De van oorsprong Schotse Comrie was van 1735 tot 1773 predikant in het Zuid-Hollandse dorp ten noordwesten van Alphen aan den Rijn. Hier schreef hij onder meer zijn ”ABC des geloofs”, de ”Verhandeling van enige eigenschappen van het zaligmakend geloof”, en zijn ”Stellige en praktikale verklaring van de Heidelbergse Catechismus”.

De kerk werd een kleine eeuw voor Comries komst naar Woubrugge gebouwd, in 1655. Ze is ontworpen door de bekende architect Pieter Post. Het gebouw heeft een rechthoekige grondvorm met twaalf hoeken met stevige zijbeuken. Die stevigheid was nodig vanwege het zware dak met daarop een toren. De muren van de zijbeuken staan iets naar binnen om de druk van het dak op te vangen. Door deze constructie was het mogelijk een kerk zonder pilaren te bouwen. Wel waren er vanwege de veengrond 507 houten heipalen nodig.

Het exterieur van de kerk van Comrie is sinds de achttiende eeuw voor het grootste deel behouden gebleven. Oud-kerkvoogd Jaap Haasbroek wijst op een paar veranderingen. Zo kwam er in 1921 een aanbouw bij de kerkingang. Verder telt de kerk geen twaalf ramen meer, maar elf. Het twaalfde raam moest eraan geloven bij de komst van een trap naar het orgel.

Het interieur is ook grotendeels gebleven zoals Comrie het gezien heeft. Alleen de kansel stond vroeger ergens anders. „De mensen moesten tijdens de morgendienst tegen de zon inkijken om de predikant te zien. Daarom is de kansel naar de noordkant verplaatst”, legt Haasbroek uit.

Voor de preekstoel staat een stevig eikenhouten hekwerk. Het is bevestigd aan de kerkenraadsbanken en de kansel. Binnen het hek bevindt zich een grafsteen van een vroegere ambachtsheer. De kleine kuip van de kansel is via een trapje te bereiken. Het deurtje is tijdens de diensten met een messing klink gesloten. Het originele bankje in de preekstoel heeft zwart ijzerbeslag en kan draaien. Ook de herenbanken tegenover de preekstoel zijn authentiek.

Na Comries tijd kwamen er stoelen in de kerk en twee balkons. In zijn tijd had de gemeente een voorzanger. Op het ene balkon bevindt zich nu het Mitterreitherorgel. Aan het einde van de achttiende eeuw werd het orgel geschonken door de ambachtsvrouwe J. A. Terwen douairière Vingerhoedt, die ook nog geld overhad voor het betalen van de organist.

Om het groeiende aantal kerkgangers een plaats te bieden werd er in 1921 het tweede balkon aangebracht. Bij deze verbouwing is aan de westzijde van de kerk tevens het oksaal aangebouwd, waarmee een passende opgang naar het orgel en de toren werd gerealiseerd.

In 1911 is de kerk ingrijpend gerestaureerd in verband met een verzakking. „We hebben een soort schietlood aan een spijker gevonden”, zegt ouderling-kerkrentmeester Leen Noordam. „Op een balk werd door streepjes aangegeven hoeveel de kerk telkens verzakte.”

Al voor 1940 werd geconstateerd dat het dak slecht was. Het duurde tot 1951 voordat de kerk ingrijpend gerestaureerd kon worden. Daarbij probeerde men een aantal onderdelen van het interieur in de oorspronkelijke staat terug te brengen. Dat betreft in de eerste plaats de rondhouten kozijnen van de ramen. Verder zijn de huidige kroonluchters vergelijkbaar met de luchters die er in de tijd van Comrie hingen, zij het nu met elektrische verlichting.

Met de laatste restauratie (zie kader) is de houten vloer in het midden verdwenen en vervangen door roodkleurige tegels. Noordam laat een originele tegel zien die gevonden is bij de grafkelder. De steen heeft nu een ereplaats.

Restauratie Dorpskerk Woubrugge

De Dorpskerk van Woubrugge heeft vorig jaar een ingrijpende restauratie ondergaan. De houten palen waarop de kerk stond, waren aangetast door palenpest. „De kerk stond al 30 centimeter uit het lood. Er zaten grote scheuren in de muren en het orgel kwam naar voren”, vertelt ouderling-kerkrentmeester Noordam van de hervormde gemeente Woubrugge.

Er zijn in totaal 64 boorinjectiepalen tot op een diepte van 14 meter geboord. Die nemen de functie over van de 507 wegrottende houten palen en zijn verankerd aan de steunberen van het kerkgebouw.

De totale kosten bedroegen ongeveer 750.000 euro. Noordam: „Er is door de bevolking een bedrag van 140.000 euro ingezameld. Is dat niet geweldig?”

Zie ook:

Deuren dorpskerk Woubrugge gaan weer open (RD.nl, 16-12-2014)

Nog 70.000 euro te gaan voor dorpskerk Woubrugge (Reformatorisch Dagblad, 06-02-2014)

Bij de kansel van: Woubrugge – door ds. M. van Kooten (Oude Paden, 01-06-2008)

In processie naar de kansel van Comrie : Hervormde kerk in Woubrugge heeft een torenklok met een raadsel (Reformatorisch Dagblad, 02-04-1999)

Levensgeschiedenis van Alexander Comrie, in leven dienaar des Woords bij de Gereformeerde Kerk te Woubrugge 1736 – brochure (TUA, 01-05-1923)