiegroep voor een andere rechter in het kort geding waarin werd geëist dat de overheid stopt met de coronamaatregelen, waaronder de regel dat mensen 1,5 meter afstand van elkaar moeten houden. De rechter die toen werd gewraakt is dezelfde rechter die dinsdag bepaalde dat de avondklok per direct moet worden opgeheven.
De wrakingskamer van het gerechtshof in Den Haag is dinsdag even na half zes bijeengekomen, om te beslissen op het wrakingsverzoek van Viruswaarheid. De actiegroep heeft de drie rechters van het hof gewraakt die zich zouden buigen over het opschorten van het vonnis van de lagere rechter, die eerder dinsdag bepaalde dat de avondklok per direct moet worden opgeheven. De Staat heeft hoger beroep aangetekend tegen dat vonnis.
Volgens Viruswaarheid zijn de rechters van het hof vooringenomen. De wrakingskamer hoort de bezwaren van Viruswaarheid tegen de rechters aan en daarna de mening van de wederpartij, de Staat.
„We prepareren voor een scenario waarin de avondklok toch in werking blijft en een waarin we moeten wachten totdat het hoger beroep is uitgediend. Dan mogen mensen gewoon naar buiten, maar handhaven we nog altijd op coronamaatregelen”, zo laat een woordvoerster van de Rotterdamse korps weten.
De zegsvrouw noemt het „voorstelbaar” dat mensen wellicht gaan demonstreren als de avondklok gehanteerd blijft, maar zegt nog geen concrete signalen te hebben ontvangen over mogelijke ongeregeldheden of geplande coronafeestjes. „We monitoren heel nauw, onder andere op sociale media, of we oproepen langs zien komen.”
Eind januari gingen jongeren de straat op in Rotterdam-Zuid omdat ze het niet eens waren met de invoering van de avondklok. Er braken rellen uit waarbij vernielingen werden aangericht en winkels werden geplunderd.
Viruswaarheid wraakte het gerechtshof kort na aanvang van het proces over de avondklok. Jurist Jeroen Pols van de protestgroep noemde de rechter vooringenomen omdat hij niet het woord kreeg van haar. De voorzitter was onverbiddelijk en dreigde Pols uit de zaal te laten zetten toen hij bleef protesteren tegen de gang van zaken.
De landsadvocaat vroeg de voorzitter wel of een en ander nog voor 21.00 uur kon gebeuren, het moment dat de avondklok in moet gaan.
De zaak over het al dan niet handhaven van de avondklok was dinsdagmiddag kort na 16.00 uur begonnen, maar kon vrijwel direct weer geschorst worden. Hoe het nu verder gaat, is onduidelijk.
De rechter besloot eerder dinsdag in kort geding dat de avondklok van tafel moet, de overheid ging daar direct tegen in het verweer. In een zogeheten schorsingsincident vraagt de overheid aan de rechter de avondklok te handhaven tot er een hoger beroep in de zaak is geweest. Dat zou volgens de planning aanstaande vrijdag dienen. Het is de vraag of de wraking die planning op losse schroeven zet.
Protestgroep Viruswaarheid had een kort geding aangespannen tegen de omstreden avondklok.
Van de gevaccineerden hebben 154.445 een tweede dosis gekregen, waarmee ze in elk geval voorlopig beschermd zouden moeten zijn tegen het virus. Dat is een toename van 88.036 ten opzichte van vorige week.
De grootste groep die tot nu toe is gevaccineerd, bestaat uit verpleeghuismedewerkers en thuiswonende 80-plussers. Van deze groep zijn 414.776 mensen geprikt, ruim 120.000 meer dan een week geleden. Het aantal mensen in deze groep dat een tweede dosis heeft gekregen steeg van ruim 26.000 naar bijna 100.000.
In verpleeghuizen en zorginstellingen zijn bijna 160.000 bewoners ingeënt, van wie bijna 17.000 ook al een tweede prik hebben gehad. Vorige week ging het om ongeveer 155.000 gevaccineerde bewoners en toen waren er nog geen herhaalvaccinaties geweest.
Het aantal gevaccineerden in de coronazorg bleef staan op 40.000. Dit zijn verpleegkundigen en artsen op de intensive care, spoedeisende hulp en corona-vleugels, en om ambulancepersoneel. Zij hebben allemaal ook al de tweede inenting gehad. Later komen andere ziekenhuismedewerkers aan de beurt. Tot slot hebben 14.300 huisartsen een vaccin gekregen.
Nederland heeft in totaal bijna 1,4 miljoen vaccindoses ontvangen, bijna 300.000 meer dan een week geleden. Dat is de grootste stijging in een week tot nu toe. Pfizer en BioNTech hebben inmiddels ruim 1,1 miljoen doses geleverd, AstraZeneca bijna 175.000 en Moderna iets meer dan 70.000.
