Liveblog: Coalitie en bevriende oppositie verliest meerderheid
De regeringspartijen VVD en PvdA raken definitief de meerderheid kwijt in de Senaat, die ze nu nog hebben samen met de constructieve oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP. De vijf partijen komen samen niet verder dan 36 zetels, blijkt uit een vertaling van de stemmen die dinsdag door de 570 Statenleden zijn uitgebracht. De vijf hadden er samen 38. Volg de ontwikkelingen in dit liveblog.
20.00 uur: Liveblog sluit – De redactie sluit het liveblog.
17.56 uur: Reactie Diederik Samsom, fractieleider van de PvdA in de Tweede Kamer – „De belastingherziening wordt belangrijk. Daar moeten we een zo breed mogelijk draagvlak in de Kamer voor vinden. GroenLinks en het CDA hebben in het verleden wetten gesteund, ze kunnen het kabinet ook in de toekomst weer steunen.”
17.54 uur: Twee PVV’ers met voorkeurstemmen naar Senaat – Twee PVV’ers zijn met voorkeurstemmen gekozen in de Eerste Kamer. Het zijn Alexander Kops en Alexander van Hattem, die respectievelijk veertiende en negende stonden op de kandidatenlijst. Peter van Dijk, de nummer acht op de lijst, komt daardoor niet in de Senaat. Bij de andere partijen kreeg niemand voldoende voorkeurstemmen om iemand anders van de lijst te duwen. Alle Statenleden van het CDA en en de SP stemden op de lijsttrekker. Bij andere partijen gingen er ook stemmen naar kandidaten lager op de lijst. De nieuwe Eerste Kamer telt 49 mannen en 26 vrouwen.
17.43 uur: Reactie Halbe Zijlstra, fractieleider VVD in de Tweede Kamer – „De Eerste Kamer toetst op de uitvoerbaarheid van wetgeving. Het moet geen kopietje van de Tweede Kamer worden, dat heeft weinig zin. Ik ga ervan uit dat dat ook niet gaat gebeuren. Het zal er voor het kabinet niet makkelijker op worden, maar het is niet onmogelijk.”
17.40 uur: Reactie Emile Roemer, fractievoorzitter SP in de Tweede Kamer – „Het is voor de SP een historische dag. We zijn de grootste op links. Voor de regering ligt er een duidelijke boodschap. Ze zullen harder en breder moeten gaan zoeken naar steun om hun wetten ook door de Eerste Kamer te krijgen. Laat het kabinet daarbij vooral over de linkerschouder kijken. Bij de onderhandelingen voor het belastingstelsel wil ik zo lang mogelijk aan tafel zitten om er zoveel mogelijk uit te slepen.”
17.15 uur: Rutte: Kabinet kan door – Ook nu de regeringspartijen VVD en PvdA met de steun van de oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP geen meerderheid meer hebben in de Eerste Kamer, kan het kabinet door. „De afgelopen periode had het kabinet bij het werken aan het herstel ook geen meerderheid in de Senaat”, zei premier Rutte in een eerste reactie op de nieuwe verhoudingen in de Eerste Kamer. En: „Ik ben ervan overtuigd dat voor verstandig beleid altijd meerderheden zijn te vinden”. Rutte gaf aan dat het kabinet wat hem betreft ook de komende jaren wil doorwerken aan het herstel van de economie. Daarbij wordt gezocht naar „de steun van verstandige partijen”.
17.10 uur: „Jan Marijnissen zoekt opvolger” – Jan Marijnissen wil stoppen als partijvoorzitter van de SP. Hij zoekt naar een opvolger. Dat zegt hij dinsdagavond in een gesprek met actualiteitenprogramma EenVandaag. Marijnissen laat weten „ermee bezig te zijn, om te kijken wat de mogelijkheden zijn en of er een goede opvolger is”.
16.59 uur: Reactie ChristenUnie-leider Arie Slob: „Deze uitslag betekent dat het kabinet kei- en keihard moet werken om toch breed draagvlak te vinden. Onze positie is sterker geworden. Het kabinet moet over de gaswinning in Groningen een besluit nemen anders ga ik niet onderhandelen. Dat is een harde voorwaarde voor de komende weken.”
16.40 uur: Bloemen voor nieuwe SGP’ers – Schalk en Van Dijk, de nieuwe senatoren voor de SGP, hebben bloemen ontvangen.
16.39 uur: Reactie Eerste-Kamerfractievoorzitter Tiny Kox (SP) – „Wij zijn nu de grootste partij op links. Dat is uniek, dat hebben we nooit eerder gehad. Het legt een grote verantwoordelijkheid op ons. Met negen zetels maak je hier mede de dienst uit. Er zullen steeds meer coalities nodig zijn als de wetsvoorstellen omstreden zijn. Dat is een plezierig vooruitzicht. Met goede voorstellen kun je altijd bij de SP aankomen, in zowel de Tweede als de Eerste Kamer. Dat het kabinet dat bij ons tot nog toe nauwelijks deed, kwam doordat de voorstellen niet bij de SP pasten. Als je een socialer Nederland wil, kun je bij de SP terecht. Het kabinet had al problemen in de Senaat en dat zal nog groter worden. Met creatieve voorstellen zijn ze welkom, bij verstarring denk ik dat ze snel weg zijn.”
