Kardinaal Eijk zei donderdag in deze krant dat de geloofswaarheden van het concilie van Trente (1545-1563) nog „onverkort” van kracht zijn, evenals de vervloekingen die deze kerkvergadering uitsprak over degenen die deze leerstukken verwerpen.

De aartsbisschop van Utrecht stelde dat de vervloeking of ban in feite betekent dat iemand buitengesloten is van het ontvangen van de sacramenten. „En dat geldt in die zin nog steeds.”

De vervloekingen en de ban hebben volgens Eijk betrekking op mensen die „met kennis van zaken, in het volle besef van de waarheid en met een vrije wil” de geloofswaarheden van de kerk verwerpen. „Dat is in zekere zin een theoretische kwestie. Er zijn veel mensen die een verkeerd beeld hebben van de Katholieke Kerk omdat ze zo zijn opgevoed, of ze hebben een ander godsbeeld. Dat kun je iemand persoonlijk niet aanwrijven. De vervloekingen van Trente moet je dan ook niet zo opvatten dat iemand voor eeuwig door God is vervloekt. Het oordeel is aan God; dat kan en mag je als mens niet vellen.”

De uitspraken van Eijk veroorzaakten de nodige ophef in de media. De rooms-katholieke theoloog Hendro Munsterman schreef vrijdag in zijn blog dat de aartsbisschop „zijn huiswerk” moet overdoen. „Hij is gewoon niet op de hoogte van alle theologische, historische en oecumenische vooruitgang die is geboekt.”

De leerstukken die Trente veroordeelde, worden volgens Munsterman niet altijd meer beleden. „En zo is de veroordeling dus niet meer actueel” en kerkscheidend.

Een aantal „prominente Nederlandse protestanten” voelt zich „geschoffeerd” door de uitspraken van Eijk, meldde dagblad Trouw zaterdag. De uitspraken van Eijk zouden „het betonrot in de oecumene” zijn, aldus ds. G. de Fijter, voorzitter van de nationale synode. De voormalige scriba van de Protestantse Kerk in Nederland, dr. B. Plaisier, noemt de uitspraken „formeel en hard.”

De woordvoerder van de Nederlandse bisschoppenconferentie, Anna Kruse, reageerde verbaasd op de heftige reacties. De aartsbisschop was er volgens haar echt niet op uit om protestanten te schofferen. „Wie de uitspraken goed leest, moet concluderen dat de aartsbisschop juist een handreiking wilde doen.”

Prof. dr. W. van ’t Spijker, emeritus hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Theologische Universiteit Apeldoorn, zei vanmorgen desgevraagd „zeer verbaasd” te zijn over de ophef over de uitspraken van kardinaal Eijk. „Deze uitspraken kun je van Rome verwachten. De Rooms-Katholieke Kerk zal ze niet terugnemen, ook de huidige paus niet.”

Van „betonrot in de oecumene” is volgens prof. Van ’t Spijker geen sprake. „Het is de vraag wat men onder deze oecumene verstaat. Trente heeft duidelijkheid verschaft over de positie van Rome.”