Knoop van brexit wordt op het laatste moment doorgehakt
Hij „lachte van oor tot oor.” Iemand meldde op Twitter hoe Boris Johnson eruitzag toen hij had gehoord dat premier May haar positie ter beschikking stelt als ze haar brexitdeal door het parlement krijgt.
Johnson is al maanden een van de grootste tegenspelers van Theresa May. Al jaren wordt gezegd dat hij het liefst zelf premier wil worden. Of dat zo is, weet alleen hijzelf. Wat wel iedereen weet, is dat Johnson heel gemakkelijk van standpunt verandert als hem dat uitkomt. En zo ook nu. Vanaf november trok hij in woord en geschrift ten strijde tegen het voorstel, maar vrijdag stemt hij waarschijnlijk in met Mays brexitplan. Reden: als May terugtreedt, ontstaat er een nieuwe situatie. Beter gezegd: nieuwe kansen op het leiderschap.
Niet iedereen draait zo gemakkelijk als Johnson, maar toch is hij niet het enige parlementslid dat door Mays toezegging is overgehaald. Vermoedelijk stemmen vrijdag enkele tientallen voor het plan dat ze maandenlang afwezen met een beroep op „staatsrechtelijke zuiverheid” en „territoriale integriteit.” Het lijkt meer op een stem tegen May dan op steun voor haar beleid. Heel principieel komt het niet over.
De Britse politiek heeft absoluut iets moois. Niet voor niets genoten de afgelopen maanden mensen over de hele wereld van de levendige debatten in het Lagerhuis. Die schoonheid heeft de Tweede Kamer niet. En toch, zodra de spanning toeneemt, heeft de Britse politiek ook iets laags en gemeens. De oppositie is uit op je stoel, oké, maar je eigen partijgenoten zijn uit op je bloed. May heeft vanaf haar aantreden medio 2016 met tegenwerking te maken gehad. En dat kan nog groeien. Vrijdag is de derde stemming over (een deel van) haar plan. Het lijkt er nog steeds op dat er niet voldoende steun is voor de premier. Als het brexitplan opnieuw wordt afgewezen, volgt op 12 april waarschijnlijk een no-deal-brexit. Dat betekent lange rijen wachtende vrachtauto’s tussen Calais en Dover.
Een nieuwe afwijzing kan echter ook tot ”einde brexit” leiden. Voorafgaand aan 12 april zou een langdurig uitstel van een paar jaar kunnen worden afgesproken. In zo’n periode lijken nieuwe verkiezingen onvermijdelijk en valt een nieuw referendum niet uit te sluiten. En wie weet, blijkt de kiezer dan ook wel van gedachten veranderd.
Veel parlementsleden die eerder tegenstemden, zijn zich daarvan bewust. De leider van de zogeheten brexiteers, Jacob Rees-Mogg, toonde zich bewust van dit scenario, en om die reden stemt hij nu voor.
De uitslag van de stemming valt dus moeilijk te voorspellen. In de politiek worden de moeilijkste knopen vaak pas op het allerlaatste moment doorgehakt. Brexit is daarin geen uitzondering. Het verschil is alleen dat dit wel een héél belangrijk besluit is. Voor de nieuwe generatie Britten valt daarom te hopen dat hun afgevaardigden in Westminster aan meer dan alleen partijpolitiek denken.