Komt er voor christen in Syrië een bijltjesdag?
Christenen in Syrië hebben historisch gezien redenen om te vrezen voor een jihadistisch bewind. Maar ze zijn niet de enige minderheid voor wie dat geldt.
Breed lachend stond hij op de foto met president Assad, een christelijke leider uit Aleppo. Dat was een paar jaar geleden. Nu zijn de kaarten opnieuw geschud. Ex-president Assad zit veilig en wel in Rusland, maar de voorganger in Aleppo heeft die mogelijkheid niet.
Hij houdt contact met de pers af, en dat is te begrijpen. Hij en andere christenen in Syrië vragen zich af wat de toekomst gaat brengen nu het jihadistische HTS een dikke vinger in de pap heeft en wat dit betekent voor groepen die voorheen de bescherming van Assad genoten, zoals christenen.
Saddam
Een model voor wat zou kunnen gebeuren, levert buurland Irak. Daar werd in 2003 de soennitische dictator Saddam Hoessein afgezet door de Amerikanen. De sjiitische meerderheid van het land die daarop aan de macht kwam, rekende vervolgens af met Saddam-getrouwen. Die werden daardoor in de armen van jihadistische groepen gedreven, waardoor Islamitische Staat geboren werd. Ook christenen waren daarvan de dupe; sommige van die groepen hadden het rechtstreeks op hen gemunt. Maar andere minderheden, met name jezidi’s, hadden het nog veel zwaarder.
Kan iets soortgelijks ook in Syrië gebeuren? Het kortste antwoord is: ja. Sterker nog: het is ook gebeurd, tien jaar geleden. Toen was het niet HTS, maar de intussen opgeheven jihadibrigade Jabhad al-Nusra die vocht tegen Assad. De leider daarvan? Abu Mohammed al-Jolani – de man die nu aan het hoofd van HTS staat.
Onder zijn verantwoordelijkheid werden in 2013 twaalf nonnen ontvoerd uit een klooster in het Syrische dorp Maaloula, die overigens later weer werden vrijgelaten. Een jaar later, in 2014, schoten jihadisten van Nusra de Nederlandse pater Frans van der Lugt dood in zijn klooster in Homs.
Binnenste kamers
Het zijn dit soort incidenten die in het collectieve geheugen van christenen in Syrië staan gegrift. De herhaalde bezwering van Jolani dat christenen niets te vrezen hebben, doet daar weinig aan af. Dat zei hij tien jaar geleden immers ook. Ook al zou Jolani zelf fel gekant zijn tegen aanvallen op christenen, hij heeft niet alle gevechtsgroepen in Syrië aan een touwtje.
En dus valt bij een rondgang langs christelijke voorgangers in Syrië nu steevast hetzelfde geluid te horen. Van Aleppo in het noorden tot Kharaba in het zuiden en van Latakia in het westen tot de hoofdstad Damascus: predikanten en andere voorgangers benadrukken dat de toekomst ongewis is. Ze weten niet wat ze kunnen verwachten en houden zich daarom liever op de vlakte. Een van hen citeert daarbij Jesaja 26:20, waar staat: „Ga henen, mijn volk! Ga in uw binnenste kamers, en sluit uw deuren na u toe; verberg u als een klein ogenblik, totdat de gramschap overga.”
Tot nu toe is de balans positief: sinds de machtsovername zijn er nog geen incidenten gemeld waarbij christenen het slachtoffer zijn geworden van jihadistische agressie. Ook dat is iets wat vrijwel alle christelijke leiders momenteel zeggen: „Met ons gaat het goed, er is geen gerichte agressie tegen ons.”
„Met ons gaat het goed, er is geen gerichte agressie tegen ons” - Christelijke leiders Syrië
Datzelfde geldt tot nu toe ook voor andere minderheden, zelfs voor de mensen van de alawitische minderheid waartoe president Assad behoort. Zij wachten in nog meer spanning af wat gaat komen, want zij hebben uiteindelijk meer redenen om te vrezen dan de christenen.
