KIEV. Opnieuw grote chaos in Kiev. „Dit had niemand verwacht”, zegt Andrea Vasylenko-van Ree, een Nederlandse die net buiten de Oekraïense hoofdstad woont. „De politie heeft dit uitgelokt.”
De veldslag die dinsdag uitbrak, heeft al tientallen mensen het leven gekost. Ziekenhuizen in de stad worden overspoeld met gewonden. „Mijn man en mijn schoonvader zijn dinsdag medicijnen gaan brengen. Officieel is de gezondheidszorg gratis, maar als mensen geen geld hebben, krijgen ze niet de goede zorg.”
De confrontatie ontstond opeens. „Kort tevoren liep mijn man nog over het Onafhankelijkheidsplein, omdat hij in de buurt een vergadering had. Vorige week was hij er met enkele kinderen wezen kijken, omdat we hun toch wat geschiedenis willen meegeven. Het was rustig. Nu blijven we er vandaan: te onveilig.”
Veel scholen in Kiev zijn gesloten. Dinsdag lag het openbaar vervoer plat; vanmorgen kwam het mondjesmaat weer op gang.
Hoe de situatie zich zal ontwikkelen, is ongewis, zegt Vasylenko. „We volgen het nieuws de hele dag. Voorzover dat kan: de overheid heeft een van de belangrijkste nieuwskanalen afgesloten omdat de eigenaar ervan tegen de president is. Maar via YouTube horen en zien we wat er gebeurt.”
En dat liegt er niet om: woedende mensen die brandende flessen benzine naar de politie gooien; politieagenten die geraakt worden door granaten van collega’s; ouders en zelfs grootouders die de jonge demonstranten voedsel komen brengen. „Grote chaos. Maar de mensen geven het niet op. Een paar weken geleden is een journalist opgepakt en mishandeld. Er werd een stuk uit zijn oor gesneden. Maar het werkt als een rode lap op een stier: toen hij weer op vrije voeten was, zette hij zijn werk voort.”
De overheid reageert op de Russische manier, zegt Vasylenko. „Angst aanjagen. Daarom worden willekeurig auto’s aangehouden die Kiev binnen willen rijden. Wij vroegen aan de agenten waarom we moesten stoppen terwijl we geen overtreding begingen. Het gebeurt doelbewust: laten merken dat de overheid je controleert. Een oud-parlementariër die uit de regeringspartij is gestapt, zei dinsdag dat anderen die stap niet durven zetten omdat ze onder zware druk zijn gezet. Ze worden bijvoorbeeld bang gemaakt dat hun bedrijf zal worden gesloten.
Een constructief antwoord van de overheid op de protesten blijft uit. De president is de enige die dit geweld kan stoppen, maar hij is nauwelijks bereikbaar, ook niet voor buitenlandse regeringsleiders. Wie hem kan bereiken, wordt de huid volgescholden. Overigens betwijfelt niemand in Oekraïne dat de Russische president Poetin hierachter zit. Die wil niet dat Oekraïne verder onder Europese invloed komt.”
Het conflict verscherpt zich. „De demonstraties zijn niet nieuw, het bloedvergieten wel. Mijn man is dinsdag op de Nederlandse ambassade geweest. Het evacuatieplan ligt klaar, voor het geval het voor ons te gevaarlijk wordt.” Ondertussen blijft een reactie vanuit andere landen volgens Vasylenko uit. „Europa weet wat er gaande is, maar reageert slap. Zo is het in altijd geweest: Oekraïners moeten zelf knokken, want van andere landen hebben ze niets te verwachten.”
De demonstranten zijn nu nog eendrachtig tegen de regering, maar het is volgens Vasylenko de vraag of dat zo blijft. „Je ziet op het plein verschillende vlaggen. Er zijn groepen die inzien dat een compromis met de huidige regering al heel wat zou zijn. Anderen moeten daar niets van weten en willen alleen hun eigen ideeën doordrukken. Het gevaar is dat die groepen steeds radicaler worden en dat er uiteindelijk een burgeroorlog ontstaat.
Het hoofd van de politie in de Karpaten is overgelopen naar de oppositie. Al met al is totaal niet te zeggen welke kant dit opgaat. Soms weet je niet wat je geloven moet.”
Dinsdag verscheen een vooraanstaande predikant op televisie. Hij riep op tot gebed. „Dat doen de kerken; dat doen we ook als gezin”, zegt Vasylenko. „Bidden voor de toekomst van Oekraïne. Die is in Gods hand. Zelf weet je soms niet wat het beste is voor dit corrupte land.”