Volgens het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) behandelen ziekenhuizen momenteel 1926 coronapatiënten. Dat zijn er vier meer dan op maandag. Het aantal patiënten op de verpleegafdelingen steeg van 1386 naar 1400. Op de intensive cares was een daling te zien, van 536 naar 526. Dat aantal schommelt al bijna twee weken tussen de 500 en 550.
Ziekenhuizen namen afgelopen etmaal 241 nieuwe patiënten op, het hoogste aantal in twee weken. In de afgelopen zeven dagen belandden per dag gemiddeld iets meer dan 200 nieuwe coronapatiënten in het ziekenhuis.
De lijn van het aantal opgenomen coronapatiënten gaat nog omlaag, zegt het LCPS, maar dit kan in de komende weken veranderen door toedoen van de Britse variant. Als die zich meer verspreidt, kan dat ook leiden tot meer ziekenhuisopnames.
Voor het Paleis van Justitie in Den Haag was politie zichtbaar aanwezig. Een enkele demonstrant was erheen gekomen.
Of Viruswaarheid ook naar de rechter zal stappen over de noodwet die minister van Justitie Ferd Grapperhaus aankondigde, kon Engel nog niet zeggen. „Maar we zijn tegen de avondklok, dus ook tegen die wet. Maar hoe we daar mee om zullen gaan, moeten we zien als die wet er is.”
De vaccinatiecampagne werd opgeschort nadat bleek dat het vaccin van het Brits-Zweedse AstraZeneca nauwelijks bescherming biedt tegen de Zuid-Afrikaanse virusvariant. De hoop is nu gevestigd op het vaccin van farmaceut Johnson & Johnson, waarvan de eerste levering van 80.000 dosis deze week wordt verwacht.
Dat middel, waarvan 9 miljoen doses zijn besteld, moet nog wel worden goedgekeurd voor gebruik. Later volgen 20 miljoen doses van het Pfizer-vaccin. Doel is nog altijd dit jaar 40 miljoen mensen - twee derde van de bevolking - in te enten.
Het hard door het virus getroffen land geeft zijn 1 miljoen doses van AstraZeneca aan andere landen in Afrika. Er zit ook nog een bestelling van een half miljoen doses in de pijplijn
Zuid-Afrika heeft de piek van de tweede infectiegolf achter zich. Maandag werden iets meer dan 1000 nieuwe besmettingen gemeld, waar dat er begin januari nog 20.000 per dag waren.
Meer dan 48.000 mensen in het land zijn overleden aan Covid-19.
De mutatie kan ervoor zorgen dat de bestaande coronavaccins minder goed werken tegen het virus. Dezelfde verandering is eerder gezien bij de Zuid-Afrikaanse en Braziliaanse varianten.
Minder mensen hebben zich vorige week laten testen op het coronavirus, mogelijk door het winterweer. Maar het percentage positieve tests neemt toe, en daardoor blijft het aantal nieuwe gevallen min of meer gelijk aan vorige week.
In de afgelopen zeven dagen zijn 25.229 positieve tests geregistreerd, tegen 24.668 in de week ervoor. Steeds meer mensen lopen de Britse variant op.
Het aantal uitgevoerde coronatests daalde licht, van iets meer dan 195.000 naar iets meer dan 190.000. Afgelopen week was 11,5 procent van alle tests positief. Een week eerder werd het coronavirus vastgesteld bij 10,7 procent van alle geteste mensen.
De snelheid waarmee het coronavirus zich verspreidt, neemt toe. Het zogeheten reproductiegetal is gestegen van 0,91 naar 0,96. „Steeds meer mensen raken besmet met de besmettelijkere Britse variant”, meldt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).
Het aantal sterfgevallen steeg. In de afgelopen week werd het overlijden van 423 coronapatiënten geregistreerd. De week ervoor ging het om 408 mensen. Dat wil niet zeggen dat al deze mensen in die week zijn overleden, want sterfgevallen worden soms met wat vertraging geregistreerd. In de afgelopen zeven dagen zijn 1120 coronapatiënten in een ziekenhuis opgenomen (de week ervoor 1166), van wie 191 op een intensive care (de week ervoor 172).
„Het OM bestudeert de uitspraak en kijkt of en welke consequenties deze heeft voor de al opgelegde boetes aan overtreders van de avondklok”, reageert de woordvoerster van het OM. „Dit geldt overigens niet voor de relschoppers. Zij moeten zich gewoon voor de rechter verantwoorden”, voegt ze eraan toe. „Verder volgen ook wij de ontwikkelingen vandaag op de voet.”
De politie heeft tot eind vorige week bijna 26.000 boetes uitgedeeld aan mensen die tijdens de avondklok zonder goede reden op straat waren. Afgelopen week schreef de politie 7383 boetes uit. Het is vooralsnog onbekend wat hiermee gebeurt. Advocaat Michael Ruperti vindt dat de opgelegde boetes nu onrechtmatig zijn geworden en vraagt minister Ferd Grapperhaus (Veiligheid en Justitie) de boetes kwijt te schelden.
