Vluchteling actief als kok en cateraar
Als vluchtelingen uit Iran kwamen Ziba en Masood met hun twee dochters in een asielzoekerscentrum in Wageningen terecht. Inmiddels wonen ze 25 jaar in de Gelderse stad. Met hun bedrijf Food of Cultures verzorgen ze, samen met koks uit Syrië en Liberia, gerechten uit de wereldkeuken voor onder andere azc-bewoners en cliënten van de voedselbank.
In de keuken van Food of Cultures roert Rebecca William (39) in een grote pan. Ze is druk bezig diverse gerechten te bereiden. Kabeljauwfilet met Mexicaanse groenten in tomatensaus bijvoorbeeld. En aardappelen met een mix van biologische groenten zoals courgette, snijbiet en prei uit de streek. Straks worden de kant-en-klare diners in plastic bakjes geschept, waarna een collega van Rebecca ze met een elektrische cargobike op diverse locaties in Wageningen en omgeving bezorgt. De verse maaltijden kunnen vervolgens in de oven of magnetron worden opgewarmd.
Rebecca is geboren en getogen in Liberia. De moeder van twee zonen wil niet ingaan op haar verleden in West-Afrika, waar in haar jeugdjaren een burgeroorlog woedde, en haar vlucht naar Nederland, jaren geleden. „Ik wil vooruitkijken.”
Nadat ze in Nederland enkele jaren in een filiaal van een landelijke winkelketen had gewerkt, kreeg Rebecca geen verlenging meer van haar contract. In haar zoektocht naar een nieuwe baan zette de gemeente Wageningen haar in 2016 op het spoor van Food of Cultures. „Koken is mijn hobby”, zegt Rebecca. „Het eerste jaar liep ik stage en maakte ik Perzische maaltijden. Nu kook ik ook gerechten uit de Afrikaanse, Indiase en Zuid-Amerikaanse keuken. Ik voel me hier thuis.”
Computerzaak
De oprichters van Food of Cultures zitten in hun andere bedrijf, het Chip Shop Computercenter, aan de overkant van de straat. Vanachter een bureau in de winkel vertellen moeder Ziba Nillian (57) en dochter Mahan Eslami (28) gepassioneerd over hun werk. Vader Masood Eslami (58) helpt intussen klanten en schuift af en toe even aan.
Ziba vertelt dat zij en haar man met hun twee „prachtige dochters” –destijds twee en negen jaar– in 1994 om politieke reden naar Nederland vluchtten en asiel aanvroegen. Bijna twee jaar verbleven ze in diverse asielzoekerscentra in onder meer Gilze en Rijen, Sneek, Delfzijl en Wageningen. Nadat ze een verblijfsvergunning kregen, vestigden ze zich in de laatste plaats. „Dit is een mooie stad met veel nationaliteiten, waar we een nieuw bestaan konden opbouwen en onze kinderen zich konden ontwikkelen.”
Masood runde in Iran een kledingwinkel met een outletgedeelte. Hij had drie verkoopsters in dienst. Eenmaal in Nederland, wilde hij graag weer als ondernemer aan de slag. Vanwege het grote aantal bestaande kledingwinkels gooide hij het over een andere boeg en startte 22 jaar geleden computerzaak Chip Shop. Ziba doet de boekhouding.
In 2015 wilde Masood zijn werkterrein verbreden. Hij legde contact met een vriend die een pand aan de overkant van de straat leeg had staan. Masood: „Wij waren vaak druk. Als we ’s avonds ergens eten wilden halen, konden we kiezen uit pizza, Chinees of een maaltijd van Albert Heijn. Ik dacht: waarom is er niet meer keus in deze stad met zo veel nationaliteiten?”
Gaandeweg ontstond het idee om gerechten uit de wereldkeuken te gaan aanbieden. Samen met Ziba en Mahan, die bijna haar studie businessmanagement aan de Hogeschool Utrecht had afgerond, vormde Masood het Food of Cultures-team.
In de opstartfase bereidde Ziba Perzische gerechten volgens eigen recept, maar ze had niet de ambitie om naast haar boekhoudkundige werk structureel als kok aan de slag te gaan. „Onze visie was vrouwen met een afstand tot de arbeidsmarkt, onder wie vluchtelingen, een kans bieden om zich te ontwikkelen tot professionele horecamedewerker.”
Catering
Behalve bestellingen van particulieren vormt catering een belangrijk onderdeel van Food of Cultures. Zo levert het bedrijf –tot het begin van de coronacrisis– wekelijks voor vier dagen warme maaltijden en voor drie dagen lunchgerechten af bij Wageningen University.
De onderneming richt zich vanaf de start ook op azc’s. Zo verzorgde zij enkele jaren de warme maaltijden voor een azc in Wageningen. Mahan: „We leverden iedere dag eten voor 250 bewoners. Het is bijzonder dat we zelf vroeger in het azc woonden en jaren later aan de andere kant stonden bij het verstrekken van de maaltijden, samen met een collega van Syrische afkomst die korter geleden eveneens naar Nederland vluchtte.”
Omdat een deel van de asielzoekers moslims is, zijn de azc-maaltijden standaard halal, zegt Mahan, die zichzelf niet religieus noemt. „Met onze gerechten sluiten we goed aan bij wat asielzoekers gewend zijn. Natuurlijk zijn er ook verschillen tussen de culturen van asielzoekers, maar we proberen geregeld voor elk wat wils te bieden.”
