„Op 6 februari zal de Eerste Kamer hoofdelijk stemmen over het initiatiefvoorstel-Pia Dijkstra”, luidde dinsdag lange tijd de tekst op de website van de Senaat.

Toch niet, zo bleek aan het eind van de avond. Op die datum volgt namelijk een tweede, extra ingelaste debatronde. Weer een week later, pas op 13 februari, hakken de senatoren de knoop dan door.

Dat Dijkstra een lastige avond tegemoet ging, stond dinsdagochtend al wel vast. Met name bij CDA en PvdA leven nog tal van vragen, zo bleek al uit eerdere schriftelijke debatrondes. Beide fracties worstelen met de wet, lieten de woordvoersters Martens (CDA, 12 zetels) en Nooren (PvdA, 8 zetels) weten. Een aantal senatoren in beide fracties neigt naar steun. Anderen zijn tegen of twijfelen en willen opheldering.

Dijkstra’s wet moet ertoe bijdragen dat meer Nederlanders straks orgaandonor willen zijn. De overheid begint daarom aan een extra aanmaningsronde: Wilt u na uw dood organen afstaan en heeft u uw wil al kenbaar gemaakt?

Nieuw is dat in Dijkstra’s wet niet alleen de jazeggers als donoren gelden. Ook wie na herhaald aandringen niet reageert, wordt geacht donor te willen zijn.

Dat roept fundamentele vragen op. CDA en PvdA, zo bleek al eerder, zitten vooral in hun maag met de honderdduizenden burgers met een beperkt doen- en denkvermogen. Begrijpen zij wel waar de nieuw op te starten donorcampagne over gaat? Hoeveel organen komen er straks beschikbaar van mensen die amper in de gaten hadden dat ze als donor stonden geregistreerd?

Duidelijk is dat de overheid fors moet investeren in het geven van goede voorlichting. De verwachte kosten daarvoor bedragen 20 miljoen euro. Daar komt nog zo’n 35 miljoen voor het verwerken van nieuwe (her)registraties bij.

Dinsdag bleek dat ook de positie van de nabestaanden CDA, PvdA en in wat mindere mate GroenLinks zeer ter harte gaat. Steun van de twijfelaars uit die fracties is voor Dijkstra onmisbaar, want haar voorstel gaat diverse fracties, waaronder CU en SGP, principieel gezien hoe dan ook een brug te ver. Ze reageerde dan ook vertwijfeld toen CDA en PvdA extra toezeggingen eisten. „Er staan al waarborgen voor de nabestaanden in de wet”, merkte ze op.

Op zichzelf is dat juist. De conceptwet stelt dat de arts de nabestaanden moet laten weten hoe een overleden geliefde in het donorsysteem stond geregistreerd. Indien nodig kunnen zij die gegevens corrigeren, bijvoorbeeld door „aannemelijk te maken” dat de registratie niet klopt. Dijkstra verwacht dat artsen net als nu zullen blijven afzien van donatie wanneer dit, los van de registratie, bij de nabestaanden op grote emotionele bezwaren stuit.

Protocol

Ja maar, zeiden CDA en PvdA, hoe weten we zeker dat artsen straks in de geest van de wet zullen handelen? Een wet die in de Senaat ligt, kan niet meer worden aangepast. Het ministerie en de ziekenhuizen kunnen een landelijk protocol opstellen, zodat de omgang met nabestaanden goed en eenduidig wordt geregeld, reageerde Dijkstra. Wat dat kan opleveren, komt volgende week in het vervolgdebat aan bod.

Een ruwe schatting wees dinsdag uit dat 34 van de 75 senatoren Dijkstra steunen. Ze moet dus nog minstens vier van de acht PvdA’ers overtuigen. Anders haalt haar wet het net niet.