Steeds weer horen catecheten dat ze eenvoudiger taal moeten gebruiken en zich beter moeten verdiepen in de wereld van jongeren. Zelfs klonk de aanbeveling om in de eerste maand van het nieuwe seizoen te werken aan didactische vaardigheden. De telkens terugkerende discussies over catechisatie doen geen recht aan de catecheten. Niet zij zijn primair verantwoordelijk voor de godsdienstige opvoeding van kinderen, maar de ouders. We kunnen op dit punt veel leren van wat de Amsterdamse predikant Petrus Wittewrongel (1609-1622) ons in zijn ”Oeconomia christiana” heeft nagelaten.

Wittewrongel wijst er in de eerste plaats op dat ouders de Bijbelse plicht hebben hun kinderen op te voeden. Als het goed is, kost het geen moeite om ouders van deze plicht te overtuigen. Ware christenen hebben hun kinderen lief, waardoor zij zich vanzelf tot het uiterste inzetten voor de welstand van hun kinderen. Die liefde heeft de Heere zelfs in de natuur ingeplant. Ouders moeten zich er bovendien van bewust zijn dat ze eenmaal verantwoording moeten afleggen over hun opvoeding en de manier waarop ze hun kinderen hebben voorgeleefd.

Bijbelonderwijs

Een belangrijk doel van de opvoeding is dat de kinderen worden gevormd tot fatsoenlijke burgers, die een eigen huisgezin kunnen stichten en op een eerlijke manier onderhouden. Toch is een opvoeding tot fatsoenlijk burger voor Wittewrongel niet genoeg. Al leven de kinderen in grote welvaart, dat heeft geen baat als hun harten leeg blijven en ze geen genade kennen. De zaligheid van het kind moet het hoofddoel van de opvoeding zijn. Daarom moeten ouders hun kinderen godsdienstig onderwijs geven, leren bidden en veel met hen psalmzingen. Ze moeten hen vooral voorgaan in een godzalige levenswandel.

Een heel belangrijk onderdeel van de godsdienstige opvoeding is het geven van onderwijs in de Schrift. Wittewrongel noemt dat zelfs letterlijk ”catechiseren”. Met een keur van Bijbelse argumenten probeert hij ouders ervan te overtuigen dat zij hun hele gezin tot de kennis van God en Zijn zuivere godsdienst hebben aan te sporen. Ouders moeten hun kinderen dus vertrouwd maken met de Bijbelse waarheid. Catechisatie begint thuis, bij de ouders.

Middelen

Een van de belangrijkste lessen uit het boek van Wittewrongel is dat ouders vroeg moeten beginnen met de opvoeding van hun kinderen. Zeker als het gaat om de godsdienstige vorming. Hoe later daarmee wordt begonnen, hoe meer moeite het zal kosten de kinderen op het rechte pad te krijgen. Eigenlijk is heel Wittewrongels opvoeding samen te vatten onder het motto ”Het twijgje wil al vroeg gebogen zijn”.

Juist Wittewrongel had oog voor de natuurlijke verdorvenheid van het kind. Kinderen zijn immers van nature geneigd tot alle kwaad en onnuttig tot enig geestelijk goed. Toch was hij ervan overtuigd dat de Heere de middelen die Hij Zelf heeft ingesteld, wil zegenen. Bovendien zijn de kinderen van christenen gedoopt. Dat laat zien dat ze in Adam de zonde deelachtig zijn geworden, maar ook dat God Zijn genadeverbond met hen verzegelt. Daarin ligt verwachting.

Catechisatie

Natuurlijk mag er gediscussieerd worden over catechisatie. Oprechte catecheten zullen de eersten zijn om te zeggen dat er aan hun lessen heel wat mankeert. Toch moeten we niet vergeten waar de eerste verantwoordelijkheid voor de opvoeding ligt: in het gezin.

Ouders hebben bij de doop van hun kind beloofd dat ze hun kinderen in de leer van de christelijke kerk zullen onderwijzen. Als ouders daar niet vroeg mee beginnen, is dat door een catecheet niet meer goed te maken. Zeker niet als de catechisatie vanaf 16 jaar en een maand later begint.

De auteur heeft in verband met de afronding van zijn bachelor theologie aan de TUA een scriptie geschreven over de pedagogische relatie bij Petrus Wittewrongel.