Zou je immers je spaargeld dan niet beter kunnen gebruiken om de woning te isoleren en zonnepanelen op het dak te plaatsen? Om die vraag goed te kunnen beantwoorden, is het van belang om vast te stellen hoe je duurzaamheid in dit geval precies moet definiëren. Gaat het om het beperken van de ecologische voetafdruk en het zuinig omspringen met grondstoffen, dan staan woningisolatie en het terugdringen van het energieverbruik natuurlijk boven aan de lijst. In het ideale geval is straks elk huis een zogenoemde nul-op-de-meterwoning, die op zonnige dagen zelfs genoeg stroom opwekt voor de elektrische auto op de oprit.

Tegelijk kun je je bij elk huishouden met een koophuis afvragen hoe duurzaam de woning is gefinancierd. Niet zo lang geleden werden massaal hypotheken afgesloten die volledig aflossingsvrij waren. Een gedegen financiële strategie lag daaraan niet ten grondslag, hooguit het vage plan om de schuld aan het einde van de looptijd af te lossen door de woning met winst te verkopen. Daarbij bleef buiten beeld dat het ongewis is of de woning tegen die tijd courant is en voldoende opbrengt, nog los van de vraag of men na dertig jaar wel behoefte heeft aan een verhuizing.

Theoretisch kunnen mensen in een mooi huis wonen dat tot de nok toe aflossingsvrij is gefinancierd en is ingericht met behulp van een consumptieve lening of een doorlopend krediet. Oppervlakkig gezien ziet het er dan prachtig uit, terwijl het gehele bouwwerk uiterst wankel is en verre van toekomstbestendig. Duurzaamheid kun je in dat verband vertalen als de vraag of je in staat bent financiële tegenvallers op te vangen en aan het einde van de rit niet met lege handen staat.

Tegelijk heeft het aflossen van de hypotheek rechtstreeks te maken met ecologische duurzaamheid wanneer deze strategie wordt gecombineerd met een sobere levensstijl. Anders gezegd: wie spaart om de woningschuld versneld af te lossen en daarom zo weinig mogelijk consumeert, ziet niet alleen zijn hypotheekschuld dalen, maar ook zijn ecologische voetafdruk. Wie zuinig leeft, springt automatisch –wellicht geheel onbewust– zuinig om met de natuurlijke hulpbronnen en het milieu, zodat een goede rekenmeester vaak ook een goede rentmeester is van de aarde.

Draai je die redenering om, dan blijkt meteen waarom het zo lastig is om mensen te motiveren om concreet iets te doen voor zoiets ongrijpbaars als ”het milieu” of ”het klimaatprobleem”. Veel huiseigenaren zullen het nog wel op kunnen brengen om een tijd lang zuinig te leven om de eigen hypotheek af te lossen, terwijl milieubewust gedrag meer lijkt op de bereidheid om zuinig te leven zodat de achterkleinkinderen hun hypotheek kunnen aflossen. Duurzaamheid is namelijk per definitie iets van de lange duur.

In mijn boek ”Hypotheekvrij!” permitteer ik me een flauw grapje door te stellen dat een hypotheekvrij huis duurzaam is om de simpele reden dat het ”niet duur” is. Dat financiële voordeel kan iedere woningeigenaar meteen in zijn zak steken, hoewel hij het uitgespaarde bedrag natuurlijk ook kan investeren in een duurzame toekomst waar iedereen op termijn profijt van heeft.

De auteur is schrijver en publicist. Reageren? hormann@refdag.nl