Wat is de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster?

De Kerk van het Vliegende Spaghettimonster werd in 2005 opgericht in Kansas, in de Verenigde Staten. Doel van de nieuwe religie was het aantonen van de „onzinnigheid van creationistisch geïnspireerd onderwijs.” Volgens haar aanhagers –de pastafari– is het heelal geschapen door een onzichtbaar vliegend spaghettimonster. Deze godheid gaf Mosey, de eerste piraat, een aantal aansporingen of „liever-nietjes”, die terug te vinden zijn in teksten als ”The Old Pastament”. De pastafari, die het vergiet als een „heilig object” zien, beleggen „noedelmissen.”

De teksten en gebruiken van het pastafarisme zijn parodieën op de Bijbel en het christendom. Pastafari zeggen dat hun „religie” ironisch is bedoeld, maar tegelijkertijd ook serieus is. De ‘kerk’ telt in Nederland zo’n 3500 leden.

Wordt de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster erkend?

Lang niet overal. De Kamer van Koophandel in Nederland erkende de Kerk van het Vliegende Spaghettimonster in 2016 als kerkgenootschap. De Belastingdienst weigerde de organisatie echter als algemeen nut beogende instelling (ANBI) te zien. En woensdag oordeelde de Raad van State dus dat de organisatie geen religie is.

Ook in het buitenland heeft de Kerk van het Vliegende Spaghettimonster moeite erkenning te krijgen. In Nieuw-Zeeland mogen mensen trouwen tijdens kerkdiensten van de pastafari. Maar in de Duitse deelstaat Brandenburg oordeelde de rechter vorig jaar dat de Kerk van het Vliegende Spaghettimonster niet dezelfde rechten heeft als een religieuze of levensbeschouwelijke organisatie. De pastafari hadden gevraagd om vermelding op de welkomstborden van de stad Templin waarop de aanvangstijden van diensten van plaatselijke kerken worden aangegeven. Vorige week verdween ze van de lijst van kerken op de website van de stad.

Waarom deed de Raad van State een uitspraak?

De afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State moest de vraag beantwoorden of het pastafarisme een godsdienst is. Mienke de Wilde uit Nijmegen had twee jaar geleden een identiteitskaart en een rijbewijs aangevraagd met pasfoto’s waarop zij een vergiet op haar hoofd draagt. Het vergiet is volgens haar een heilig symbool binnen het pastafarisme. De burgemeester weigerde de gevraagde documenten te verstrekken, omdat het hoofd van de vrouw op de pasfoto’s bedekt is. Daarmee voldoen deze pasfoto’s niet aan de wettelijke criteria. De vrouw stapte toen naar de rechter.

Aan de TU Delft speelde vorig jaar een vergelijkbare kwestie. Michael Afanasyev, priester van de Kerk van het Vliegende Spaghettimonster, wilde als uiting van het pastafarisme in piratenpak promoveren. Toen de universiteit zijn verzoek weigerde, voelde hij zich gediscrimineerd en stapte naar het College voor de Rechten van de Mens. Dat gaf echter de TU Delft gelijk. Afanasyev moest in een zwart rokkostuum promoveren, zoals de gewoonte is. Het lukte Afanasyev overigens eerder wel om een Israëlisch paspoort te krijgen met een pasfoto waarop hij met een vergiet op zijn hoofd staat.

Welke argumenten gebruikt de Raad van State?

Naar het oordeel van de raad overheerst het satirische element van het pastafarisme. De stroming voldoet dan ook niet aan de criteria van „overtuigingskracht, ernst, samenhang en belang.” Volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is een „samenstel van opvattingen” pas een godsdienst als deze criteria aanwezig zijn. In het pastafarisme ontbreekt het echter aan de vereiste ernst en samenhang. „Daarom kan deze stroming naar de huidige stand van zaken niet als godsdienst worden aangemerkt.”

Wat betekent dat voor de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster?

Die gaat gewoon door met haar activiteiten en strijd voor erkenning. De Raad van State zegt het belangrijk te vinden dat mensen „in vrijheid satirische kritiek kunnen uiten op religieuze dogma’s, instituties en religies”, en dat is een steun in de rug voor de pastafari. Ze zijn het echter niet eens met het gemaakte onderscheid tussen een nieuwe „religie” en gevestigde godsdiensten.

Pastafari Mienke de Wilde verklaarde woensdag tegenover het ANP het niet met de uitspraak van de Raad van State eens te zijn. „Ik kan me voorstellen dat het allemaal heel raar is als je er niet in gelooft. Maar bij veel geloven is het zo dat je er op zijn minst een verwonderd gezicht bij trekt als je er niet in gelooft. Mensen die over water lopen of zeeën in tweeën splijten, bijvoorbeeld. Andere geloven vind ik ongeloofwaardig.” De Wilde zei teleurgesteld te zijn dat de Raad van State „een gekke, nieuwe religie anders beoordeelt dan gevestigde religies.” Ze overweegt dan ook naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens te stappen.

De ‘kerk’ zelf komt nog met een statement, schrijft ze op haar website.