Nederlandse Noordzeevissers wisten het allang, maar het is nu ook bevestigd door de wetenschap: elektrisch vissen met de zogeheten pulskor is niet schadelijk voor het leven in zee. De effecten op het milieu zijn juist positief. Het Europese verbod op pulsvissen is gebaseerd op drijfzand.
Dat blijkt uit een woensdag uitgebracht advies van de gezaghebbende Internationale Raad voor Onderzoek der Zee, naar de Engelse naam afgekort als ICES. Deze organisatie ziet toe op een ecologisch verantwoord beheer van de noordelijke Atlantische wateren. Er zijn 24 landen bij aangesloten.
De biologen van ICES hebben op verzoek van Nederland de resultaten van meerjarig wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van de pulsvisserij op tong tegen het licht gehouden. Hun conclusies zijn helder. Pulsvissen is geen bedreiging voor een gezonde visstand en heeft geen negatieve langetermijneffecten op haaien, roggen en bodemdieren. In vergelijking met de traditionele visserij met wekkerkettingen (boomkor) is juist sprake van een vooruitgang: pulsvissers halen minder bijvangst en ondermaatse vis boven water en veroorzaken minder beroering van de zeebodem. Hun schepen verbruiken dankzij de puls minimaal 37 procent minder brandstof en stoten daardoor ook minder CO2 uit.
De enige vissoort die wel lijdt van pulsvissen is kabeljauw. De stroomstootjes waarmee het pulstuig bodemvissen als tong en schol opschrikt, kunnen kabeljauwen doen verkrampen. Soms is dat zo heftig dat de dieren hun ruggengraat breken en sterven. Op het totale kabeljauwbestand in de Noordzee is deze sterfte echter verwaarloosbaar klein, concludeert ICES.
De onderzoeken naar de effecten van pulsvissen zijn de afgelopen jaren uitgevoerd door drie wetenschappelijke instituten: Wageningen UR, het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) en het Vlaamse visserijonderzoeksinstituut ILVO. Na een zogeheten peer-review door wetenschappers die niet bij de onderzoeken betrokken zijn geweest, heeft ICES zijn advies opgesteld.
Volgens visserijbioloog Adriaan Rijnsdorp, in Nederland projectleider van het pulsonderzoek, staat nu vast dat de pulsvisserij „een ecologisch verantwoord en duurzaam alternatief” is voor de boomkor. „Hier kan niemand omheen”, zegt hij.
Toch gooide de Europese Unie begin 2019 de deur in het slot voor de in Nederland ontwikkelde pulsvisserij. Zo’n tachtig Nederlandse kotters die de techniek met een tijdelijke ontheffing toepasten, moesten omschakelen naar andere vangstmethodes. Slechts 22 daarvan profiteren nog van een overgangsregeling die op 1 juli 2021 afloopt.
Volgens Rijnsdorp was het verbod een politiek besluit. „De argumenten zijn met dit advies van ICES ontkracht. In het Europees Parlement zijn destijds extreme uitspraken gedaan over elektrocutie van vissen en de zeebodem die in een kerkhof zou veranderen. Daar is geen sprake van.”
De bioloog verwacht niet dat de EU het pulsverbod nu snel ongedaan zal maken. „Het is verankerd in een breed pakket wetgeving, dat vorig jaar is vastgesteld. Wel worden deze Technische Maatregelen van tijd tot tijd geëvalueerd. Op zo’n moment kan Nederland het ICES-advies inbrengen.”
Visserijminister Carola Schouten laat via haar woordvoerder weten dat Nederland dat gaat doen. De eerste evaluatie is al eind dit jaar. Ook gaat Nederland het ICES-advies benutten in de rechtszaak tegen het pulsverbod, die Schouten vorig jaar heeft aangespannen bij het Europese Hof van Justitie. Het rapport toont aan dat puls een goede en veilige techniek is. Dat hebben wij altijd al gezegd. We hopen dat nu ook de ogen van de tegenstanders in Europa open gaan”, aldus de woordvoerder.
Europarlementariër Peter van Dalen (ChristenUnie), die zich steeds tegen het pulsverbod heeft verzet, vindt dat dit nu van tafel moet. „In de EU nemen we besluiten op basis van wetenschappelijke studies. Dit ICES-advies is gebaseerd op tien jaar onderzoek.”
In de aanloop naar het pulsverbod luidden kleinschalige Franse kustvissers de noodklok, omdat zij in hun broodwinning bedreigd zouden worden door de Nederlandse pulskotters. Kotters kunnen met de pulskor in delen van de Noordzee vissen waar ze eerder met de boomkor niet terecht konden, erkent ICES. Dat kan volgens de biologen inderdaad leiden tot concurrentie met andere vissers.
Rijnsdorp spreekt van „een zijpaadje” in het advies. „Er is altijd competitie tussen vissers die met verschillende methoden werken. Maar dat staat los van de ecologie. En pulskotters mogen niet meer opvissen dan hun quotum.”