De avondklok houdt in dat mensen zich tussen 21.00 uur en 04.30 uur niet op straat mogen vertonen, tenzij ze daar een aantoonbaar goede reden voor hebben.
„Het is de grootste krimp sinds de Tweede Wereldoorlog”, zegt Koolmees. „Dus dat is heel heftig. Tegelijkertijd zie je ook dat de arbeidsmarkt alweer redelijk hersteld is, en dat de werkloosheid niet verder oploopt.”
Koolmees merkt daarnaast op dat de economie in het derde kwartaal van 2020, toen de coronamaatregelen grotendeels werden losgelaten, „heel snel” herstelde van de eerste klap. „Daar hou ik me ook wel een beetje aan vast.”
Het kabinet heeft miljarden uitgegeven om te zorgen dat zo veel mogelijk bedrijven de crisis overleven en banen behouden blijven. „Zodat we, als we er eenmaal door zijn, weer normaal kunnen gaan groeien”, aldus de minister.
Restaurants kunnen zoals de situatie er nu uitziet dinsdagavond weer langer openblijven voor afhalers. Volgens voorzitter Robèr Willemsen van Koninklijke Horeca Nederland (KHN) is dat de consequentie van het gerechtelijke besluit om de avondklok op te heffen.
„Als dit de uitspraak blijft dan kan ‘takeaway’ vanavond weer na 21.00 uur”, verklaart hij. Maar Willemsen wijst er ook op dat de overheid in beroep gaat tegen de uitspraak.
Daardoor zou de avondklok mogelijk toch nog langer in stand kunnen blijven. Later op dinsdag zal het gerechtshof in Den Haag zich al buigen over de vraag of het opheffen van de maatregel geschorst kan worden in afwachting van dat hoger beroep.
De kortgedingrechter in Den Haag oordeelde eerder op de dag dat de avondklok per direct moet worden opgeheven, omdat bij de instelling ervan niet de juiste procedure is gevolgd. Ook twijfelde de rechter aan het nut van de avondklok.
Als Nederlanders daadwerkelijk straks in de late avonduurtjes weer een hamburger, shoarma of een pizza kunnen afhalen, betekent dat in het grote plaatje niet heel veel. „Een druppel”, zo noemt Willemsen het. Tegelijk erkent hij dat in moeilijke tijden zoals deze ook zo’n druppel best belangrijk kan zijn. Maaltijdbezorgers mochten bestellingen van restaurants afgelopen weken wel na 21.00 uur blijven bezorgen.
De uitspraak van de rechter laat volgens Willemsen ook zien dat „heel het land snakt naar het einde van bepaalde coronamaatregelen”. Hij hoopt daarom dat de uitspraak het kabinet aan het denken zal zetten. De horecasector wil al langer dat er meer mogelijkheden komen voor cafés en restaurants om weer open te gaan. Volgens een alternatieve routekaart, die KHN onlangs heeft aangeboden aan politici, moet dat ook op een veilige manier kunnen, aldus de branchevoorman.
De rechtelijke uitspraak om de avondklok per direct op te heffen houdt in hoger beroep geen stand. Dit verwacht hoogleraar recht en samenleving Jan Brouwer van de Rijksuniversiteit Groningen. „Ik kan het me niet anders voorstellen”, reageert Brouwer. Hij noemt het een onverstandige en gedurfde uitspraak van de voorzieningenrechter in Den Haag.
Voor het invoeren van de avondklok is gebruikgemaakt van de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag (Wbbbg). Die wet biedt het kabinet de mogelijkheid om in zeer spoedeisende en buitengewone omstandigheden te handelen. Brouwer oordeelt -anders dan de rechter- dat er met de besmettingscijfers en de dreiging van de Britse variant van het coronavirus sprake was van zo’n bijzondere situatie.
„Premier Rutte heeft zich altijd verzet tegen de avondklok. Alleen in zeer bijzondere omstandigheden wilde hij er gebruik van maken. Met het risico van de Britse variant van het virus was de invoering van de avondklok heel zinvol. Nu zegt de rechter dat het wel meevalt en dat van een echte noodsituatie geen sprake was. Ze maakt dan de vergelijking met een dijkdoorbraak. Toch is de coronacrisis wel een hele bijzondere crisis waarbij we de wet, die stamt van vlak na de Tweede Wereldoorlog, wel met een zekere flexibiliteit moeten toepassen.”
Volgens Brouwer is de invoering van de avondklok met extra zorgvuldigheid en democratisch ingevoerd door de Tweede Kamer bij de besluitvorming te betrekken. „Wat ik nogal vreemd vind, is dat de rechter zegt dat er geen acute situatie was omdat het kabinet nog de tijd heeft genomen de Tweede Kamer te informeren. Dat vind ik toch wel heel vreemd dat een rechter dat durft. Zo lust ik er nog wel een paar, dan had het kabinet ook niet het OMT-advies hoeven af te wachten.”
