Plotseling stond het leven in Pripyat stil
Halsoverkop moesten de inwoners van het Oekraïense Pripyat op 26 april 1986 hun huizen verlaten. Om er vervolgens nooit meer terug te mogen keren. Al hun eigendommen bleven achter. Slechts de herinneringen gingen met hen mee.
In de huizen liggen de poppen en speelgoedauto’s waar ooit kinderen mee speelden. Een internaat telt tal van bedden met kussen en dekbed al bijna dertig jaar in dezelfde positie. Leerlingen zullen de inderhaast verlaten scholen niet meer bezoeken, maar hun boeken liggen nog open op de tafeltjes. Zelfs foto’s en familieportretten mochten niet mee op de vlucht uit het besmette gebied.
Een gebied met een immense omvang van 200.000 vierkante kilometer veranderde door de ontploffing van de kerncentrale van Tsjernobyl in een zwaar radioactief besmette zone. Het is de voormalige bewoners van het naburige Pripyat nog steeds streng verboden om terug te keren.
Onder begeleiding van de ervaren gids Anton Chernetz namen de Nederlandse fotografen Hans Wolkers en Daan Kloeg een kijkje in de desolate streek. Voortvarend legden ze de huidige situatie vast in het Engelstalige boek ”Silent witnesses” – stille getuigen.
De auteurs schrijven in hun voorwoord dat ze het fotoboek uitgeven met het oog op het 30-jarige herdenking van de ramp. Het boek is dus eigenlijk een jaar te vroeg op de markt gekomen.
Het fotoboek biedt een kleurrijk verslag van een beklemmende tocht door een ontvolkt gebied. Ze bezoeken ‘ground zero’, de zwaarbesmette koeltoren van reactor 5 die grenst aan de ontplofte reactor 4. „Schiet op, we mogen hier niet langer dan twintig minuten blijven”, maant de gids. De stralingsdosis zou anders gevaarlijk hoog kunnen worden. Buiten wordt gewerkt aan een sarcofaag om de instabiele betonnen constructie veilig af te dekken.
Verderop in de regio Pripyat is het een troosteloze boel. De huizen staan er verlaten bij, sommige scheefgezakt, andere al overwoekerd door het groen. In de keuken van een van de woningen liggen een pannendeksel en flessen nog op het aanrecht. Flessen wodka slingeren rond. De inname van wodka zou helpen tegen de straling, zo werd verteld.
De natuur neemt in de verlaten zone inmiddels bezit van alles wat de mens ooit heeft opgebouwd. In sommige huizen is echter nog enig leven te bespeuren. Daar wonen nog enkele alleenstaande (hoog)bejaarde baboesjka’s. Ze zijn bijna helemaal zelfvoorzienend en de straling lijkt hen niet te deren. Voor deze Oekraïense oma’s hebben Wolkers en Kloeg hun boek uitgegeven: met de opbrengst ervan willen ze hen financieel ondersteunen.
Boekgegevens
”Silent witnesses. Three decades after Chernobyl’s nuclear disaster”, Hans Wolkers en Daan Kloeg; uitgave in eigen beheer, 2014; ISBN 978 9082 201 30 7; 180 blz.; € 39,95.