16.33 uur: Reactie Jesse Klaver, fractievoorzitter GroenLinks in de Tweede Kamer – „In deze uitslag is de meerderheid weg die VVD en PvdA hadden met steun van de oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP. Er wordt met ons gesproken over een nieuw belastingstelsel. Maar wij willen meer ambitie van dit kabinet, er moet nog veel veranderen in Nederland en het lijkt erop dat ze op de rem staan en dat is niet goed.”
16.31 uur: Reactie Elco Brinkman, voorzitter CDA-fractie Eerste Kamer – „Deze verkiezingen zijn het bewijs dat het CDA nog steeds meetelt. We zullen geen oppositie voeren om het oppositie voeren. Ik denk wel dat er nu andere verhoudingen zijn ontstaan. Het wordt nu ook wel weer meer ontspannen omdat het kabinet in het debat moet proberen ook andere partijen dan alleen VVD en PvdA te overtuigen.”
16.29 uur: Reactie PVV-leider Geert Wilders – „Wij zullen in de Senaat keihard oppositie blijven voeren. Dit kabinet breekt Nederland af, kiest voor het buitenland en schoffeert de Nederlanders. Het pakt mensen hun zorg af en geeft miljarden extra uit aan Europa, aan asielzoekers en aan Afrika. Het is tijd voor nieuwe verkiezingen. Rutte heeft nu geen meerderheid meer, zelfs niet met zijn vriendjes in de Eerste Kamer. Opstappen, dat is wat hij moet doen. Als Rutte een democraat is, gaat hij naar de koning en biedt hij zijn ontslag aan.”
16.27 uur: Reactie Alexander Pechtold (D66) – „D66 verdubbelt naar tien zetels, daarmee zijn we de derde partij in de Eerste Kamer. Meer zetels betekent meer invloed voor D66. En die is nodig ook om dit kabinet aan te sporen nu eindelijk werk te maken van meer banen en minder lasten.” Pechtold hoopt dat het kabinet snel met plannen komt voor meer banen en lagere lasten. „De houding van D66 verandert niet, wij blijven kritisch-constructief. De politieke verhoudingen zijn wel veranderd, dus Rutte zal extra zijn best moeten doen om meerderheden voor zijn plannen te krijgen. Zoek naar nieuwe meerderheden, kom met nieuwe plannen, dan denkt D66 graag mee.”
16.24 uur: Reactie Marleen Barth (PvdA) – „We wisten dat deze uitslag er aankwam, maar dit blijft een heel pijnlijk verlies voor de PvdA. Dit is extra reden om heel hard aan het werk te gaan en we zijn erg gemotiveerd om aan de slag te gaan en de idealen van de PvdA een beetje te helpen verwezenlijken.”
16.23 uur: Reactie Loek Hermans (VVD) – „Het kabinet zal zich net zoals de afgelopen periode moeten opstellen en telkens moeten kijken naar wisselende coalities. Wij krijgen een mooie fractie met deskundigheid en teamgeest. Het is mooi dat we met dertien zetels krijgen en dat we met zoveel regeringsverantwoordelijkheid en terwijl we zoveel onpopulaire maatregelen hebben moeten nemen, toch weer de grootste zijn.”
16.18 uur: CU haalt de vier niet, ondanks steun SGP – De ChristenUnie is er niet in geslaagd vier Senaatszetels te bemachtigen. De vierde zetel had de partij mogelijk binnen kunnen halen als enkele Statenleden van andere partijen op de CU zouden stemmen. In de provincie Utrecht stemde inderdaad één SGP-Statenlid op de CU. Dat was echter niet voldoende om de vierde Eerste Kamerzetel binnen te halen. Van de SGP was al bekend dat zij na de Statenverkiezingen twee Senaatszetels zou halen en bovendien nog een klein overschot had waarmee zij een andere partij zou kunnen helpen.
16.05 uur: Verdeling zetels – VVD 13 zetels, PvdA 8, D66 10, CU 3, SGP 2, CDA 12, PVV 9, SP 9, GL 4, 50Plus 2, PvdD 2, OSF 1. Voor de VVD betekent dat een verlies van drie ten opzichte van de huidige samenstelling in de Eerste Kamer, voor de PvdA is het verlies met zes zetels het grootst. D66 verdubbelt in zeteltal. De uitslag komt overeen met de uitslag van de Statenverkiezingen van 18 maart en betekent dat het kabinet met nog meer partijen zal moeten onderhandelen om een meerderheid in de Senaat achter de eigen plannen te krijgen.
16.00 uur: Uitslag – De coalitie en bevriende oppositiepartijen hebben samen geen meerderheid meer in de Eerste Kamer. Samen komen ze nu aan 36 zetels.
15.30 uur: Stemuitslagen – De stemuitslagen zijn live te volgen bij de NOS.
15.00 uur: Stemmen in provinciehuizen – De 570 Statenleden gaan stemmen. Zouden er leden niet op hun eigen partij stemmen maar strategisch?