Brouwer noemt de uitspraak van de voorzieningenrechter „op zijn zachtst gezegd niet verstandig”, want: „wat halen we ons op de hals, Moeten nu alle avondklokboetes worden ingetrokken Sommige van mijn collega’s zeggen dat de boetes moeten worden doorgehaald. Ik twijfel daarover. De avondklok is door de rechter per direct buiten werking gesteld, maar is het dan ook zo dat de maatregel hiervoor geen rechtsgeldigheid heeft gehad? Ik ben van mening dat het in het crisisrecht toch anders ligt. We vonden de invoering van de avondklok noodzakelijk.”
Om 16.00 uur dient bij het gerechtshof een procedure waarin de Nederlandse staat het hof zal vragen de avondklok te handhaven tot er een hoger beroep over de zaak is geweest.
Nu de rechter de overheid heeft opgelegd de avondklok per direct op te heffen, is er mogelijk een andere wettelijke manier om de maatregelen vanavond toch te kunnen behouden. Dat zegt Henny Sackers, hoogleraar strafrecht en criminologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen tegen de Gelderlander.
„Dat is in principe vandaag nog te regelen”, stelt Sackers. Gemeenten zouden de avondklok in de noodverordening kunnen opnemen, nu het via de landelijke regelgeving volgens de rechter niet kan. „Het kan dan alleen voor een korte periode gelden.”
In principe zou de avondklok per 2 maart worden opgeheven, dus dan zou er van die tijdelijkheid waar de noodverordeningen voor zijn gebruik gemaakt kunnen worden, aldus Sackers. „Dan voer je de avondklok dus in op basis van een andere wettelijke grondslag. Juridisch kan dat.”
Daarvoor zou het Veiligheidsberaad vandaag nog in actie kunnen komen, het landelijk overleg van de veiligheidsregio’s waarvan de Nijmeegse burgemeester Hubert Bruls voorzitter is.
Het kabinet is gewaarschuwd voor de ongebruikelijke procedure waarmee de avondklok is geregeld. De Raad van State, de hoogste adviseur van de regering, noemde het gekozen traject afwijkend en „niet vanzelfsprekend”. De rechtbank in Den Haag oordeelde dinsdag dat de avondklok per direct moet worden opgeheven, onder meer vanwege de gebrekkige juridische onderbouwing.
De Raad van State bracht begin februari een advies uit over de avondklok, en met name de manier waarop deze tot stand is gekomen. De meeste coronamaatregelen worden in de Covid-wet vastgelegd, maar voor de avondklok is gekozen voor de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag (Wbbbg). Deze wet regelt dat bepaalde noodzakelijke regels snel kunnen worden ingevoerd.
Maar over de avondklok is eerst nog uitgebreid gedebatteerd in de Tweede Kamer. Ook is het RIVM nog weer om advies gevraagd. De spertijd ging bovendien pas enkele dagen later in. Normaal gesproken wordt de Wbbbg alleen gebruikt voor maatregelen als „er sprake is van zodanig buitengewone en spoedeisende omstandigheden dat parlementaire goedkeuring van de te nemen maatregelen niet kan worden afgewacht”, aldus de RVS. „Naast de vertraging … rijst de vraag hoe de feitelijk gevolgde procedure zich verhoudt tot de door de Wbbbg voorgeschreven wetsprocedure.”
De RVS zegt daarnaast dat de avondklok net als de andere coronaregels gewoon in de Covid-wet kon worden opgenomen. Maatregelen kunnen via die wet over het algemeen snel en makkelijk geregeld worden. „Uit de toelichting blijkt niet op grond van welke argumenten, bijvoorbeeld de ingrijpendheid van de maatregel, in dit geval in plaats daarvan gekozen is voor toepassing van de Wbbbg”, schreef de Raad van State over de uitleg van het kabinet.
De overheid wil dat de avondklok gehandhaafd blijft tot er een hoger beroep over de zaak is geweest. De Nederlandse staat heeft daarom aan het gerechtshof gevraagd de uitspraak van de rechter over het opheffen van de avondklok te schorsen in afwachting daarvan. Het hof in Den Haag buigt zich om 16.00 uur over dit zogeheten schorsingsincident.
De rechtbank haalde dinsdag een streep door de omstreden avondklok in een door protestgroep Viruswaarheid aangespannen kort geding.
Het hoger beroep tegen het vonnis van de rechter zelf wordt zo spoedig mogelijk op een ander moment behandeld, aldus het hof. Het ministerie van Justitie bevestigt dat de Staat in beroep is, maar kan verder nog niets over de zaak zeggen.
