Veel mensen denken in eerste instantie dat New York de hoofdstad van de Verenigde Staten van Amerika is. Begrijpelijk, want de metropool heeft allure. Daarbij vergeleken is de stad Washington een dorp. Sterker, New York is enige tijd de hoofdstad van de VS geweest, van 1783 tot 1790. De volgende tien jaar viel deze eer Philadelphia te beurt, maar uiteindelijk werd Washington de stad waar de regering van de Verenigde Staten zetelt. De stad draagt de naam van de eerste president van de VS, George Washington. Dit had niet alleen te maken met het eerbetoon aan deze Founding Father van de republiek. Hij was ook degene die voor deze plaats koos.

Washington en andere Founding Fathers beseften dat de jonge unie van staten een ‘neutraal’ regeringscentrum nodig had. Daarom werd al in 1789 in de grondwet een artikel opgenomen dat de hoofdstad gelegen moest zijn in een district dat geen onderdeel was van een staat. Daarmee waren de kansen voor andere steden feitelijk al verkeken om regeringscentrum te worden.

Een hoofdstad op neutraal grondgebied achtten de Founding Fathers nodig omdat er in die tijd reeds spanningen waren in de VS tussen de noordelijke en de zuidelijke staten. Die zouden ruim een halve eeuw later culmineren in de bloedige Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865). Het zuiden wilde niet dat de regeringszetel in een gebied lag dat door de noordelijke staten werd gedomineerd. De noordelijke staten wilden wel meewerken aan de verhuizing vanuit New York naar een nieuw regeringscentrum als de centrale regering bereid was de kosten over te nemen die het noorden had gemaakt tijdens de onafhankelijkheidsoorlog.

Compromis

Het compromis was dat de noordelijke staat Maryland en de zuidelijke staat Virginia elk een stuk land schonken, gelegen aan de rivier de Potomac. Dat grondgebied kreeg de naam District of Colombia. Colombia is een oude naam voor de VS en is terug te vinden op landkaarten uit de 16e en de 17e eeuw. Uiteindelijk gaat deze naam terug op Christoffel Columbus, die in 1498 het werelddeel ontdekte. Binnen dit District of Columbia (veelal aangeduid als DC) ligt Washington.

Dat DC nog altijd een bijzondere positie heeft, blijkt wel uit het feit dat de inwoners niet deelnemen aan de Amerikaanse Congresverkiezingen. De gedachte daarachter is dat het Congres de vergadering is waar de staten zijn vertegenwoordigd en waar zij hun belangen kunnen verdedigen. Het beleid voor de VS wordt daar bepaald bij meerderheid van stemmen. DC moet daar niet aan mee willen doen. Dat gebied is neutraal. Wat de uitkomst van een stemming in het Congres ook is, de hoofdstad is onpartijdig en voegt zich naar de opvatting van de andere staten.

Het district mag wel een vertegenwoordiger sturen naar het Huis van Afgevaardigden en twee naar de Senaat. Die hebben daar echter alleen spreek- en geen stemrecht. Bij de presidentsverkiezingen mogen de inwoners van DC overigens wel meedoen. Dan kunnen er drie kiesmannen naar het kiescollege worden gestuurd.

Tot nu toe hebben pogingen om de unieke positie van DC te veranderen weinig tot niets opgeleverd. Het Huis van Afgevaardigden heeft een wet aangenomen waardoor DC de 51e staat kan worden. Maar die heeft nog geen goedkeuring van de Senaat verkregen. De achtergrond daarvan is dat in Washington vooral Democraten wonen en de Republikeinse meerderheid in de Senaat voelt niet voor versterking van haar politieke tegenstanders. Mocht DC wel de 51e staat worden, dan wordt de naam Washington District of Columbia veranderd in Washington Douglass Commonwealth (DC). Die nieuwe naam herinnert aan Frederick Douglass, de Amerikaanse politicus uit de 19e eeuw die streed voor de afschaffing van de slavernij.

Verraderlijke poelen

Het grondgebied dat Maryland en Virginia beschikbaar stelden, was een bepaald geen bouwrijp terrein. Een reiziger uit die tijd schreef in zijn reisverslag dat het gebied vol verraderlijke poelen zat waarin paard en rijtuig konden wegzakken en waar (’s zomers) de reiziger „werd opgevreten door het vliegend ongedierte.” Het moeras moest worden drooggelegd, deels ontbost en met een systeem van dijken, wallen en wegen begaanbaar worden gemaakt.

George Washington trok de Franse ingenieur Pierre L’Enfant aan om de stad te ontwerpen. Opdracht was dat hij moest kunnen evenaren met de grandeur van Parijs, het oude Athene en het vroegere Rome. Augustus 1791 presenteerde L’Enfant zijn ontwerp. Het middelpunt was de plaats waar nu het Capitool staat. Van daaruit ontspon zich een netwerk van straten die noord-zuid en oost-west liepen met diagonaal lopende ”avenues”, genoemd naar staten van de Unie.

L’Enfant werd vanwege diverse conflicten met bouwopzichters binnen het jaar ontheven uit zijn functie, Zijn opvolger Andrew Elliott wijzigde het ontwerp heel grondig. L’Enfant vocht voor eerherstel. Tevergeefs. Zelfs zijn werk aan het ontwerp werd nooit betaald. Pas vele jaren na zijn dood, in 1825, werd hij gerehabiliteerd. Zijn lichaam werd herbegraven op het ereveld van Arlington.

De regering en het ambtenarenapparaat verhuisden in 1800 naar Washington. Maar de stad behield tientallen jaren vooral een dorps karakter. „Zelfs de meeste provinciesteden hebben meer allure”, schreef een Pruisische gezant rond 1830. De historicus Jacques Presser citeert een andere, cynische bezoeker van het regeringscentrum. „Ja, het is de hoofdstad van Amerika, maar er ontbreken alleen huizen, kelders, keukens, deskundige mannen, lieve vrouwen en andere kleinigheden.”

Pas na de Amerikaanse Burgeroorlog kwam er groei. Het inwonertal breidde uit en de stad werd verfraaid. Washington bleef echter een stad zonder de kenmerken van een wereldstad. Hoogbouw vindt men er weinig. „Maar er staat wel het hoofdkantoor voor de wereldleiders”, schreef een journalist kort na de Cubacrisis van 1963. Voor het oog is niet het Capitool het middelpunt, ook niet het Witte Huis, maar de 169 hoge obelisk, het monument ter gedachtenis aan George Washington dat na dertig jaar in 1884 werd voltooid.