Op een warme augustusdag van dit jaar gaat de telefoon bij Marco Tosatti, een gepensioneerd journalist die in Rome woont. Aan de andere kant van de lijn vertelt een vriend dat monseigneur Carlo Maria Viganò hem wil ontmoeten voor een interview.

Tosatti (71), die een blog van behoudend rooms-katholieke snit bijhoudt, heeft een vaag beeld van Viganò. Als voormalige Vaticaanwatcher voor dagblad La Stampa heeft hij hem een paar keer de hand geschud.

Twee dagen later staat de 78-jarige Viganò voor Tosatti’s deur. Hij heeft een baseballpet op en wekt niet de indruk dat hij tot 2016 een van de belangrijkste geestelijken was. De voormalige pauselijke ambassadeur (nuntius) in Washington heeft iets dringends te zeggen.

Tosatti neemt pen en blocnote en Vigano steekt van wal. In het gesprek dat volgt, beschuldigt Viganò paus Franciscus ervan dat deze moedwillig waarschuwingen over het seksuele wangedrag van Theodore McCarrick heeft verdoezeld. Deze gepensioneerde aartsbisschop van Washington wordt ervan beticht met honderden kinderen het bed te hebben gedeeld.

Tien dagen later staat Viganò weer op de stoep en wordt de tekst van het artikel vastgesteld. De twee besluiten er een persoonlijke verklaring van te maken. „Ik wilde niet de grote Italiaanse media erbij betrekken, want het Vaticaan zou dan vast worden ingeseind”, zegt Tosatti dinsdag in Rome tijdens een terugblik op de gebeurtenissen.

Tosatti neemt contact op met La Verita (”De waarheid”), een klein conservatief dagblad. „De hoofdredacteur belt na 15 minuten terug en concludeert: „Dit is een bom””, herinnert Tosatti zich.

Niets blijkt minder waar. De publicatie vindt plaats op de laatste dag van het pauselijk bezoek aan Ierland, in augustus. Tijdens deze reis draait alles om de aanpak van misbruikzaken in Ierland, maar door Viganò’s aantijgingen staat de Rooms-Katholieke Kerk ineens wereldwijd in een kwaad daglicht. Ook al worden de meeste aanklachten van Viganò later als ongefundeerd afgedaan, het imago van de paus is beschadigd.

De verklaring van Viganò vormt koren op de molen van tegenstanders van de paus binnen de kerk. Zij vinden dat Franciscus de millennia-oude traditie van de Rooms-Katholieke Kerk verkwanselt. De tegenstand is met name gebaseerd op ”Amoris Laetitia”, een pauselijk document uit 2016, dat de deur een beetje openzet voor de communie aan gescheiden en hertrouwde katholieken.

Verdwenen

Viganò is inmiddels, ondanks dat hij nog tweemaal een brief heeft laten publiceren, schijnbaar van de aardbodem verdwenen. Tosatti denkt dat de geestelijke zich in de Verenigde Staten ophoudt. „Dat heeft mogelijk te maken met het feit dat kerkrechtelijk gezien niemand kan worden gestraft zolang hem niet persoonlijk de sanctie wordt medegedeeld. Ook kan ik me voorstellen dat Viganò compromitterende documenten heeft, en dat hij bang is dat die worden ontvreemd”, zegt Tosatti. Hij haalt het voorbeeld aan van een Amerikaanse priester die uit de school wilde klappen over vermeende homoseksuele activiteiten van zijn collega’s en in 2012 levenloos werd aangetroffen. „De autoriteiten houden het erop dat het zelfmoord was. Maar de priester had twee kogels in zijn achterhoofd, rara hoe kan dat?”