De avondklok is ingesteld op basis van een noodwet, waarin staat dat een kabinet in noodgevallen regels kan invoeren zonder overleg met de Tweede en de Eerste Kamer. Maar volgens de rechtbank was de avondklok geen maatregel waarmee niet kan worden gewacht „zoals bijvoorbeeld het geval is bij een dijkdoorbraak”. De overheid en het adviserende Outbreak Management Team (OMT) dachten namelijk al een tijdje na over de avondklok. Ook het feit dat er tijd was voor een spoeddebat in de Tweede Kamer „maakt duidelijk dat van een daadwerkelijke spoedsituatie in dit geval geen sprake was”.
De rechtbank twijfelt ook aan het nut van de avondklok. Daar zijn volgens de uitspraak „grote vraagtekens” bij te zetten. „Daarbij weegt zwaar dat de pandemie al bijna een jaar duurt en erkend is dat de druk op de zorg momenteel minder groot is dan eerder het geval is geweest.”
Volgens de voorzieningenrechter in Den Haag maakt de avondklok „een vergaande inbreuk op het recht op bewegingsvrijheid en de persoonlijke levenssfeer”. Bovendien beperkt de regel „onder meer het recht op vrijheid van vergadering en betoging”.
Volgens fractievoorzitter Klaas Dijkhoff van de VVD is de avondklok nog steeds nodig. De rechtbank in Den Haag zette dinsdag een streep door de maatregel omdat die onder meer juridisch niet goed onderbouwd is.
„Deze uitspraak gaat over de manier waarop het besluit genomen is. Helaas zegt deze niks over de noodzaak van de avondklok voor de coronabestrijding. Die is onverminderd”, laat Dijkhoff weten. „Ik wil vooral nu van het kabinet weten hoe ze dit gaat repareren.”
Honderden mensen die een avondklokboete hebben gekregen, claimen deze terug of willen haar kwijtgescholden zien. Advocaat Michael Ruperti zegt dinsdag dat hij hun verzoeken rechtstreeks bij minister Fred Grapperhaus (Veiligheid en Justitie) zal indienen. Het vonnis van de rechtbank in Den Haag is de basis van de procedure.
Lees hier het belangrijkste nieuws over de uitspraak van de rechter over de avondklok.
De Nederlandse BOA Bond zegt dat boa’s de avondklok niet kunnen handhaven nu de rechtbank Den Haag heeft besloten dat die maatregel moet worden opgeschort. „Wij hebben het net vernomen en zoals het nu lijkt was de besluitvorming niet correct”, aldus de woordvoerder van de vakbond. „Wij wachten nu het besluit van de minister af.”
„Dat is natuurlijk niet zo fraai”, zegt minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) op het vonnis van de rechtbank in Den Haag dat de avondklok per direct van tafel moet. „Zoiets moet juridisch goed in elkaar zitten. Kennelijk is daar vandaag een uitspraak over gedaan, daar gaan we zo nog naar kijken.”
Zorgminister De Jonge ziet niets in het organiseren van een vrije vaccinkeuze voor gemoedsbezwaarden die zich liever niet willen laten prikken met een coronavaccin waar uit foetaal, menselijk weefsel afkomstige cellijnen voor zijn gebruikt.
Coronatestservice mag van de gezondheidsinspectie voorlopig geen (antigeen)sneltesten op Covid-19 afnemen, uitvoeren en analyseren in Almere, Badhoevedorp en Utrecht. De inspectie ziet risico’s op het gebied van veiligheid en kwaliteit.
De inspectie waarschuwde de organisatie (Q-COMED bv) al eerder, maar dat ging toen niet over sneltesten. Die werden er toen nog niet afgenomen. Inmiddels is dat dus wel het geval, maar het bedrijf kon niet goed aantonen hoe het kwaliteit en veiligheid bij sneltesten waarborgt.
„Pas als de bestuurder een aantal maatregelen heeft genomen om de kwaliteit en veiligheid van de zorg te verbeteren én de inspectie dat heeft beoordeeld, mag Coronatestservice weer antigeensneltesten afnemen, uitvoeren en analyseren”, aldus de inspectie nu.
Coronatestservice mag wel doorgaan met de PCR-testen en antistoftesten. Wel moeten daarbij eveneens verbeteringen worden doorgevoerd, waartoe de inspectie al eerder had opgedragen.
Dat winkeliers open mogen voor het zogeheten ‘click and collect’ biedt nauwelijks soelaas voor de omzet. Op verschillende plekken in het land houden winkeliers de afhaaloptie al voor gezien. Een signaal dat ook mondjesmaat binnenkomt bij brancheorganisatie INretail. Volgens de winkelbranchevereniging biedt alleen het heropenen van de winkels op 3 maart uitkomst en is ook de mentale nood bij ondernemers hoog.
Volgens een eerdere flitspeiling van INretail gaf 72 procent van de ondernemers aan heil te zien in de mogelijkheid om klanten bestellingen te laten ophalen. Maar daarbij was van meet af aan duidelijk dat dit geen volwaardige oplossing zou bieden voor de omzetverliezen van ondernemers.
