Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs dat mensen die veel stilzitten en weinig bewegen een groter risico lopen op allerlei kwalen en vroeger sterven. Ook nieuw is de aanbeveling voor volwassenen en ouderen om minimaal twee keer per week spier- en botversterkende activiteiten te doen. Ouderen doen er volgens de Gezondheidsraad ook goed aan om balansoefeningen te doen.

In het algemeen is het advies om minimaal 2,5 uur per week matig intensief te bewegen. Dat wil bijvoorbeeld zeggen: fietsen of wandelen. Wie al aan de richtlijn voldoet, kan door nog meer te bewegen verdere gezondheidswinst behalen, benadrukt de raad.

Momenteel bewegen de meeste Nederlanders te weinig: slechts 44 procent van de volwassenen haalt de norm volgens cijfers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu.

Lopen en fietsen

De Gezondheidsraad wijst op eenvoudige mogelijkheden om hier verandering in te brengen. Bijvoorbeeld door lopend of op de fiets naar school of werk te gaan. Ook beweegprogramma’s en programma’s gericht op het verminderen van zitten, kunnen stimulerend werken.

De overheid moet eveneens in beweging komen, vindt de raad. De commissie adviseert de minister van volksgezondheid om in te zetten op interventies om blijvend meer te bewegen. Het succes zal groter zijn als dit samen met andere partijen wordt gedaan, zoals lokale overheden, werkgevers en gezondheidsprofessionals.

Vorig jaar zomer publiceerde het medische tijdschrift The Lancet een onderzoek waarin de resultaten van 13 studies waren verwerkt. Daaruit bleek dat mensen die dagelijks acht uur zitten, de daardoor aangerichte lichamelijke schade kunnen compenseren met ruim één uur wandelen per dag, maar dan wel in een flink tempo. De gedachte dat veel zitten onherstelbare schade veroorzaakt, is daarmee bijgesteld.

Een opvallende bevinding was, dat ’s avonds drie uur televisiekijken net zo schadelijk is als acht uur bureauwerk overdag. Beiden verhogen de kans op voortijdig overlijden met ongeveer 40 procent. Stilzitten en televisie kijken doen mensen vooral na de warme maaltijd. Dat is niet goed voor de stofwisseling, denken de onderzoekers. Televisiekijkers zitten vaak nog onbeweeglijker dan bureauwerkers. Bovendien snacken velen er geregeld nog wat bij.

De raad wijst op de gunstige effecten van regelmatige lichaamsbeweging. Bij volwassenen en ouderen verlaagt bewegen het risico op hart- en vaatziekten, diabetes en depressiviteit.

Verder hangt veel bewegen samen met een lager risico op borst- en darmkanker en vroegtijdig overlijden. Uit onderzoek blijkt dat de gunstige effecten toenemen naarmate de hoeveelheid beweging toeneemt. Relatief wordt de meeste winst geboekt door van lichamelijk inactief actief te worden (ten minste matig intensief).

Bij ouderen verlaagt bewegen daarnaast het risico op botbreuken en verbetert het de spierkracht en de loopsnelheid. Ook hangt veel bewegen bij deze groep samen met een lager risico op lichamelijke beperkingen, verstandelijke achteruitgang en dementie.

Kinderen

Bij kinderen verlaagt bewegen eveneens het risico op depressieve symptomen, verbetert het de insulinegevoeligheid van lichaamscellen en de botkwaliteit. Bij kinderen met (ernstig) overgewicht zorgt beweging voor verlaging van de body mass index en de vetmassa. Verder verbetert bewegen de fitheid en spierkracht.

Veel zitten, lijkt daarentegen ongunstig voor de gezondheid: het hangt samen met een hoger risico op hart- en vaatziekten en vroegtijdige sterfte. Het verband wordt echter zwakker naarmate mensen ook meer bewegen en is niet aanwezig bij mensen die heel veel bewegen (ruim boven de huidige beweegnorm). De adviezen voor volwassenen en ouderen zijn een minimumrichtlijn om mensen die weinig actief zijn te motiveren om in beweging te komen. Mensen die aan de richtlijn voldoen, kunnen door meer te gaan bewegen verdere gezondheidswinst behalen.