De maaltijdservice voor het azc Wageningen verviel vorig jaar juni toen er keukens kwamen waarin de bewoners zelf kunnen koken. Op dit moment levert Food of Cultures iedere twee weken een maaltijd voor een azc met 300 bewoners in Apeldoorn.
Typisch Hollands
Meer dan eens verzorgt de onderneming ook de catering voor onder meer verjaardagen of bedrijfsfeesten. Klanten hebben de keuze uit gerechten uit het Midden-Oosten, Afrika, Zuid-Amerika en India. Ziba: „Een van onze laatste evenementen was een oogstfeest in een wijngaard in Wageningen, waarvoor we een selectie vegetarische wereldgerechten leverden. Ook werd ons gevraagd stukjes kaas te leveren voor bij de wijn. Typisch Hollands.”
In maart zette de coronacrisis een streep door veel afspraken om een buffet de verzorgen. Zo verviel de jubileumdag van de interkerkelijke stichting Gave, waar Food of Cultures present zou zijn. Terwijl een belangrijk deel van het werk wegviel, ontstonden er in het begin van de coronacrisis nieuwe ideeën, vertelt Mahan.
In april stelt het bedrijf tachtig gratis maaltijden ter beschikking voor werkers in de zorg of andere vitale beroepen, als steuntje in de rug. „Mensen konden die bij ons ophalen om ze weg te geven aan vrienden of kennissen die in die sectoren werkzaam zijn. Binnen twee dagen waren alle maaltijden weggegeven.”
Om maatschappelijk van betekenis te zijn, bedacht Food of Cultures ook andere concepten, zoals de maaltijdservice ”Delen smaakt beter”. Hierbij bestellen klanten vijf maaltijden voor tien euro per stuk. „Ze krijgen er vier thuisbezorgd, de vijfde geven we weg. Voor elke gedoneerde maaltijd stellen wij bovendien ook een gratis menu voor kwetsbare mensen ter beschikking”, zegt Mahan.
De pilotfase, van april tot en met juni, leverde 650 donaties op die eenmalig als aardigheidje werden uitgedeeld aan bewoners van het azc in Wageningen en plaatselijke klanten van de voedselbank. „Dat gaf ons enthousiasme om door te gaan. Half augustus startte een campagne om beide groepen –in totaal 520 personen– een jaar lang elke maand gratis een maaltijd aan te bieden. „Voor de 260 cliënten, inclusief kinderen, van de voedselbank is dat een welkome aanvulling op de pakketten die ze krijgen”, zegt Mahan. „Een verse maaltijd is belangrijk voor hen, want ze krijgen vaak blikgroente.”
Food of Cultures streeft naar verdere uitbreiding van de werkzaamheden in 2021. Ziba: „Veel talentvolle vrouwen met een Syrische of Eritrese achtergrond blijken moeilijk werk te vinden. Sommigen zouden naar de Horeca Vakschool willen, maar die stap is vanwege hun vooropleiding of de taal te groot. Wij willen hun de mogelijkheid bieden eerst een jaar bij ons aan de slag te gaan. In die tijd willen we hen klaarstomen voor het volgen van een vakopleiding, zodat ze die daarna kunnen gaan doen om vervolgen hun talenten in de samenleving in te zetten.”
Syrische maaltijd met een verhaal
Hij woonde in een buitenwijk van de Syrische stad Damascus en had bijna tien jaar een eigen restaurant. In 2015 vluchtte Zaher Shalhoub (48) naar Nederland. In Amersfoort begon hij cateringbedrijf Hart van Syrië.
Zijn leven stond op zijn kop toen de Syrische burgeroorlog in 2011 begon, vertelt Shalhoub. Al snel zag hij zich genoodzaakt zijn restaurant te sluiten en naar een rustiger deel van Syrië te vertrekken. „Ik kon niet langer voor mijn gezin zorgen. Het grootste deel van het gebied waar ik werkte was getroffen door bombardementen. Het was niet langer veilig om daar te wonen. Ik verhuisde met mijn gezin naar mijn geboorteplaats As-Suwayda en ging daar als boer aan de slag.”
Als het oorlogsgeweld ook As-Suwayda bereikt, ziet hij geen andere mogelijkheid dan het land te verlaten. In 2015 vraagt hij in Nederland asiel aan, waarna hij in oktober 2016 een verblijfsvergunning krijgt. Na vijftien maanden kunnen zijn vrouw en drie kinderen –nu in de leeftijd van acht tot en met negentien jaar– in het kader van gezinshereniging eveneens naar Nederland komen.
In juni 2018 start Shalhoub cateringbedrijf Hart van Syrië. Hij organiseert onder meer Syrische buffetavonden in Rooie Cent, een ontmoetingsplek en doe-het-zelfcafé in zijn woonplaats Amersfoort, en Wijkboerderij Nieuwland. „Helaas moesten we hiermee stoppen vanwege de coronacrisis.”
Zodra het mogelijk is, wil Shalhoub zijn activiteiten weer oppakken. Daarbij gaat het hem om meer dan het serveren van een smakelijke maaltijd. „Ik maak graag gerechten die het verhaal van onze Syrische samenleving vertellen. Zoals het eten voor speciale gelegenheden, de favoriete weekendmaaltijd en vooral de gerechten die van generatie op generatie worden doorgegeven.”
Graag laat de Syrische vluchteling zijn gasten kennismaken met zijn cultuur. „De Syrische keuken kenmerkt zich door liefde en aandacht. Die traditie wil ik doorgeven in Nederland.”