Ondertussen maken steeds meer ondernemers zich grote zorgen. Een signaal dat wel hard binnenkomt bij INretail. De organisatie spreekt geregeld ondernemers die slapeloze nachten hebben vanwege de zorgen. Naast het omkijken naar het personeel gaat het dan ook om onzekerheid over het voortbestaan van de eigen onderneming.
Zo zijn er ondernemers die noodgedwongen hun huis verkopen en van de overwaarde schulden betalen. Volgens INretail is er geen ander alternatief dan de winkels weer openen per 3 maart.
Ondertussen loopt het storm bij de aanvraag voor overheidssteun. In een dag kwamen al 12.000 NOW-aanvragen binnen voor loonsubsidie. Dat was veel meer dan tijdens de eerdere openstelling van de regeling. De stormloop toont volgens INretail aan dat de nood hoog is. „Mensen zijn radeloos”, zo klinkt het.
De avondklok moet per direct worden opgeheven. Dat heeft de rechtbank in Den Haag bepaald in een zaak die was aangespannen door protestgroep Viruswaarheid. De avondklok is ingesteld op basis van een noodwet, waarin staat dat een kabinet in noodgevallen regels kan invoeren zonder overleg met Tweede en Eerste Kamer. Maar volgens de rechtbank was de avondklok geen noodsituatie „zoals bijvoorbeeld het geval is bij een dijkdoorbraak”.
Noord-Koreaanse hackers belagen ook de Amerikaanse farmareus Pfizer. Dit hebben Zuid-Koreaanse inlichtingenofficieren tegen een parlementaire commissie in Seoul gezegd, meldde het Zuid-Koreaanse persbureau Yonhap.
De hackers probeerden in te breken in servers om meer te weten te komen over de productie van de vaccins bij Pfizer. Het is niet voor het eerst dat berichten opduiken over de grote belangstelling van Noord-Koreaanse hackers voor farmaceutische bedrijven die betrokken zijn bij het maken van coronavaccins. Eind afgelopen jaar meldde Microsoft bijvoorbeeld dat Noord-Koreanen aanvallen hadden gedaan op zeven grote farmaceutische ondernemingen in Canada, Frankrijk, India, de VS en Zuid-Korea.
De Duitse autoriteiten hebben melding gemaakt van duizenden nieuwe coronabesmettingen. Het aantal vastgestelde coronagevallen steeg in een dag tijd met 3856 naar 2.342.843. Ook overleden nog eens 528 coronapatienten, waardoor het officiële dodental uitkomt op 65.604.
Het aantal vastgestelde coronagevallen in Duitsland stijgt veel minder snel dan eind vorig jaar. Toen maakte het Robert Koch Instituut, het Duitse RIVM, soms melding van tienduizenden nieuwe besmettingen per dag. De komende tijd worden sommige lockdownmaatregelen versoepeld. Zo kunnen kappers volgende maand weer aan het werk.
Veel Duitsers werken nog steeds vanuit huis. Het ging volgens een onderzoek van de Hans Böckler stichting eind januari om bijna een kwart van de beroepsbevolking. Dat percentage valt veel hoger uit dan de afgelopen maanden. In november werkte 14 procent van de beroepsbevolking geheel of gedeeltelijk vanuit huis. In december steeg dat naar 17 procent.
Hoewel het virus minder snel om zich heen lijkt te grijpen dan een paar weken geleden, bestaat ook in Duitsland grote bezorgdheid over nieuwe coronavarianten. Die worden gezien als besmettelijker. De Duitse autoriteiten hebben de grens met Tsjechië en de Oostenrijkse deelstaat Tirol gesloten voor veel reizigers.
Een tekort aan speciale injectienaalden zorgt in Japan voor problemen in de aanloop naar de vaccinatiecampagne tegen het coronavirus. Er wordt gevreesd dat miljoenen doses van het vaccin van Pfizer/BioNTech verloren kunnen gaan.
Het 126 miljoen inwoners tellende Japan begint woensdag met vaccineren. Het land heeft 144 miljoen doses besteld bij farmaceut Pfizer. Die worden geleverd in flesjes waar zes doses uitgehaald kunnen worden, maar daar is wel een speciale injectienaald voor nodig. Met de spuiten die klaarlagen in Japan kunnen vijf doses worden bemachtigd.
De regering heeft bedrijven gevraagd om meer nauwkeurige injectienaalden te produceren, maar het is zeer de vraag of dat tijdig gaat lukken. Producent Nipro Corp zei dat het maanden duurt om de productie flink op te voeren. „We proberen nog steeds deze speciale injectienaalden te bemachtigen”, erkende kabinetssecretaris Katsunobu Kato.
Die topbestuurder bevestigde dat restvloeistof verloren gaat als het niet lukt voldoende van die injectienaalden in te kopen. „Met betrekking op wat overblijft in flesjes en naalden: wat niet is gebruikt wordt weggegooid.” Het ministerie van Volksgezondheid wilde niet zeggen of bij de bestelling van de 144 miljoen doses ook is uitgegaan van zes doses per flesje.
