Netanyahu moet Likud ruimte gunnen coalitie te vormen
De handdruk en de glimlach zagen er ronduit charmant uit. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu en zijn belangrijkste politieke rivaal Benny Gantz spraken elkaar donderdag voor het eerst in het openbaar, na de verkiezingen van dinsdag. Achter de ogenschijnlijk vriendelijke ontmoeting gaan echter bittere tegenstellingen schuil.
De alliantie Blauw-Wit van Gantz heeft definitief twee zetels meer in de wacht gesleept dan de Likudpartij van Netanyahu. Geen van beide politici heeft echter voldoende steun van verwante partijen om een meerderheidsregering te vormen.
Een regering van nationale eenheid ligt dus voor de hand. Dat benadrukte Gantz donderdag nog maar eens. De uitslagen laten volgens hem zien dat Israël voor een brede coalitie heeft gekozen. En aangezien zijn partij de grootste is geworden, is hij degene die het voortouw zal nemen om een kabinet te vormen. De voormalige stafchef liet er ook geen twijfel over bestaan wie de nieuwe premier wordt: Benny Gantz – en niemand anders.
Er is echter één levensgroot probleem. Gantz is zeker bereid met Likud over een coalitie te praten. Maar in een nieuwe regering is wat hem betreft geen plaats voor Netanyahu. De leider van Blauw-Wit is niet van zins in een kabinet te gaan zitten met een politicus die een rechtszaak wegens corruptie boven het hoofd hangt.
Dat lijkt een reële voorwaarde. Weliswaar is het nog niet absoluut zeker dat Netanyahu daadwerkelijk voor de rechter moet verschijnen. Volgende maand is er eerst nog een hoorzitting waarop de premier kan proberen de procureur-generaal ervan te overtuigen de aanklachten te laten vallen. Maar de kans daarop lijkt niet erg groot. Het heeft dus weinig zin om een regering te vormen die al bij voorbaat zo onder druk staat.
„Iedereen moet van zijn voetstuk komen om een derde stembusgang te voorkomen”, sprak Likud-parlementariër David Bitan donderdag. Een nieuwe ronde is niet denkbeeldig, want de partijen hebben maar een krappe, wettelijk vastgestelde termijn om een regering te vormen. Lukt dat niet, dan zal president Rivlin –overigens zeer tegen zijn zin– genoodzaakt zijn nieuwe verkiezingen uit te schrijven
De vraag is wie er dan nu precies een stap terug moet doen. Misschien moet Benjamin Netanyahu na dertien jaar premierschap zijn Likudpartij de ruimte gunnen om onder een nieuwe leider de onderhandelingen over een brede coalitie aan te gaan. Dat biedt in elk geval nog enige garantie dat er niet een voornamelijk centrumlinkse regering aan de macht komt.
Netanyahu is er echter de man niet naar om de macht zomaar uit handen te geven. En de Likudpartij is vooralsnog loyaal aan haar leider. Als deze impasse niet wordt doorbroken, zijn nieuwe verkiezingen niet uit te sluiten. Dat is nog nooit vertoond in Israël. En het is zeker niet in het belang van de Joodse staat.