Bas van Bommel stelt in zijn opiniestuk in RD 29-9 een aantal kritische vragen bij de wijze waarop in naam van ”christelijke waarden” vluchtelingen die naar Europa en ook Nederland stromen, worden opgevangen.

Wij zijn het met Van Bommel eens dat er kortsluiting kan ontstaan wanneer een christelijke notie zoals barmhartigheid als oplossing wordt gepresenteerd voor een uiterst ingewikkeld thema zoals de huidige vluchtelingencrisis. De gelijkenis van Jezus over de barmhartige Samaritaan kan politici wel inspireren, maar dicteert geen eenduidig beleid. Met alleen een sentimenteel appel op barmhartigheid komen we niet veel verder.

Met oneliners evenmin. Ook niet met de oneliner ”eigen volk eerst” van Wilders. Daarom spreken we graag met twee woorden. Ook als het gaat om christelijke waarden.

Dienstbaarheid

De eerste is dienstbaarheid. We zijn in de wereld om elkaar te helpen. Als economie en politiek daarvan losgezongen raken, komen we in een keiharde wereld terecht. De waarde van de dienstbaarheid is diep in Europa ingeslepen. Waar zijn de ziekenhuizen en de huizen voor ouderen anders vandaan gekomen?

Die dienstbaarheid is vooral gericht op mensen die geen helper hebben. Vluchtelingen zijn helemaal aangewezen op steun van anderen. We kunnen hen niet in de kou laten staan. Eerste opvang is hard nodig. Precies dat leren we van de gelijkenis van Jezus over de barmhartige Samaritaan.

Dat dit niet automatisch hoeft te leiden tot een verblijfsvergunning voor iedereen, is evident. De goede naam van Europa staat op het spel als het gaat om onze houding ten opzichte van de vluchtelingen, die een veilig heenkomen zoeken, weg uit de brandhaarden in het Midden-Oosten.

Vrijheid

De tweede waarde is vrijheid. Vrijheid heeft wat ons betreft ook alles te maken met de publieke ruimte. Daar ontmoeten we elkaar met onze waren en waarden. Iedereen is daar welkom, ook nieuwkomers. We zijn geen eigenheimers en moeten dat ook niet worden. Alleen maar bezig zijn met het afschermen van onze vrije publieke ruimte leidt tot een eng en bekrompen leven.

Tegelijk moet die ruimte wel beschermd worden. Hij mag geen bezet gebied worden. Wij moeten pal staan voor het vrije verkeer van mensen. Wij moeten kritisch zijn ten opzichte van elke poging om die vrije ruimte te kapen. Dwang, repressie en intolerantie in publieke instellingen, tot en met azc’s, kunnen niet worden getolereerd. Wie de ruimte open wil houden, moet ook grenzen trekken en nee zeggen tegen een ideologie of tegen religieus fundamentalisme die deze ruimte teniet willen doen. De regel over ”de tirannie verdrijven” staat in een volkslied dat geïnspireerd is door een christelijke levensovertuiging.

Geen naïviteit

Wij pleiten voor een principiële én realistische houding. Mensen in nood moeten worden geholpen, maar tegelijkertijd moet onze kostbare én kwetsbare vrijheid worden beschermd. Want naïviteit is geen christelijke deugd, ook als het gaat om de opvang van de huidige vluchtelingenstroom.

De auteurs zijn respectievelijk bisschop van het bisdom Groningen-Leeuwarden en scriba van de Protestantse Kerk in Nederland.