Er is de regering veel aan gelegen om snel mensen te vaccineren. Japan wil later dit jaar de Olympische Spelen houden. Die moesten eerder al een jaar worden uitgesteld.
Naar sommige beroepen is er juist veel vraag tijdens de coronacrisis. Volgens uitzendconcern Randstad zijn de functies assistent supermarktmanager, IC-verpleegkundige en fietskoerier met stip binnengekomen op zijn jaarlijkse lijst van kansrijke beroepen.
Dit heeft deels te maken met de heersende pandemie. Door de vele bezorgmaaltijden is er bijvoorbeeld dringend behoefte aan meer pizzabakkers. Los van de effecten van corona bieden de ICT en de techniek al langer meer vacatures dan andere vakgebieden. Ook in de bouw, het onderwijs en de zorg is blijvend veel vraag naar personeel.
„We zitten momenteel in een ongekende periode die zijn sporen nalaat op de arbeidsmarkt. Gemiddeld zien we over alle vakgebieden heen een afname van de vraag”, stelt algemeen directeur Dominique Hermans van Randstad Nederland. Sommige sectoren worden volgens de bestuurder hard geraakt door de contact beperkende maatregelen, zoals de horeca en toerisme. „Anderzijds zijn er sectoren die nu juist behoefte hebben aan extra mensen om aan toegenomen vraag te voldoen, bijvoorbeeld supermarkten en pakketbezorging.”
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldde dinsdag juist dat er eind december nog ongeveer 210.000 vacatures open stonden in Nederland, 6000 minder dan een kwartaal eerder. In totaal daalde het aantal vacatures vorig jaar met 76.000. Maar ook uit de cijfers van het statistiekbureau kwam al naar voren dat het beeld sterk van sector tot sector verschilt.
Kinderen die vragen hebben over het coronavirus en de gevolgen ervan kunnen die dinsdag stellen aan premier Mark Rutte en coronaminister Hugo de Jonge. Speciaal daarvoor heeft het NOS Jeugdjournaal een persconferentie georganiseerd, die live zal worden uitgezonden. In de zaal waar ook alle andere persconferenties worden gegeven, zijn ook acht kinderen uitgenodigd.
„Kinderen geven aan dat ze benieuwd zijn hoe er in de besluiten rekening wordt gehouden met kinderen, en bijvoorbeeld wanneer ze weer een kinderfeestje kunnen geven”, aldus een woordvoerder van de NOS. „Dat zijn veel vragen die betrekking hebben op hun eigen leven, zoals wanneer ze weer sportwedstrijden kunnen spelen, een verjaardagsfeestje vieren of wanneer ze echt weer normaal naar school kunnen.”
Andere kinderen konden de afgelopen dagen en kunnen dinsdag overdag nog vragen insturen, die tijdens de live-uitzending door twee Jeugdjournaal-presentatoren gesteld worden. „Een vraag die al veel is binnengekomen is wat voor impact de coronacrisis heeft op de bewindslieden zelf, hoe Rutte en De Jonge de druk ervaren”, aldus de woordvoerder.
Hoewel de coronacrisis al bijna een jaar aan de gang is en de NOS het belangrijk vindt dat kinderen op hun eigen niveau geïnformeerd worden over corona. Het was eerder nog niet gelukt om met het ministerie van Algemene Zaken een aparte persconferentie voor kinderen te organiseren. De antwoorden van de minister-president en viceminister-president zijn dinsdag vanaf 18.45 uur via NPO 3, de Jeugdjournaal-app en het YouTube-kanaal van het programma te bekijken.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) meldt dinsdag weer hoeveel nieuwe coronagevallen in de afgelopen week zijn geregistreerd. Dat aantal blijft ongeveer gelijk, maar dat beeld kan vertekend zijn door het winterweer.
Ruim een week geleden moesten de GGD’en alle teststraten sluiten vanwege kou, sneeuw, snijdende wind en gladheid. Tienduizenden afspraken gingen niet door. Die mensen konden in de dagen erna alsnog worden getest, maar die uitslagen tellen dan waarschijnlijk mee voor de nieuwe week, waarvan het overzicht dinsdag komt. Op maandagochtend waren de teststraten ook enkele uren dicht vanwege ijzel, maar het is niet duidelijk hoe groot het effect daarvan is. En als er een effect is, zal dit vooral te zien zijn in de cijfers van komende week.
Het aantal positieve tests is zeven weken op rij gedaald. Eind december kreeg het RIVM in zeven dagen tijd 82.340 meldingen van positieve tests, vorige week waren het er 24.668. Dat komt neer op gemiddeld 3524 per dag. In de zes dagen daarna zijn 22.520 nieuwe gevallen geregistreerd, gemiddeld 3753 per dag.
