De Engelse auteur Aldous Huxley (1894-1963) schreef in 1932 een boek met de titel ”Brave new world”. Dat speelt zich af in de verre toekomst van een technowereld waarin het verschijnsel van klonen nadrukkelijk aanwezig is. De schrijver laat in een uniforme samenleving elk detail van de menselijke vrije wil verloren gaan. En de Amerikaanse Ira Levin (geboren in 1929) deed in 1976 ”Boys from Brazil” het licht zien. Zij laat een angstdroom tot leven komen waarin Adolf Hitler via door zijn lijfarts gemaakte klonen herleeft. De publicaties schenen niet te stroken met de werkelijkheid.Toch heeft nu een Britse regeringscommissie voor het eerst toestemming gegeven om menselijke embryo’s te klonen voor onderzoeksdoeleinden. Een embryo is -ietwat versimpeld gezegd- een nieuw menselijk individu. Van zo’n afzonderlijk mensje geldt echter dat het zich bevindt in het allereerste stadium van ontwikkeling. Direct na de bevruchting. En als er sprake is van identieke, dus geheel gelijke, cellen of organismen die door ongeslachtelijke voortplanting uit één enkele cel ontstaan zijn, spreken we over een kloon. Uit embryo’s gewonnen stamcellen kunnen uitgroeien tot allerlei soorten cellen in allerlei organen en zieke cellen misschien vervangen.

Met onderzoek op het terrein van de medische wetenschap hoeft niets mis te zijn. Integendeel. Laat doktoren proberen methoden of middelen te vinden om hart- en leverziekten, suikerziekte, of de ziekte van Parkinson tegen te gaan. Toch is het stamcelonderzoek zeer omstreden. Tot op heden was therapeutisch klonen alleen in Zuid-Korea toegestaan. Nu geeft Engeland het groene licht. Premier Balkenende wil de mogelijkheid niet gebruiken. De Verenigde Staten hebben het uitdrukkelijk verboden. De Verenigde Naties streven naar een wereldwijd verbod.

Er vallen -zonder alles te zeggen- een paar kanttekeningen te maken bij het onderzoek. Natuurlijk is het goed om mensen te helpen. Met het oog daarop lieten diverse wetenschappers zich in The New York Times eind 1997 positief uit over kloneren. De toonaangevende deskundige Willadsen sprak zich in gunstige zin uit over de mogelijkheden die het zou kunnen hebben voor leukemiepatiënten. Klonen zouden, van bepaalde nieuwe genen voorzien, ook op een bepaalde manier dienstig zijn als bescherming tegen aids of de ziekte van Alzheimer. Daar worden grenzen overschreden.

Want met de strijd tegen ziektes en de verbetering van de leefkwaliteit is niet alles gezegd. J. Douma haalt in zijn ”Medische ethiek” aan hoe H. T. Engelhardt reeds in 1991 een publiek pleidooi voerde voor het herzien van de menselijke natuur. Hij gaat verder dan Willadsen. Engelhardt suggereerde dat het mogelijk zou zijn de oorlogszuchtige neiging van de mens te veranderen door genetisch ingrijpen. Hij zag een alternatief voor opvoedingssystemen en structuren die het gewenste gedrag zouden afdwingen: de mens zelf veranderen.

Maar de mens mag niet zelf -in plaats van God- voor schepper gaan spelen. Alle goed werk ten spijt dient de wetenschap zich te blijven realiseren dat wat God uniek schiep een uniek karakter heeft. Natuurlijk valt ook de vraag te stellen hoe wetenschappers en medici aan het materiaal komen waarmee de bevruchting totstandkomt. Wie levert dat? Wat kost dat? En is dat ethisch verantwoord? Verder brengen tegenstanders terecht in dat het weggooien van de embryo’s -in Engeland verplicht na veertien dagen- het vernietigen van leven is.