„Hij heeft zijn eigen Heer gemaakt en koesterde utopische droombeelden over een aards paradijs. Afgezonderd van de wereld waarin hij met de zijnen zijn groenten verbouwt.”
Sektekenner Durk Hak schetst vrijdagmorgen dat beeld van Gerrit Jan van D. Donderdag meldde de politie dat de 67-jarige vader is opgepakt op verdenking van jarenlange gijzeling van zes van zijn kinderen in een boerderij in Ruinerwold.
De Volkskrant meldt dat de vader in het verleden een lap grond had bij Staphorst. Hij stond bekend als bioboer en zou graag dichtbij de natuur willen leven. „Waar is de tijd gebleven waarin mensen samenleefden in kleine gemeenschappen, waarin jonge mannen en vrouwen leerden van hun ouders, buren en vrienden hoe hun gewassen te verbouwen, hun dieren groot te brengen en hun huizen te bouwen?” zou hij op internet hebben geschreven.
„Deze man maakt een redelijk gezonde indruk, al zeg ik dat met een slag om de arm”, zegt sektekenner Hak. „Hij strijdt voor zijn idealen, wat je daar ook van vindt. De vader grijpt terug op utopisten als de Amerikaanse denker Henry David Thoreau die het leven in de bossen verheerlijkte. Ik moet denken aan de schrijver Frederik van Eeden (1860-1932), auteur van onder meer ”Van de koele meren des doods”. Hij trok zich met z’n eigen club ook ergens terug in het Gooi.”
Velen zullen zeggen dat de vader ernstig de weg kwijt is.
„Mijn buurman reageert ook zo: die man is gestoord. Maar ik vind iets niet zo gauw vreemd. Misschien haalden de gezinsleden vreugde uit hun rituelen. Al is het natuurlijk niet normaal dat kinderen jarenlang geen contact hebben met de buitenwacht.”
De politie vermoedt dat de kinderen niet vrijwillig op de boerderij verbleven.
„Ik vraag me dat af. Weliswaar heeft de vader vermoedelijk morele dwang uitgeoefend. Maar als die volwassen kinderen echt weg hadden gewild, hadden ze over de schutting kunnen klimmen. Het zullen geen willoze zombies zijn geweest.”
De gevangenneming van de vader zou grote impact hebben op de kinderen. Kennelijk zijn ze er niet blij mee?
Godsdienstsocioloog Hak: „Ik vermoed sterk dat ze gehecht zijn aan hun vader. Hij was jarenlang een belangrijke figuur in hun bestaan. De kinderen kunnen ambivalente gevoelens jegens hem koesteren. Ze zijn boos op hen, maar blijven van hem houden.
Denk aan het Stockholmsyndroom, het verschijnsel dat gegijzelden sympathie krijgen voor de gijzelnemer.”
Intussen wordt de vader verdacht van gijzeling.
„Ik moet nog maar zien of die aanklacht van gijzeling bewezen wordt. Als de man in de gevangenis belandt, is dat misschien wel het ergste dat de kinderen kan overkomen.”
De vader wordt ook aangeklaagd voor mishandeling van de kinderen. Doordat hij bijvoorbeeld hen medische zorg heeft onthouden. Wat vindt u daarvan?
„Kennelijk dacht de vader dat bijvoorbeeld kruiden meer helpen dan medicijnen. Of dat bidden tot Jahweh beter is dan naar de dokter gaan. Mensen kunnen dan roepen: die man is van lotje getikt. Maar het is maar de vraag vanuit welk perspectief je zaken bekijkt. Als we met z’n allen massaal onze toevlucht zouden nemen tot tuinkruiden, zou niemand het hebben over mishandeling.”
