„Als je wordt gepakt, krijg je straf”, vertelt een leerling bij de NOS. „Ik bid stiekem in de kleedkamers”, biecht een volgende scholier op. Een andere school draaide om dat te voorkomen de deuren van de gymlokalen op slot. „Nu bidden we in een parkeergarage in de buurt van de school”, meldt een jongere. Tegen de regels ingaan kan consequenties hebben. „De directeur vertelde dat ik een andere school moet zoeken als ik ermee doorga.”

Vaak gaat het om islamitische leerlingen die volgens de voorschriften van de islam vijf keer per dag moeten bidden. Maar soms lopen ook christenen tegen een verbod aan. „Ik zat gewoon rustig aan tafel te bidden in de kantine”, vertelt iemand. „Toen ben ik naar een kantoortje gehaald, omdat ik mijn geloof zou opdringen aan anderen. Terwijl ik niet eens hardop bad. Ik kreeg twee dagen een vierkant rooster (alle uren les, ALV) als straf.”

Grijs gebied

Of scholen bidden mogen verbieden, hangt af van hun richting, legt hoogleraar onderwijsrecht Renée van Schoonhoven uit. Openbare scholen hebben meestal een gebeds- of stilteruimte. „Zo’n ruimte is niet verplicht, maar wel een logische keuze gelet op het feit dat deze scholen neutraal zijn. In de huisregels kunnen zij opnemen dat bidden of mediteren niet mag in een klaslokaal of de aula, omdat dit kan zorgen voor orde- en veiligheidsproblemen. Feitelijk ontkom je er dan niet aan om zo’n speciale ruimte te creëren.” Ze vindt het van weinig respect getuigen als de schoolleiding weigert zo’n speciale plek aan te wijzen.

Voor bijzondere scholen gelden andere regels. Zij kunnen leerlingen vragen om de richting van de school te respecteren of te onderschrijven. Als dan een moslimleerling op een christelijke school gaat bidden, is dat in strijd met de richting van de school.

Maar er is een grijs gebied, zegt Van Schoonhoven. „Er zijn scholen die wel in naam rooms-katholiek of protestants zijn, maar geen werk maken van hun richting. Zij moeten voor het regime van bijzondere óf openbare scholen kiezen.”

Bijzondere scholen moeten kunnen aantonen dat een religieuze uiting niet samengaat met hun identiteit. „Zonder denominatief beleid wordt het dus ingewikkeld bidden te verbieden. Dan kun je beter de lijn van openbare scholen volgen”, vindt de hoogleraar aan de Vrije Universiteit. „Anders krijg je pijnlijke situaties waarbij leerlingen bijvoorbeeld onder een viaduct even verderop gaan bidden. Dat gun je ze niet en past in mijn optiek ook niet bij de burgerschapsopdracht van scholen.”

Leerlingen die aanlopen tegen een bidverbod, kunnen volgens Van Schoonhoven het beste via de medezeggenschapsraad vragen naar een beleidslijn.

Stilteruimte

Een stilteruimte op een openbare school mag niet gekoppeld zijn aan een specifiek geloof en moet dus ook toegankelijk zijn voor leerlingen die behoefte hebben aan rust of meditatie. „Er mogen geen posters of kruisbeelden hangen en ook geen bidmatjes blijven liggen, anders wordt het een ruimte in die school die gekoppeld is aan een bepaalde geloofsovertuiging.”

Op openbare scholen kan eveneens voor christelijke leerlingen gelden: bidden, ook voor het eten, doe je in een speciale ruimte. „Het onderwijs moet neutraal zijn, dus de plek voor religieuze uitingen is daar. Het lijkt me voor een christelijke scholier niet problematisch om even naar die ruimte te lopen voordat je je boterhammen opeet. Dat mag je over hebben voor je geloof.”