Wereldwijd verrichten meer dan 40 miljoen mensen gedwongen werk. Mensenhandelaars verdienen daar jaarlijks 150 miljard dollar mee.

Schuldslavernij is een verschijnsel dat zowel kinderen als volwassenen treft. In Haïti worden kinderen bijvoorbeeld door hun eigen familie aan het werk gezet als huishoudhulp. Deze kinderen (zo’n 300.000) hebben meestal geen toegang tot onderwijs, moeten tot veertien uur per dag werken en worden soms slachtoffer van seksueel misbruik.

Net zoals vroeger is ras niet altijd de belangrijkste reden om iemand in slavernij te brengen. Het zijn vooral mensen die in armoede leven, geen bescherming hebben van hun familie of op de vlucht zijn voor honger, droogte of oorlog die in slavernij terechtkomen.

In Groot-Brittannië zijn in schoonheidssalons, restaurants en boerderijen mensen ontdekt die als slaaf werkten. Het waren slachtoffers van mensenhandel. Die komen uit alle delen van de wereld.

De vraag naar bepaalde gadgets heeft de slavernij wereldwijd sterk doen toenemen. In het verleden was dat ook het geval door de grote vraag naar suiker. Nu is het onze honger naar elektronische gadgets die het aantal slaven in de goud-, niobium-, tin- en kobaltmijnen de hoogte in jaagt.

Volgens de organisatie Save the Children werken er alleen al in de coltanmijnen 5000 tot 6000 jonge kinderen. Ze worden omringd door gewapende bewakers en kunnen niet ontsnappen. De winst is voor een groot deel bestemd voor de voortdurende oorlogsvoering in Centraal-Afrika.

Mensen als bezit

Ook de traditionele slavernij, waarbij mensen het bezit zijn van andere mensen, bestaat nog, met name in het West-Afrikaanse land Mauritanië. Pogingen om deze praktijk uit te roeien, waren tot nog toe niet succesvol.

Volgens de organisatie Fight Slavery Now zijn minstens 90.000 Mauritaniërs eigendom van iemand anders. Daarnaast voeren tot 600.000 mensen gedwongen werk uit. Dat is bijna een vijfde van de bevolking.

India heeft het hoogste aantal slaven van alle landen in de wereld. Schattingen variëren van 14 miljoen tot 18 miljoen mensen. Heel wat slaven werken in de baksteenindustrie, onder wie veel vrouwen en kinderen.

Net als in het verleden is niet elke slaaf tot slavernij gedwongen. Maar sommige mensen kampten met zulke ernstige armoede dat ze geen andere keus hadden dan zich te verkopen. Dit komt nog wereldwijd voor.

Paspoort afgenomen

Voor West-Afrikaanse slaven moet de tocht over de Atlantische Oceaan onvoorstelbaar vreselijk geweest zijn. Ook vandaag reizen arbeiders de wereld rond, op zoek naar werk, maar sommigen van hen eindigen in hun zoektocht in slavernij. Hun werd een goede baan beloofd, onder aantrekkelijke omstandigheden en met een behoorlijk loon, maar ze kwamen terecht in een cyclus van schuld en wanhoop en raakten gebonden aan hun werkgever, zonder ontsnappingskansen.

Veel van de arbeiders die in Qatar de stadions bouwen voor het wereldkampioenschap voetbal in 2022 komen uit Zuid-Azië. Volgens Amnesty International wordt hun loon vaak ingehouden, wordt hun paspoort afgenomen en worden ze gedwongen te werken onder levensgevaarlijke omstandigheden.

De afgelopen jaren zijn minstens 30.000 kinderen ontvoerd om gedwongen te vechten voor het Lord’s Resistance Army van Joseph Kony in het noorden van Uganda.

Op dezelfde manier werden meer dan vier eeuwen geleden christelijke kinderen gedwongen om soldaat te zijn in het Ottomaanse leger. Deze kinderen waren ontvoerd uit hun huizen en moesten zich bekeren tot de islam.

Fairtrade

Gelukkig bestaat er ook vandaag nog een actieve beweging rond het abolitionisme, sinds 1787 de term voor het streven naar afschaffing van de slavernij. Deze doet haar voordeel met lessen uit het verleden, uit de tijd toen de trans-Atlantische slavenhandel werd afgeschaft. Een van die lessen is dat verhalen van slachtoffers een machtig middel zijn om bij mensen bewustzijn te creëren.

Afrikanen als Olaudah Equiano werden deel van de beweging tegen slavernij in het 18e-eeuwse Londen, toen ze vertelden over hun leven als slaaf. Hedendaagse slachtoffers worden aangespoord om ook hun verhalen te vertellen.

Rond 1790 organiseerden vrouwelijke abolitionisten een boycot van suiker die geproduceerd was met behulp van slavenarbeid. Ze kozen resoluut voor fairtradeproducten. Ook vandaag erkennen fabrikanten en telers dat de garantie dat een product fairtrade en vrij van slavernij is, de verkoop van het product kan stimuleren.

Slavernij bestaat tegenwoordig in vele vormen. De verwoestende impact ervan op miljoenen mensen is niet geringer dan in het verleden. Gewone mensen kunnen echter hun macht als consument gebruiken om slavernij te bestrijden. Gewoon door aandacht te hebben voor wat ze kopen en door bewustzijn te creëren bij hun vrienden, familie en collega’s.

De auteur is lector Amerikaanse geschiedenis aan de Britse Loughborough University. Bron: IPS/The Conversation.