Gematigd smartphoneverslaafd
Radicaal afkicken, de smartphone het raam uit: voor veel mensen is dat praktisch niet haalbaar. Maar hoe blijf je het apparaat dan de baas?
Sociale media en de grote techbedrijven staan dezer dagen in een kwade reuk. Ze maken ons verslaafd, weten alles, bedotten ons in onze bubbels en verdienen goudgeld aan hun activiteiten. In de smartphone, krap een decennium gemeengoed, balt het euvel zich samen. Weg dus met dat ding.
Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Onlangs testten we een budgettelefoon die teruggaat naar het pre-smartphonetijdperk (RD 7-4). Bellen, sms’en en korrelige foto’s maken: viel dat even tegen. Dan maar een app installeren die je schermtijd inperkt? Hoe nuttig ook, dit artikel gaat daar niet over. De kunst is om zelf de regie in handen te houden, om te zeggen: nu even niet.
Bewustwording
De smartphone is zonder twijfel een handig ding. Wanneer verdwaalde u voor het laatst terwijl u uw telefoon op zak had? Nou dan. Maar in onze argeloosheid zijn we er wel een beetje door opgeslokt: de constante bereikbaarheid, de angst iets te missen, de druk om snel te reageren, de auto-aanvulfunctie die je woorden afmaakt, de reflex om te googelen in plaats van in je geheugen te graven. In zombie-modus door tijdlijnen scrollen, de nek gebogen in een hoek van te veel graden – afijn, u kent het wel. Of niet, proficiat.
En dan zijn er nog de aspecten privacy en vrijheid. Leveren we ons niet compleet uit aan commerciële mogendheden zoals Google en Facebook?
Om een indruk te krijgen van wat Facebook zoal weet, kan de gebruiker zijn persoonlijke data opvragen. In het menu met instellingen volstaat een klik op: „Een kopie downloaden van je Facebookgegevens.” Foto’s, openbare berichten, privéberichten, vind-ik-leuks: de hele santenkraam kan op de eigen computer worden opgeslagen en nageplozen.
Ondergetekende blijkt bij Facebook en zijn adverteerders bekend te staan als iemand die geïnteresseerd is in de NOS (een „Portugees (!) mediabedrijf”), het Reformatorisch Dagblad, de satirische nieuwssite De Speld, een Israëlische vlogger en bouwmarkt Karwei. Al met al niet opzienbarend, min of meer accuraat en gelukkig verre van volledig. Dat relativeert de zaak enigszins.
Afstand nemen
Toch is er, met de kennis van nu, reden om minder onbevangen te zijn. Hoe meer we internet voeden met informatie over onszelf, hoe meer de techgiganten van ons weten. Het valt echter niet mee om de verleiding te weerstaan. Bekend is dat sociale media en allerhande applicaties met hun updates en beloningen een verslavend geluksgevoel opwekken. Maakt je hart een sprongetje als de honderdste like voor je zelfportret binnen is? Als de voltallige familie in de groeps-app je jaloersmakende vakantiefoto’s besproken heeft? Denk overigens niet dat iemand die niets met sociale media heeft, safe is. Die is wellicht verslingerd aan Funda, Buienradar of de Gezondheid-app.
Afstand nemen kan op verschillende manieren. Applicaties die je meer gebruikt dan je lief is, kun je deactiveren, van je smartphone verwijderen of met account en al deleten. Dat laatste is bij sociale media zoals Facebook vaak een hele toer; de molochs in Silicon Valley laten ons niet graag gaan.
Of het nu je mailbox, LinkedIn of Messenger is: apps die constant naar aandacht hengelen, kun je ook een toontje lager laten zingen. Zorg ervoor dat ze niet meteen in beeld zijn als je de smartphone ontgrendelt. Parkeer ze in een mapje op een scherm dat je pas bereikt na vijf keer swipen. En zet de notificaties uit, allereerst die van de groepsgesprekken in WhatsApp. Verslaafd aan roodgekleurde meldingen? Schakel bij de instellingen van de telefoon het kleurfilter ”grijstinten” in.
Een goedkope tip: koop een ouderwetse wekker. Weer het schijnsel van de smartphone uit de slaapkamer. Schuif ’s ochtends eerst de gordijnen open voor je op een scherm kijkt. Als je het ontbijt achter de kiezen hebt, is het vroeg genoeg om je af te vragen waar de telefoon gebleven is. Koester de verloren momenten. Op de wc (de bril schijnt schoner te zijn dan je scherm), onderweg (appen doe je op een P), onder de douche (weersta de waterdichte smartphone). Laat je gedachten de vrije loop. Sta niet op scherp. Mijmer. Kom op ideeën. Ga koken. Onkruid wieden. Een krant lezen. Muziek luisteren.
Word je horendol van de berichtenstroom op sociale media? Je hoeft jezelf er niet mee te vermoeien. Het netwerk kan jou wel even missen. Vaarwel trollen, hysterie en volksgerichten. Welkom rust, concentratie en aandacht voor de mensen in je omgeving.
Anders gebruiken
Wie niet voelt voor een definitief afscheid, kan ervoor kiezen sociale media anders te gebruiken. Heb je genoeg van de bewieroking van de persoon, van de focus op uiterlijk, kleding en fabelachtige reizen? Begin een Instagramaccount met foto’s van je woonplaats of van de natuur in de omgeving. Stel een thema centraal in plaats van jezelf: auto’s, treinen, kerken, verzin iets. Vroeg uit de veren voor die prachtige #zonsopkomst op de #heide, dat is een heilzame verslaving. Fietsen door de nevels, smartphonecamera in de aanslag, terwijl iedereen nog op één oor ligt: je zou Mark Zuckerberg er bijna een bedankje voor sturen.
Voor het overige blijft het een waarheid als een koe: er zit een knop op dat ding.
