De liberale fractievoorzitter in de Tweede Kamer gooide vorige week de knuppel in het hoenderhok toen hij stelde dat de vrijheid van onderwijs voor hem niet heilig is.

„Als de vrijheid van onderwijs een ongewenst neveneffect heeft dat er scholen worden opgericht die dienstbaar zijn aan segregatie en het in stand houden van parallelle samenlevingen waarbij waarden dominant zijn die strijdig zijn met onze kernwaarden vrijheid en gelijkwaardigheid, moeten we dat stoppen,’ schreef Dijkhoff in het discussiestuk ”Liberalisme dat werkt voor mensen”.

Duidelijk was dat Dijkhoff daarmee vooral doelde op de misstanden bij het islamitische Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam. Daarover is de laatste maanden veel te doen. Zou Dijkhoff echt heel het bijzonder onderwijs laten bloeden voor misstanden bij enkele scholen? De islamitische scholen maken samen ongeveer 1 procent uit van het totale scholenbestand. Als de overheid het gehele bijzonder onderwijs de nek omdraait, dan raakt dat 70 procent van de leerlingen.

Volgens CDA-Kamerlid Van Helvert durft Dijkhoff niet te zeggen dat hij radicale moslimscholen wil aanpakken. Op Twitter schrijft de christendemocraat: „Lijkt op een juf in paniek die de ettertjes van de klas niet aankan: „Jullie zijn allemaal stout! De hele klas blijft na!”” Met andere woorden: Dijkhoff schiet met een kanon op een mug.

Kan de overheid nu al besluiten om alleen islamitische scholen aan te pakken? Níet als de overheid deze scholen op slot wil doen vanwege het enkele feit dat ze islamitisch zijn. Als de onderwijskwaliteit onder de maat is, kan de overheid wel degelijk de geldkraan geheel of gedeeltelijk dichtdraaien. In 2010 gingen in Rotterdam vier islamitische basisscholen dicht omdat de onderwijsinspectie de onderwijskwaliteit als ondermaats betitelde. Om diezelfde redenen moest in Amsterdam de voorganger van het Haga de deuren sluiten.

Verder kan de overheid ook de geldkraan dichtdraaien als de school de zaken financieel niet op orde heeft.

Bovendien staat er een maatregel op stapel om nieuwe scholen ‘aan te pakken’. In de wet Ruimte voor nieuwe scholen die bij de Kamer is ingediend, staat dat de onderwijsinspectie het schoolplan voor een nieuwe school voor de start toetst op kwaliteit. Als die ondermaats is, gaat de school niet open.

Dijkhoff had kunnen weten van de huidige en toekomstige instrumenten die de overheid heeft om scholen aan te pakken. Dan had hij niet met een kanon op een mug hoeven te schieten. Buiten én binnen de VVD bestaat ook nog eens weerstand tegen algehele afschaffing, zo bleek deze week. De kans dat Dijkhoffs plan op korte of middellange termijn doorgaat, is daarom niet zo heel groot.

Maar daarmee is niet alles gezegd. De komende tijd staat er nog een discussie op stapel over de bevordering van burgerschap. De vrees bestaat dat de overheid hier de duimschroeven gaat aandraaien. Hierdoor zouden ook scholen die zich baseren op de Bijbel in problemen kunnen komen. Bijvoorbeeld als de overheid gaat eisen dat iedere school acceptatie van homoseksueel gedrag als leerdoel moeten opnemen.

Als de overheid in het kader van burgerschapsvorming extra eisen stelt, perkt ze feitelijk de onderwijsvrijheid in. En dat gebeurt dan zonder aanpassing van het grondwetsartikel over de vrijheid van onderwijs. Daar ligt een groter gevaar op de loer dan bij de discussie om heel artikel 23 af te schaffen.