„De rivier laat niet met zich sollen”
Extreem hoogwater in de grote rivieren, waardoor een grootschalige evacuatie noodzakelijk wordt, is in Nederland al 25 jaar niet meer voorgekomen. Maar dat wil niet zeggen dat het niet kan gebeuren. Bijvoorbeeld doordat er ineens een hoogwatergolf uit Duitsland komt. „Water kent geen grenzen. De rivier laat niet met zich sollen”, aldus heemraad Mathieu Gremmen van waterschap Rivierenland.
Komende week is het 25 jaar geleden dat ruim 250.000 mensen huis en haard moesten verlaten, omdat de rivierdijken op doorbreken stonden. Nederland kreeg er van Maastricht tot Kampen en van Lobith tot Rotterdam mee te maken. Gremmen was toen bestuurslid bij polderdistrict Groot Maas en Waal. Dit polderdistrict besloot in 1995 als eerste dat inwoners en vee moesten vertrekken, omdat de combinatie van harde wind en hoogwater de situatie te gevaarlijk maakte. Gremmen: „We zagen kwelwater onder de dijk door borrelen.”
In Limburg was de Maas toen al enkele dagen ver buiten de oevers getreden. Hele gemeenten stonden blank. „Maar hoogwater in de Maas betekent dat de mensen natte voeten krijgen. Als de dijken langs Rijn en Waal breken, staat het water metershoog in de polders en zullen mensen verdrinken”, leggen waterbeheerders uit. Burgemeester Henk Zomerdijk van Ochten werd zo op 1 februari 1995 wereldnieuws, toen hij zijn gemeente in allerijl liet ontruimen omdat er een meterslange scheur in de Rijndijk werd ontdekt.
Dijkverzwaring was in die tijd een voortdurende strijd tussen waterbeheerders en natuurbeschermers. Na het hoge water van 1995 veranderde alles: er kwam een noodwet om de zwakste dijken met spoed te repareren, gevolgd door het programma Ruimte voor de Rivier. Voor het eerst werden dijken niet meer zonder pardon opgehoogd. Er kwamen nevengeulen en ooibossen om rivierwater meer ruimte te geven. „In Duitsland zijn ze nog lang niet zover. Nederland is de best beveiligde delta ter wereld, maar het gevaar kan ook via de achterdeur komen”, zo waarschuwen waterwetenschappers.
Van zaterdag tot en met 4 februari zijn er op tal van plaatsen in Nederland excursies, tentoonstellingen en lezingen over hoogwater. Op de sites van de waterschappen verschijnt vanaf zaterdag een Hoogwaterjournaal. De schappen en Rijkswaterstaat starten de campagne #hohohoogwater, om nog eens te benadrukken dat hoogwaterbescherming noodzakelijk blijft. Klimaatverandering zal voor hogere waterstanden in de toekomst zorgen. Daarom worden nu opnieuw honderden kilometers rivierdijk versterkt. „Want zonder dijken zou 60 procent van Nederland onder water lopen. Hoogwater is niet te onderschatten.”
