Nederland beleeft diepvriestemperaturen. Reddingstations langs de Waddenzee, Gouwzee en het IJsselmeer/Markermeer zijn daardoor dichtgevroren. De KNRM, de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (45 reddingstations, 1400 vrijwilligers, 80 reddingboten), kan niet zomaar uitrukken.

De snelle aluminium reddingboten van de KNRM houden niet van ijs. „De waterjets voor de aandrijving werken slecht als er te veel slush in het water ligt”, vertelt woordvoerder Janneke Stokroos. Bovendien zijn de schepen te licht om door een dikke ijsplaat te breken.

Om het probleem te tackelen, haalt de KNRM historische stalen schuiten van stal. Deze voormalige reddingboten –dames van staal– zijn uitgerust met een schroef. Sterk en zwaar genoeg om door een niet al te dikke ijslaag te breken. De gestaalde dames liggen paraat in de havens van Den Helder, Harlingen, IJmuiden, Lauwersoog, Stellendam, Urk en West-Terschelling.

Bij alarmering kunnen zij uitrukken of eventueel voor een aluminium reddingsboot uitvaren. Bij terugkomst vaart de ouderwetse reddingboot het jongere zusje weer tegemoet om haar terug te loodsen naar de haven.

Voor de KNRM is het sowieso oppassen geblazen met strenge vorst en harde wind. Ramen vriezen dicht, ruitenwissers weigeren en de ronddraaiende radar kan ineens haperen.

Opspattend water vriest direct aan de reddingboten vast, waardoor het dek en het stuurhuis spekglad worden. Bovendien maakt de ijsafzetting de reddingboot trager en minder stabiel. „Maar binnen de veiligheidsmarges”, benadrukt Stokroos.

Smoren

De vrijwillige redders moeten er daarnaast rekening mee houden dat de motoren kunnen smoren door dichtvriezende luchtinlaten. De motor heeft niet alleen brandstof, maar ook lucht nodig voor de verbranding. Wanneer de luchttoevoer dichtvriest, kan de motor in het ergste geval de machinekamer vacuüm trekken. „De bemanning moet hier scherp op letten en regelmatig het warme stuurhuis verlaten om de luchtinlaten open te bikken.”

De ijsafzetting kan zo zwaar worden, dat marifoonantennes afbreken waardoor de ingebouwde marifoon onbruikbaar wordt. „Een marifoon is voor een reddingboot essentieel voor de communicatie met het hulpbehoevende schip en de Kustwacht.”

Ondanks de winterse problemen blijft de KNRM paraat staan. Ook speciaal voor schaatsers. Rond het IJsselmeer staan enkele ijsreddingsteams van de KNRM klaar om schaatsers te hulp te schieten.

Vanuit het reddingstation stuurt een ijsreddingsteam de hulpdiensten aan: brandweer, EHBO en desnoods een SAR-helikopter voor zoek- en reddingsacties.

Is een schaatser bijvoorbeeld door het ijs gezakt, dan rukt het team met speciale ijsbrancards, lijnen en overlevingspakken uit naar de plaats des onheils. Brandweervoertuigen, ladders en duikteams volgen.

Reddingstation Marken heeft de noodprocedures donderdag en vrijdag nog geoefend. „De commandovoering is op z’n brandweers”, legt Stokroos uit. „Hand opsteken betekent stoppen, met een hand op het hoofd kloppen betekent aan de lijn trekken om de drenkeling naar de wal te slepen.”

De KNRM verwacht dezer dagen meerdere keren met het ijsreddingsteam te moeten uitrukken. „We staan standby.”