De redactie van RTL Nieuws zette zondag de reageerknop uit omdat er veel „vuiligheid” aan reacties binnenkwam op het nieuws van de ramp met een boot vol vluchtelingen ten zuiden van het Italiaanse eiland Lampedusa.

„Die harteloosheid maakt me boos”, schreef nieuwslezer Roelof Hemmen maandag in een column op rtlnieuws.nl. „Het zijn mensen die verhongeren, worden vervolgd, verwond, uitgebuit en het slachtoffer zijn van oorlog. Ze zijn op zoek naar een beter leven. De confrontatie met zo’n grote tragedie doet mij oprecht pijn”, citeert hij de paus. „Mij ook”, voegt Hemmen eraan toe.

Dat anderen de dood van de bootvluchtelingen maar weinig lijkt te deren, komt volgens massapsycholoog Jaap van Ginneken doordat veel mensen dagelijks worden geconfronteerd met heftige beelden. Daardoor raken de emoties van velen afgestompt.

De media zijn de afgelopen 25 jaar steeds meer gaan inzoomen op emoties, weet Van Ginneken. „Tv-kijkers willen voortdurend emoties ervaren en stemmen daar op af. In de slag om de kijker spelen zenders daar op in. Je ziet bijvoorbeeld in steeds meer films en tv-series lange en uiterst realistische martelscènes. Het moet steeds een graadje erger om nog indruk te maken.”

Uitlaatklep

Kunstenaars en cabaretiers gebruiken dezelfde strategie om aandacht te trekken en maken zo hard mogelijke grappen. Grove uitlatingen over verdronken bootvluchtelingen passen in dat rijtje, zegt de massapsycholoog. Deze „anonieme commentaren van puberjongens op internet” zijn „een uiting van verschuivende normen over wat je wel of niet kunt zeggen”, aldus Van Ginneken.

Mediasocioloog Jan van Dijk vreest dat dit soort reacties onder alle lagen van de bevolking voorkomt. „Het verzet tegen immigratie en de steun voor anti-immigratiepartijen wordt groter in Europa.”

Dat er op internet veel grove uitlatingen te vinden zijn, verklaart Van Dijk doordat sociale media een relatief veilige uitlaatklep zijn van gevoelens en emoties die mensen hebben. „Hier lees je wat mensen echt denken.”

Het voordeel van sociale media is dat je als gebruiker redelijk anoniem kunt blijven, weet Van Dijk. Toch denkt hij dat mensen die zich op internet grof uitlaten, dit ook in het dagelijkse leven doen. „Wel kijken ze daar vaak wel uit tegen wie en in welke gelegenheden ze zoiets zeggen.”

Volgens de mediasocioloog kun je op de sociale media bijna alles kwijt wat je wilt. „Weliswaar kun je hier in bepaalde gevallen door de autoriteiten voor gestraft worden, maar dat gebeurt zeer weinig. De bewijslast is ook niet zo gemakkelijk.”

Wellicht is er onder gebruikers van sociale media enig zelfreinigend vermogen. Zo twitterde een zekere ”Vera van Haarlem” zondagavond het volgende: „Kakkerlak? Dobberneger? Nee! Medemens!” En de column van Hemmen? Die is inmiddels al tienduizenden keren gedeeld op Twitter en Facebook.

Grove reacties sociale media

- „Mogelijk 700 vluchtelingen verdronken. Laat maar verzuipen! We hebben al genoeg moslims!

- „Dat scheelt weer 700 uit-keringen, maal 50 jaar. Kassa.”

- „Dat ruimt lekker op!”

-„Wat zijn dit eigenwijze 
gasten. Veel betalen en dan verzuipen. Leg marine-
schepen voor de kust, dan kunnen ze geen oversteek meer maken.”

- „Tsja, minder erg voor Nederland want ze kwamen uiteraard hier naar toe om te schooien. Wel sneu want het zijn ook mensen maar laten ze gewoon blijven waar ze waren en niet ons land proberen te ruïneren!”

- „Dat ze omgeslagen zijn vind ik geen ramp. Dat er 28 gered zijn wel.”

- „Sturen we gewoon 800 nieuwe voor inplaats haha.”

- „Nou, die kunnen in elk geval niet meer deze kant uitkomen...”

- „Het houdt niet op, niet vanzelf. Retourneren die gelukszoekers!”