In 1983 stemde nog 67 procent van de mensen voor een grondwettelijk verbod op abortus. Nu stemde 66 procent voor het schrappen van dat verbod. Daartussen zitten 35 jaar van ingrijpende verandering.

Veel beschouwingen spreken over de afgenomen invloed van de Rooms-Katholieke Kerk. Begin jaren tachtig was Ierland nog een zeer kerkelijk land; tegenwoordig moet de kerk moeite doen om jonge priesters te vinden.

Als weinig andere landen heeft de Ierse katholieke kerkprovincie te lijden gehad onder het misbruikschandaal. Daarnaast is bekend geworden dat de kerk in het verleden ongewenst zwangere vrouwen ook niet altijd bejegende met de liefde en warmte die de prolifebeweging vandaag uitdraagt. Deze dingen hebben veel kwaad bloed gezet. De verbittering tegen het ”rijke roomse leven” in het verleden is in Ierland groot.

Het bestuur van de kerkprovincie leek dit zelf ook te beseffen. In 1983 werd nog openlijk van het altaar verkondigd wat mensen moesten stemmen. De afgelopen weken zeiden de bisschoppen dat het ongepast zou zijn de mis te ontwijden door een stemadvies. Het bleef bij algemene persverklaringen buiten de kerkdienst.

De uitslag van dit referendum van twee derde in het voordeel van abortus, is na de stemming over de openstelling van het huwelijk geen verrassing. In mei 2015 stemde 62 procent voor het homohuwelijk. Ook dat ging rechtstreeks in tegen de Rooms-Katholieke Kerk.

De uitslag van het referendum kan als een overwinning worden gezien van hen die abortus zien als een mensenrecht (voor de vrouw). Ierland is de laatste jaren ook meermalen van die kant op de vingers getikt, zowel door comités van de Verenigde Naties als door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en een beweging als Amnesty International. Die laatste organisatie stelt uitdrukkelijk dat alleen „geboren mensen” rechten hebben, en dat abortus dus niet een schending van het recht op leven is.

Tijdens het feest van de overwinnaars waren zaterdagmiddag direct al bordjes te zien met de tekst ”The North is next”. Dat duidt op Noord-Ierland, de enige Britse regio waar abortus alleen in hoge uitzonderingsgevallen is toegestaan. De komende tijd zal de campagne voor abortus zich daarom steeds meer richten op het kleine Noord-Ierland.

Deze Britse provincie werd de laatste jaren ook op het punt van het huwelijk geïsoleerd. Noord-Ierland is de enige regio in Groot-Brittannië die vasthoudt aan het klassieke huwelijk van man en vrouw. Na de openstelling van het huwelijk voor mensen van gelijk geslacht in zowel Groot-Brittannië als in Ierland is Noord-Ierland hierin alleen komen staan.

De Noord-Ierse premier Foster zei maandag dat de uitslag in Ierland geen gevolgen heeft voor de regels in Noord-Ierland. Het regionale parlement in Belfast besluit daarover.

Formeel is dat juist. Maar het debat zal zich steeds meer op Noord-Ierland toespitsen. De afgelopen jaren is zowel abortus als het homohuwelijk meermalen ter sprake geweest in het Noord-Ierse parlement. Op beide punten is de meerderheid tegen een koerswijziging zeer klein. De voorstanders van liberalisering zullen het Ierse referendum zeker aangrijpen om te komen tot een omslag in de noordelijke provincie.