De Nederlandse minister-president ontvouwde vrijdag in Berlijn zijn visie op de toekomst van Europa. Hij wil terug naar het basisidee van de EU: „Een samenwerkingsverband van soevereine staten die zelf doen wat ze moeten doen, die waar nodig uit welbegrepen eigenbelang samenwerken en die hun afspraken nakomen.”

Voor de premier is de EU geen „voortrazende trein op weg naar een Europese superstaat waarin de machinisten, de leiders, alleen nog steggelen over de snelheid. Naar mijn vaste overtuiging is een federaal einddoel als onvermijdelijke historische mars niet hoe het moet zijn in de 21e eeuw.”

Volgens Rutte moet de Unie terug naar de „oerbelofte” van Europa: lidstaten die elkaar helpen bij het vergroten van welvaart, veiligheid en stabiliteit.

Verder is belangrijk dat de Unie gemaakte afspraken nakomt. Europa is volgens hem geen keuzemenu waaruit naar believen kan worden gewinkeld. „Het niet nakomen van afspraken ondermijnt het draagvlak voor samenwerking.”

Rutte presenteerde een reeks voorstellen die de werking van de EU moeten verbeteren. Aan de eigenheid van de landen mag niet worden getoornd. Europa is volgens hem zo rijk, welvarend en democratisch geworden, omdat de landen hun krachten hebben gebundeld. Niet omdat ze hun zwakheden in Brussel hebben vermengd. „Als nationaal falen de gemeenschappelijke deler wordt, groeit de EU uit tot een reus op lemen voeten.”

Politici reageerden gisteren verdeeld op de speech. De regeringspartijen zijn overwegend positief, de linkse partijen en de PVV niet. Europarlementariër Van Dalen (CU) is ook positief. Hij is het met Rutte eens dat de EU „geen trein is die onvermijdelijk voortraast naar een federale eindbestemming.”