In de weekcijfers meldt het RIVM dinsdag ook hoeveel coronapatiënten afgelopen week zijn opgenomen in ziekenhuizen (vorige week 1096, van wie 172 op de intensive care) en hoeveel sterfgevallen zijn gemeld (vorige week 408). Het reproductiegetal zakte vorige week naar 0,91. Dat getal geeft aan hoe snel het virus zich verspreidt onder de bevolking. De Britse variant van het coronavirus verspreidt zich sneller dan de oude versies, maar dat gaat wel steeds langzamer.
De Nederlandse economie is in het vierde kwartaal waarschijnlijk heel licht gegroeid ondanks de tweede coronalockdown. Maar dat neemt niet weg dat 2020 naar verwachting de geschiedenisboeken in gaat als jaar van economische krimp. Hoe de cijfers precies uitpakken, maakt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dinsdagochtend bekend.
In het derde kwartaal was nog sprake van 7,8 procent groei op kwartaalbasis. Daarmee veerde de economie flink op van de historische krimp met 8,5 procent in het tweede kwartaal, toen de economische bedrijvigheid hard werd geraakt door de eerste lockdown tegen het coronavirus. Economen rekenen voor het vierde kwartaal in doorsnee op een plusje van 0,2 procent.
Dat de stevige opleving van het derde kwartaal niet aanhield, komt onder meer door de in oktober afgekondigde horecasluiting. Later werden de coronamaatregelen nog strenger. Sinds half december zijn vrijwel alle Nederlandse winkels gesloten, uitgezonderd verkopers van essentiële producten als supermarkten.
Maar niet alle delen van de economie hebben even veel last van de lockdown, zo kwam onlangs naar voren uit diverse maandcijfers van het CBS. De productie herstelt bijvoorbeeld met horten en stoten, zo concludeerde het statistiekbureau al. Door de vele steunmaatregelen van de overheid blijft een massale faillissementengolf voorlopig uit en blijft de werkloosheid laag.
Tijdens de coronacrisis hebben veel mensen een hond genomen. De trouwe viervoeter moet straks als we weer naar het werk mogen, wel uitgelaten worden. Dat lijkt op het eerste gezicht geen probleem, omdat de afgelopen vijf jaar het aantal hondenuitlaatservices met meer dan de helft is gestegen, schrijft De Telegraaf.
Op 1 januari 2016 waren er in Nederland 941 hondenuitlaatservices, op 1 januari 2021 maar liefst 1428, blijkt uit het aantal inschrijvingen in het handelsregister van de Kamer van Koophandel (KvK).
De reden waarom veel mensen hun honden uitbesteden ligt volgens Cynthia van den Hoven van Hondenuitlaatservice Hoograven in Utrecht voor de hand. „Mensen zijn zelf aan het werk, vaak te druk en soms vinden ze het gewoon leuk de hond een plezier te doen om er met soortgenoten op uit te gaan.”
Toch zijn er zorgen. „Er worden geen nieuwe vergunningen meer uitgegeven aan nieuwe hondenuitlaatservices”, aldus Van den Hoven. „Staatsbosbeheer en Utrechts Landschap hebben per gebied een maximum gesteld aan het aantal uitlaatservices.”
UNICEF heeft dinsdag het zogeheten humanitair luchtvracht initiatief gelanceerd. Meer dan tien luchtvaartmaatschappijen werken samen met de VN-organisatie voor de levering en verspreiding van vaccins tegen Covid-19, medicijnen en medische apparatuur, bestemd voor 145 landen.
„De levering van de vaccins is een grote en complexe onderneming, onder meer door de grote volumes, het grote aantal geplande leveringen en de diversiteit van de routes”, benadrukt Etleva Kadilli van UNICEF. „We zijn de luchtvaartmaatschappijen dankbaar voor hun medewerking.”
Meer dan tien luchtvaartmaatschappijen zetten zich in om de vaccins en het medische materiaal te verspreiden. Het is de bedoeling dat zij mede zorgen voor een „rechtvaardige” verdeling van de vaccins, zegt de kinderwelzijnsorganisatie.
Volgens UNICEF worden tijdens het eerste kwartaal van 2021 vaccins verdeeld in 145 landen om in totaal 3 procent van de bevolking van die landen in te enten.
Festivalgangers hebben zich massaal aangemeld voor de proeffestivals van Fieldlab Evenementen. De teller stond maandagavond om 19.00 uur al op 63.000, vertelde programmamanager Pieter Lubberts in het televisieprogramma Jinek.
De data voor de eerder al aangekondigde festivals werden maandagmiddag bekend: 13 en 14 maart, allebei op het terrein in Biddinghuizen. „Het is echt ontploft. We wisten niet wat we meemaakten”, zei Lubberts over het aantal aanmeldingen. „Dat geeft wel aan dat mensen er echt behoefte aan hebben.”
Bij de proeffestivals kunnen op beide dagen 1500 mensen zijn, verdeeld in groepen van 500 personen. Veel festivalgangers die zich ervoor hebben aangemeld, zullen dus worden teleurgesteld. „We moeten kiezen”, aldus Lubberts.
Advertentie