Opvoeden tegen de tijdgeest in vraagt om bezieling
De gereformeerde gezindte straalt weinig uit en ademt de tijdgeest in via Netflix (RD 11-9). Reformatorisch Nederland lijkt een dubbelleven te leiden: uiterlijk keurig, van binnen krachteloos. Hoe komt dat en is er een weg terug?
Het was tijdens een avond over mediawijsheid. De leerlingen van de hoogste groepen van de reformatorische basisschool bleken goed op de hoogte van populaire games en recente series. We zoomden in op zo’n serie en vroegen ons af wat de boodschap van de films was. „Eigenlijk gebeurt er alles wat niet mag, maar het is wel leuk”, zei een lief meisje met guitige sproeten. Haar klasgenoten knikten. „Iedereen kijkt het”, voegde iemand eraan toe. „Het gaat over verliefd zijn enzo. En soms is het raar”, zei een ander. Het waren constateringen, er was geen probleem.
Gemeente van Laodicea
Hoe kan het dat kinderen er zo’n dubbele moraal op nahouden, vroeg ik mij in stilte af. Hoe kunnen ze iets wat ze „niet goed” noemen „wel leuk” vinden? Het deed denken aan de gemeente van Laodicea. Van buiten onberispelijk, maar van binnen in de greep van de tijd.
Die avond keek ik in een spiegel. Hoe vaak maakte ik mij als opvoeder niet schuldig aan eenzelfde lauwheid? Eigenlijk wel wetend wat eraan schort, maar me te comfortabel voelend in de huidige situatie? Niet bereid om radicale keuzes te maken?
Karrenspoor
In de opvoeding kunnen stilletjes diepe karrensporen ontstaan. Gewoonten die je eigenlijk liever niet hebt, maar die toch zijn binnengeslopen. Het gebruik van Netflix is daar een voorbeeld van. Zo’n karrenspoor hardt op den duur uit en is dan maar moeilijk te verlaten.
De kinderen op de basisschool lieten zien wat het gevolg daarvan is. Lauwheid bij opvoeders leidt tot dualistisch gedrag bij kinderen. Gedrag tegen beter weten in, waarvoor je je geweten wilt sussen.
Hebben de opvoeders dit bewust willen doorgeven aan hun kinderen? Waarschijnlijk niet – gelukkig niet. Maar als veel ermee door kan wat haaks staat op de Bijbel, stralen we wel dualisme uit. Dan geven we lauwheid door, ook al wijden we er geen woorden aan.
Daarom hebben we de plicht om te breken met verkeerde gewoonten in het gezin, in de klas, op catechisatie. Zelfonderzoek, schuldbelijdenis en terugkeer moeten wezenlijke onderdelen zijn van de christelijke opvoeding.
Toch is hiermee niet alles gezegd. Nog beter dan terugkeren is voorkomen dat we verdwalen. Laten we lauwheid in de opvoeding tegengaan door bezielde opvoeders te zijn. Die bezieling zal ik op drie niveaus toelichten:
In het alledaagse
Hoe jachtig de tijd ook is en hoe vol we onze agenda ook maken, onze opvoedingstaak vraagt onze volle toewijding. Opvoeden moet met verve gebeuren: vol vitaliteit en vurigheid. Wees enthousiast over de dingen die je samen doet. Over wat je met elkaar ontdekt in Gods schepping. Gun kinderen en jongeren dat ze ontvlammen voor een (offline) hobby. Voor schaken of haken, vissen of schilderen, houtbewerking of fotografie. Laat ze wegdromen bij de geur van tijdschriften en boeken. En wees zelf bezield bezig met een thema of hobby. Een ambtsdrager die zich verdiept in het waarom van het lijden, een docent die vol is van het heelal of een moeder die prachtig kan naaien, zijn een geschenk. Bezieling vormt een tegenwicht tegen oppervlakkigheid en ontmoedigt vluchten in leeg online tijdverdrijf.
In de vorming
Uit gesprekken met jongeren blijkt dat zij het moeilijk vinden om het dagelijks leven aan de Bijbel te verbinden. Maar is dat in de opvoeding niet ook zo? Hoe vitaal is onze Bron in huis, in de klas, op de jeugdvereniging? De Bijbel is uiterst actueel, ook met betrekking tot ons mediagebruik. Bijbelse waarden geven ons raad. Ze wijzen af van verkeerd gebruik en moedigen opbouwend gebruik aan.
Doelgerichtheid roept op om niet doelloos door te klikken op YouTube, maar gericht te bekijken wat je nodig hebt. De waarde standvastigheid vraagt van ons dat we mens uit één stuk zijn: zichtbaar een christen, ook online. Geef in de opvoeding doorkijkjes naar Bijbelse waarden en leef ze bezielend voor. Ze geven houvast in een samenleving met weinig samenhang. Want of we ons nu op internet bevinden of in de kerk, of we bidden of appen: het moet alles zijn tot eer van God (1 Korinthe 10:31).
In de huisgodsdienst
Het levensperspectief van deze wereld klinkt aantrekkelijk: tomeloze vrijheid en aards geluk spreken ons aan. De Bijbel leert een veel rijker perspectief. In Christus zijn eeuwige vrede en waar geluk te vinden. Hierin ligt het doel van onze opvoeding: dat onze kinderen de Heere Jezus als hun persoonlijke Zaligmaker kennen.
De ziel van onze kinderen is het belangrijkst in de opvoeding. Daarom moeten wij onze karrensporen verlaten en de weg terug inslaan. Laat levensernst maar voelbaar zijn in huis, in de klas, op catechisatie. Jongeren hebben opvoeders nodig die leesbare brieven van Christus zijn. Die een pelgrimsgestalte voorleven: „Een iegelijk, die de Naam van Christus noemt, sta af van ongerechtigheid” (2 Timotheüs 2:19b).
Die opvoeders hebben een antwoord op de tijd; zij voeden op vanuit oprechte bezieling. En dat voelen kinderen en jongeren haarfijn aan.
De auteur is moeder en mediapedagoog bij Driestar educatief.
