Hoe het verder gaat in de zaak ChickFriend
De rechter in Zwolle bepaalde woensdag dat de twee bestuurders van het Barneveldse ontsmettingsbedrijf ChickFriend zeker nog dertig dagen vast blijven zitten. Hoe verder? Twee juristen geven uitleg.
Is beroep mogelijk tegen de beslissing van de rechter?
Ja, bij het gerechtshof. Toch lijkt het onwaarschijnlijk dat er beroep wordt aangetekend tegen verlenging van de voorlopige hechtenis van Barnevelder Martin van de B. (31) en Matthijs IJ. (24) uit Nederhemert. De Edese strafrechtadvocaat mr. Aart van Voorthuizen, raadsman van Van de B., liet donderdagmorgen doorschemeren dat hij die stap niet neemt.
Justitie wilde het voorarrest met zestig dagen verlengen, de rechter komt uit op dertig dagen. Wat zegt dat?
Advocaat Van Voorthuizen: „Dat is in beginsel niet ongunstig voor mijn cliënt.”
Emeritus hoogleraar strafrecht prof. mr. Theo de Roos: „De rechter maant hiermee justitie tot spoed in het onderzoek. Het is de vraag of justitie voldoende bewijs tegen ChickFriend kan verzamelen.”
Mogen de verdachten nog steeds geen contact hebben met de buitenwereld?
Inderdaad. Maar daar kan verandering in komen, mogelijk binnen enkele weken.
Wat is de verdenking tegen de twee bestuurders van ChickFriend?
Justitie brengt (onder meer) artikel 174 van het Wetboek van Strafrecht in stelling. Een onderdeel daarvan: „Hij die waren verkoopt, te koop aanbiedt, aflevert of uitdeelt, wetende dat zij voor het leven of de gezondheid schadelijk zijn, en dat schadelijk karakter verzwijgende, wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren of geldboete.”
Prof. De Roos: „Het gaat om een oud wetsartikel dat de laatste decennia weer af en toe van stal is gehaald. Voorheen sprak men van het Bakkerswetje. Bedoeld om bakkers die knoeiden met meel tot de orde te roepen.”
Kan de verdenking worden uitgebreid?
Ja. In strafzaken is het niet ongebruikelijk dat justitie gaandeweg het onderzoek de aanklacht verzwaart dan wel verlicht.
Hoogleraar De Roos: „Het is mogelijk dat justitie de mannen ook gaat aanklagen voor deelname aan een criminele organisatie. Dan moet bewezen kunnen worden dat de mannen deel uitmaakten van een georganiseerd netwerk, mogelijk met internationale vertakkingen, dat willens en wetens het verboden middel fipronil gebruikte bij het schoonmaken van kippenstallen. Verder kunnen bijvoorbeeld de feiten ”oplichting” en ”valsheid in geschrifte” worden toegevoegd aan de aanklacht. Dan moet bewezen worden dat boeren zijn misleid.”
Wanneer komen de verdachten voor het eerst in het openbaar voor de rechter?
Als het tot een strafzaak komt, en daar ziet het naar uit, dan moeten ze pakweg honderd dagen na hun arrestatie voor de eerste keer in het openbaar voor de rechter verschijnen. Dat zal dan naar alle waarschijnlijkheid een voorbereidende zitting zijn.
Kunnen er, los van de strafzaak, andere procedures tegen ChickFriend worden aangespannen?
Ja. Een gedupeerde pluimveehouder kan in een aparte civiele zaak een schadeclaim indienen. Mogelijk is –maar niet waarschijnlijk– ook dat zo’n pluimveehouder zich „voegt als benadeelde partij” in de strafzaak. Dan wordt de schadeclaim meegenomen in de strafzaak.
Justitie neemt deze zaak hoog op?
Ja. Prof. De Roos: „Het feit dat justitie in België en Nederland samen een onderzoeksteam vormen, toont aan dat het de autoriteiten ernst is. Onrustbarend in deze zaak is dat ondernemers er kennelijk op uit waren om gigantische winsten te behalen, terwijl bij hun activiteiten de volksgezondheid in het geding is. Voor artikel 174 staat een maximumstraf van vijftien jaar cel. Maximale straffen worden alleen toegepast bij bijvoorbeeld wrede moorden. In dit geval zal de straf hoogstwaarschijnlijk lager uitvallen.”
Over de fipronilkwestie
Martin van de B. (31) uit Barneveld en Mathijs IJ. (24) uit Nederhemert zitten sinds 10 augustus vast in het strafrechtelijk onderzoek naar het eierschandaal.
Ze worden verdacht van het in gevaar brengen van de volksgezondheid door het leveren of gebruiken van het middel fipronil in stallen met leghennen. Deze verdenking is volgens de raadkamer van de rechtbank op dit moment ernstig genoeg om hen langer in voorarrest te houden. Over dertig dagen kunnen de twee weer worden voorgeleid.
Fipronil is volgens de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) een insecticide dat niet gebruikt mag worden voor dieren die bestemd zijn voor de voedselketen.
De NOS meldde woensdag dat in Italië een partij ernstig vergiftigde eieren is ontdekt, afkomstig uit Roemenië. Het gaat om 11.000 eieren die per kilogram 1,20 milligram fipronil bevatten, de hoogst gemeten waarde tot nu toe in Europa. De vondst duidt erop dat niet alleen het Nederlandse bedrijf ChickFriend het schadelijke fipronil gebruikte als bestrijdingsmiddel in kippenstallen, maar dat andere bedrijven verspreid door Europa dat nog steeds doen, aldus de NOS.
Van de B. en IJ. zijn eerder deze maand opgepakt bij een actie door de inlichtingen- en opsporingsdienst van de NVWA onder leiding van het openbaar ministerie. Acht locaties in Nederland zijn toen doorzocht, waaronder de woningen van de twee. Ook in België zijn doorzoekingen geweest.
Door het voedselschandaal zijn kippenbedrijven op slot gedaan door de NVWA. Daarbij zijn miljoenen kippen geruimd en talloze eieren vernietigd. De NVWA ligt zelf ook onder vuur voor de rol die de toezichthouder speelde in de kwestie.
