Een verontrustend bericht op de voorpagina van het Reformatorisch Dagblad (17-5): 30 procent van de jongvolwassenen in de leeftijd van 18 tot 25 jaar noemt zichzelf verslaafd aan sociale media. Slechts drie (!) jaar eerder was dat nog 19 procent. En ook zo’n 30 procent is er per dag drie uur of meer mee bezig (in 2015: 17 procent).

Dit toont duidelijk een falen aan rond de gangbare opvatting dat je jongeren leert omgaan met de smartphone door hun er jong alvast een te geven. De cijfers ondersteunen die opvatting geenszins. De jongvolwassenen in 2015 waren nog goeddeels zonder smartphone opgegroeid; die in 2018 goeddeels met, en juist zij zijn er zo aan verslingerd geraakt. De omgang met de smartphone in hun puberteit heeft hen kennelijk niet voorbereid op een volwassen omgang daarmee. Als wij jongeren vanaf klas 1 of zelfs daarvoor een smartphone in handen geven, is dat dus een uiterst hachelijk experiment.

Deze gegevens gaven mij nog iets anders te denken. Welke elementen van de smartphone en andere digitale media werken het meest verslavend? De functies die vooral op vermaak gericht zijn. Sociale media, films en games. Zij vragen de meeste tijd, en zijn vaak ook bewust zo geprogrammeerd. De meesten schaffen (voor hun kind) een smartphone aan vanuit de gedachte dat deze nuttig of zelfs nodig is. Terwijl vervolgens de tijd vaak opgaat aan vermaak! Als gereedschap anders gebruikt wordt dan waarvoor je het bedoelt, dan moet je je afvragen of dat gereedschap dan wel zo geschikt is voor jou of je kinderen…

Waakzaamheid

Op zijn minst zou dit tot bezinning en maatregelen moeten leiden. Waakzaamheid en duidelijkheid zijn nodiger dan ooit. Daarbij past allereerst het beschermen van onze jeugd tegen de smartphone. Daarenboven vereist het een helderder visie op het gebruik van digitale media. Ik zou het erg toejuichen als wij breed de keuze zouden maken een computer (in welke vorm dan ook) niet te zien als middel voor ontspanning. Beschouw het als een werk- en studieapparaat. Dat maakt in diverse gevallen aanschaf overbodig. Dat zal in veel gevallen leiden tot een bewustere omgang ermee. Het zal ook helpen in het maken van verdere keuzes.

Onlangs (11-5) stond er in deze krant een bespreking van de game Fortnite. De overwegingen in dat artikel zijn in mijn ogen halfslachtig. Wij brengen onszelf in een lastig parket door het vanzelfsprekend te vinden dat onze jeugd gamet. De eenvoudige keuze om de computer niet langer te beschouwen als een middel voor vermaak zal alle overwegingen in één klap overbodig maken.

Deze keuze lijkt voor velen een stap te ver. Vermaak is inmiddels een volstrekt geïntegreerd deel van het ‘reformatorische’ leven geworden, op elk terrein. Met ons ‘reformatorische’ entertainment vermaken we ons zeker niet minder dan de wereld. Nu wil ik uiteraard niet zeggen dat er geen ruimte is voor ontspanning, zéker ook voor kinderen. Vermaak lijkt echter wel een eerste levensbehoefte geworden. De problemen die de smartphone heeft opgeleverd, zijn naar mijn vaste overtuiging hier sterk aan te wijten.

Pinksteren

Veel jongeren hebben niet goed aangeleerd gekregen hoe zij hun vrije tijd zinvol kunnen besteden – ouders zijn hen daarin onvoldoende voorgegaan. De leegheid van hun tijd wordt opgevuld met de leegte van de telefoon. Dit is een venster op een leegte van het hart. De duivel vult die graag op, de wereld heeft er alles voor in huis, maar de ware vervulling kan daar nooit van komen. Pinksteren spreekt van een ándere vervulling. De leegte van ons hart kan alleen vervuld worden door de volheid van God.

Ik weet van niemand die hier zó helder over gesproken heeft als Blaise Pascal. „Het enige goed van de mensen bestaat er dus in, afgeleid te worden van het denken aan hun situatie (…) door een of andere nieuwe passie waardoor ze beheerst worden: het spel, de jacht, een fascinerend schouwspel, kortom, door wat men verstrooiing noemt.” En bij Christopher Love las ik: „Als de duivel u verleidt, zeg dan tegen hem dat u geen tijd hebt om te luisteren naar zijn verleidingen.”

Lloyd-Jones

Dit brengt me bij de weg úít de gevangenschap en verslaving van media en entertainment. Onlangs sprak ik iemand die zo lang mogelijk de smartphone buiten de deur gehouden had, maar vanwege verandering van functie er niet meer onderuit kon. Hij zei: „Toen ik te horen kreeg dat ik zo’n ding zou krijgen, heb ik me afgevraagd: hoe kan ik ervoor zorgen dat m’n gedachten gevuld worden met het Goede zodat er geen plek meer zal zijn voor het kwaad?” Hij ging Lloyd-Jones lezen. We kunnen niet alleen zeggen: „minder computer”, maar zullen moeten komen bij: „meer van Gods Woord.” Lezen, overdenken en dienstbaar zijn in Gods Koninkrijk. Als ons hart leeg blijft, kunnen wij het wel ”met bezemen keren” maar dan komt de duivel onherroepelijk terug (Matth. 12:44). Wij zijn inderdaad geroepen om ons hart en leven te ontdoen van goddeloosheid (waaronder de wereldse hang naar entertainment). Maar laten wij dan onze tijd goed gebruiken, en niet gerust zijn voordat de Heere Zelf door Zijn Woord en Geest hart en leven vervult. Dan hebben wij onze jongeren een beter voorbeeld te tonen!

De auteur is predikant van de hersteld hervormde gemeente te Oldebroek-’t Harde.