Bronnen in Den Haag bevestigden maandag de geruchten dat de VVD’er Zalm vanaf woensdag de formatieonderhandelingen gaat leiden tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Zalm was in 1998 ook informateur, samen met Kok (PvdA) en Borst (D66).

Zalm was minister van Financiën van 1994 tot 2002 en van 2003 tot 2007. Daarna stond hij kort op de loonlijst van de failliet gegane DSB-bank en vervolgens was hij tot begin dit jaar topman van ABN AMRO. Zalm is van eenvoudige komaf. Zijn vader was kolenboer.

De onderhandelingen over een nieuwe regering zullen ongetwijfeld gezellig gaan verlopen. Gerrit Zalm (65) houdt wel van een geintje. Met zijn aanstekelijke lach won hij velen voor zich. Hoewel, hij kan ook weleens over de schreef gaan. Als topman van ABN AMRO speelde hij tijdens een nieuwsjaarsreceptie eens met verve de rol van een dame van lichte zeden.

Ongetwijfeld zal Zalm tijdens de besprekingen waken voor een degelijk financieel beleid. Als bewindsman waakte hij twaalf jaar over ’s lands schatkist en stond te boek als een van de betere ministers van Financiën. VVD-coryfee Wiegel zei in de jaren negentig van hem dat hij regeerde met een ijzeren vuist in een fluwelen handschoen. „In crisissituaties kan ik bikkelhard zijn”, stelde hij zelf in 2010.

Ook buiten zijn partij staat hij bekend als een strenge boekhouder. Zalm kon ook in gesprekken binnen de Europese Unie over naleving van de Europese begrotingsafspraken onvermurwbaar zijn tegenover landen die te weinig wilden bezuinigen. Hij kreeg in de EU de bijnaam ”il duro”, de harde.

Door de zogenoemde zalmnorm bleven de uitgaven van de kabinetten-Kok binnen de perken en wekte hij zelfs het begrotingstekort weg. De kern van de zalmnorm is dat overschrijdingen in de uitgaven gecompenseerd dienen te worden met extra bezuinigingen. Ooit hield hij op Prinsjesdag het beroemde koffertje boven zijn hoofd om aan te geven hoe goed het met Nederland ging. Althans financieel.

Zalm staat bekend als een man van de praktische oplossingen. Hij heeft de ideologische diepgang van een platbodem. Dat kan bij onderhandelingen tussen partijen waar de ideologische verschillen zo groot zijn als bij de beoogde coalitie, een voordeel zijn. Maar ook een nadeel. Het is wel gebruikelijk dat coalities werken vanuit een soort gemeenschappelijke basis of uitgangspunt. Maar misschien krijgt Nederland wel een soort zakenkabinet. Of dat de stabiliteit bevordert, is echter nog maar de vraag.

Zalm heeft met ChristenUnie en SGP een haat-liefdeverhouding. Persoonlijk mocht Zalm oud-SGP-fractievoorzitter Van der Vlies graag. Zo wilde laatstgenoemde graag het randschrift ”God met ons” op de euro zien, net als bij de gulden. Dat gunde Zalm de SGP’er. Maar toen in het begin van de eeuw ChristenUnie en SGP in beeld kwamen voor mogelijke deelname aan een regeringscoalitie, stak Zalm daar een stokje voor. Vooral het vrouwenstandpunt van de SGP stak hem als een graat in de keel. Op een persconferentie zei Zalm dat de SGP zo ongeveer is opgericht om de VVD te bestrijden. Uit die opmerking blijkt niet alleen zijn afkeer van de SGP-ideeën, maar ook een gebrek aan historische kennis. Immers, de SGP is veel ouder dan de VVD.

En als het allemaal even niet vlot, zal Zalm ongetwijfeld een van zijn tegeltjeswijsheden naar voren brengen. Een zeer bekende van hem was: „Terug naar het boerenverstand.”