Ruim honderd bedrijven kampen met een personeelstekort omdat veel arbeidsmigranten terugkeren naar het thuisland, meldt een woordvoerder van de Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO). „We krijgen alleen meldingen binnen van ondernemers die zelf geen vervangende arbeidskrachten kunnen regelen. Het daadwekelijke cijfer van bedrijven die buitenlandse werknemers zien terugkeren naar huis zal dus vele malen hoger liggen.”

LTO Nederland verwacht dat het in totaal om zeker duizenden migranten gaat. En daar zal het niet bij blijven. Traditiegetrouw gaan veel arbeidsmigranten rond Pasen namelijk naar huis, om na deze periode vervolgens weer in Nederland aan het werk te gaan.

Maar dit jaar kan deze ‘paasvakantie’ vervelende consequenties hebben voor de werkgevers. „Het is heel goed mogelijk dat veel arbeidsmigranten vanwege quarantainemaatregelen niet meer mogen vertrekken uit het thuisland”, aldus de zegsman.

De land- en tuinbouworganisatie adviseert ondernemers daarom ook om dit scenario van tevoren met hun buitenlandse arbeidskrachten te bespreken. „Maar het is voor bedrijven ook belangrijk om alvast te bedenken wat er moet gebeuren als deze arbeidsmigranten inderdaad niet mogen terugkeren. Hoe moet dit personeelstekort dan worden opgevuld?”

Om te voorkomen dat er verregaande problemen ontstaan roept LTO Nederland het kabinet op om zich hard te blijven maken voor vrij verkeer van personen die betrokken zijn bij de voedselketen. Dat geldt voor de Nederlandse grenzen met buurlanden, maar ook voor andere Europese landen.

Op dit moment gelden in verschillende landen reisbeperkingen. „Arbeidsmigranten in vitale sectoren moeten daarvan worden uitgezonderd. Dat geldt bij uitstek voor medewerkers die betrokken zijn bij de productie en verwerking van voedsel”, aldus de woordvoerder.

Van een totale lockdown is in Nederland nog geen sprake. Maar mochten de maatregelen nog verder worden aangescherpt, dan kan dit voor de sector fatale gevolgen hebben. „We verwachten dat de coronacrisis de brede agrarische sector het eerste halfjaar al zo’n 5 miljard euro kost. Dat betreft niet alleen arbeid, maar ook omzetdaling door bijvoorbeeld het wegvallen van afzet. Boeren en tuinders worden al geraakt door de gezondheidsmaatregelen van het kabinet. Verdergaande maatregelen zouden een nog grotere impact hebben.”

Huisvesting

Maar er is meer aan de hand dan alleen migranten die huiswaarts keren. Arbeidskrachten die de tegenovergestelde route willen bewandelen, bedenken zich deze dagen wel twee keer voordat ze naar Nederland gaan. Cees van Doorn, directeur-eigenaar van VDU Uitzendbureau in Waardenburg, kan daarover meepraten. „Vanwege het coronavirus wachten veel arbeidsmigranten met het aannemen van werk in Nederland.”

Het bedrijf van Van Doorn helpt normaal gesproken jaarlijks zo’n duizend arbeidsmigranten –vooral Polen– aan een baan in de voedselbranche in Nederland. Maar dit jaar verwacht hij dit aantal bij lange na niet te halen. „Qua aanmeldingen zitten we deze week op 20 procent ten opzichte van andere jaren in dezelfde week.”

En dus verwacht Van Doorn een nijpend tekort aan arbeidskrachten. „Over drie weken begint het seizoenswerk weer. De kassen staan dan weer vol met tomaten, komkommers en paprika’s. In de maanden april en mei is er altijd een piek. Wie gaan dit werk nu oppakken?”

Naast het coronavirus is de matige huisvesting in Nederland volgens Van Doorn ook een punt van aandacht. „Ik kom veel in Polen”, zegt Van Doorn. „Nederland staat daar bekend als het land waar je het beste kan werken. Het salaris en de werksituatie zijn goed, alleen schort het aan de woningen.”

Van Doorn maakt zich al jarenlang hard voor een betere huisvesting voor zijn personeel. Twee mensen per appartement, dat is wat hem betreft het maximum. Hij wil graag eenappartementencomplex bouwen, alleen komt hij maar niet aan een vergunning.

Zeker nu het coronavirus rondwaart, vindt Van Doorn het onverantwoord om teveel personen in een woning onder te brengen. Het is onze dure christenplicht om te waken over de gezondheid van onze medewerkers. Daarbij moet ook het werk in de vitale sector gewoon doorgaan.”