Op 26 oktober waarschuwde Pim Visser, directeur van visserijorganisatie VisNed, voor een brexit zonder handelsovereenkomst. De Britse viswateren zouden wegvallen voor de Nederlandse vissers. Daardoor zou de zee te klein worden om alle vissers te laten uitvaren. Tegelijk riep Visser dat het „van belang is dat in de publiciteit vastgehouden wordt aan het EU-standpunt en het mandaat van EU-brexitonderhandelaar Michel Barnier.” Volgens Visser zou een gezamenlijk EU-standpunt in het belang zijn van Nederland en zijn vissers. Een grove misvatting. Het brexitspel wordt in Brussel hard gespeeld, met Frankrijk als gangmaker. Als Nederland niet voor het eigen belang opkomt, gaat onze visserij eraan.

Visser zegt dat de EU-lidstaten met visserijbelangen „schouder aan schouder” staan. Dat meerdere EU-landen tegenover de Britten staan, lijkt misschien een overwicht, maar niets is minder waar. Achter de schermen trekken, zoals vaker, de Fransen aan de touwtjes. De Franse president Macron wil een harde opstelling tegenover het Verenigd Koninkrijk. In dat onderhandelingsspel gijzelt Macron de visserij.

De Fransen kunnen dat risico nemen omdat zij een lange kuststrook hebben langs de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee. De Nederlandse visserij zit enkel in de Noordzee en wordt, als een deal met de Britten uitblijft, gewurgd. Om de viswateren veilig te stellen, moet Nederland zonder bemoeienis van de EU zelf met de Britten gaan onderhandelen. Dat wil zeggen: een bilateraal visakkoord met het Verenigd Koninkrijk moet dan tot de mogelijkheden behoren.

Gevoelige kwestie

Het Gemeenschappelijk Visserijbeleid van de Europese Unie is sinds het begin van het Britse EU-lidmaatschap controversieel geweest. Veel Britten zagen het als een eenzijdige deal met als doel de vissersschepen van het Europese vasteland toegang te verlenen tot de Britse wateren. De brexit maakt de visserijkwestie in het Verenigd Koninkrijk tot een gevoelig onderwerp.

Dat betreft ook Schotland. Er zijn iets meer dan 5000 vissers in Engeland, op een populatie van 56 miljoen, en net geen 5000 vissers in Schotland, op een populatie van 5 miljoen. Een slechte visserijdeal zal naar verhouding tien keer meer effect hebben op Schotland dan op Engeland. Met de Schotse nationalisten aan de macht in Edinburgh, kan Londen het zich niet veroorloven om nog een klacht toe te voegen aan de lange wensenlijst van de Schotten.

De EU wil echter koste wat kost vasthouden aan de eerdere afspraken van het Gemeenschappelijk Visserijbeleid. De Britten zien dit anders. De brexit betekent voor hen dat ze weer de volledige controle over de eigen viswateren krijgen.

Dit betekent niet dat de Britten geen akkoorden meer willen sluiten. Onlangs sloot het Verenigd Koninkrijk nog een visakkoord met niet-EU-lid Noorwegen. Er werd een overeenkomst gesloten over de vangst van vissoorten, de toegang tot elkaars wateren en de quota op vangsten. Dat alles zal jaarlijks worden geëvalueerd.

Dit model zien de Britten ook voor ogen als het gaat om de Europese Unie. Noorwegen heeft tenslotte al veertig jaar een vergelijkbaar akkoord met de EU, dus waarom de Britten niet? Brussel wil daar echter niets van weten en houdt star vast aan de afspraken van het Gemeenschappelijk Visserijbeleid. De Britten moeten per slot van rekening gestraft worden. Als er dan geen brexitdeal komt, zij dat maar zo.

Gevangen

Nederland dreigt het kind van de rekening te worden. Met een relatief grote vissersvloot is het essentieel dat Nederland toegang houdt tot de Britse wateren. Twee derde van de Nederlandse visvangst vindt daarin plaats. De Nederlandse politiek mag haar vissers niet overboord gooien omdat de EU achter het net vist. In het geval van een no-dealbrexit moet Nederland daarom het heft in eigen handen nemen. Een bilaterale deal met de Britten naar Noors model moet dan worden uitonderhandeld.

Dat zou tegen de regels van Brussel en tegen het zere been van de Fransen zijn. Het zij zo. Frankrijk, dat onze Nederlandse vissers het pulsvissen al heeft afgenomen, houdt zich ook al jaren niet aan de Brusselse begrotingsnormen. Nederland zal nooit zijn eeuwenoude visserijtraditie moeten neerleggen op het offerblok van Brussel.

Het is dus een misvatting dat EU-staten samen sterker zijn. EU-vissers zijn verzwakt omdat ze gevangen zitten in het net van het Gemeenschappelijk Visserijbeleid.

De auteur is Europarlementariër voor Forum voor Democratie.