Twintigduizend vluchtelingen die grotendeels zijn verstoken van medische zorg, hulpverleners die hun werk niet kunnen doen en rechtsextremisten die migranten terugduwen de zee in. De crisis op Lesbos is groter dan ooit.
Op weg naar kamp Moria op Lesbos stuiten hulpverleners zondag op wegblokkades. Rechtsextremisten belagen met stalen buizen auto’s met medewerkers van ngo’s die het kamp, waar zo’n 20.000 vluchtelingen bivakkeren, proberen te bereiken. „Het was heel beangstigend”, zegt de coördinator van stichting Bootvluchteling op Lesbos, die vanwege de veiligheid niet met haar naam in de krant wil.
Door de steeds hoger oplopende spanningen op het Griekse eiland heeft Bootvluchteling haar activiteiten in Moria zondag stilgelegd. De deuren van haar medische kliniek blijven dicht en het psychosociale programma wordt gecanceld. Uiteindelijk weten enkele medewerkers via een evacuatieroute Moria toch te bereiken om de nog aanwezige hulpverleners van andere organisaties daar weg te halen.
Dat de vlam zondag in de pan slaat, verbaast de coördinator van Bootvluchteling niet. „De situatie op Lesbos is al zo lang onhoudbaar en er is al zo vaak gewaarschuwd dat de boel een keer zou ontploffen. Dat is wat nu gebeurt. Daarbij is het niet zo dat de lokale bevolking per definitie tegenover de vluchtelingen staat. Beide groepen worden in een positie gedrukt die voor hen onhoudbaar is.”
De hulpverlener benadrukt dat een groot deel van de eilanders al jaren veel compassie heeft getoond voor de vluchtelingen. „Vanwege de plannen om nieuwe gesloten opvangcentra op Lesbos te bouwen, is de bevolking in opstand gekomen. Uiteindelijk heeft een kleine groep rechtsextremisten het heft in eigen hand genomen door wegblokkades neer te zetten en iedereen die niet Grieks is te beletten naar Moria te gaan. Het geweld is gericht tegen vluchtelingen, hulpverleners en journalisten. De politiemacht op Lesbos is te klein om goed met deze situatie om te gaan.”
Dinsdagochtend is het voor stichting Bootvluchteling nog steeds onmogelijk in Moria aan het werk te gaan. Ook andere ngo’s bieden geen hulp. Een Nederlandse vrijwilligersgroep van Christian Refugee Relief die onder de vlag van EuroRelief op Lesbos werkzaam was, keert dinsdag „noodgedwongen” terug naar huis, aldus een bestuurslid.
Hoe lang het nog duurt voordat hulpverleners van de ngo’s hun werk kunnen hervatten, is onduidelijk. Hanneke Mauritz van EuroRelief zegt dinsdagochtend dat alleen enkele organisaties die een contract met de overheid hebben in Moria actief zijn. „Wat er gebeurt, is minimaal.”
Zondag en maandag zijn naar schatting ruim 400 vluchtelingen op Lesbos aangekomen, al probeerden extremisten hen op diverse plaatsen te beletten voet aan wal te zetten. De ”new arrivals” verblijven dinsdagochtend nog bij de havenpolitie, aldus Mauritz. Ze verwacht dat de groep later op de dag naar Moria wordt gebracht. „Maar wij kunnen hen vandaag niet huisvesten en geen kleding en hygiëne-items distribueren.” EuroRelief onderzoekt nog of ze het werk woensdag kan hervatten.
De gespannen situatie op Lesbos heeft grote impact op de vluchtelingen, zegt de coördinator van Bootvluchteling. „Moria is een plek waar mensenrechten langdurig worden geschonden. Nu valt daar ook het laatste beetje hulp weg. De kwetsbaarste groepen worden daarvan het meest de dupe.”
Grote zorgen maakt ze zich ook om migranten die nu op Lesbos aankomen. „Rechtsextremisten duwen boten terug de zee in en het Griekse leger dreigt te schieten als ze willen aanmeren. Het is absoluut onacceptabel dat Europa het zo ver heeft laten komen.”
