De schade door tyfoon Haiyan in de Filipijnen is enorm. „Daken gingen de lucht in, elektriciteitskabels knapten en bomen vielen om”, zei Carin van der Hor, de lokale directeur van kinderhulporganisatie Plan in hoofdstad Manilla, vrijdag tegen persbureau ANP. „Iedereen is heel blij dat er nog maar enkele doden gerapporteerd zijn, maar we hebben nog helemaal geen informatie over hoe het werkelijk zit. Op heel veel plaatsen zijn internet en telefonie uitgevallen.”

Ondertussen is het noodweer al afgezwakt en zet de tyfoon koers naar Vietnam, maar „hoewel het oog van de orkaan al is gepasseerd, heeft hij een hele lange staart”, aldus Van der Hor. Vaak zijn hele dorpen nog dagen onbereikbaar.

Vandaag zal dat waarschijnlijk nog wel zo blijven. De Filipijnse overheid heeft besloten om morgen pas zogeheten ”assessments” uit te voeren waarbij samen met VN- en internationale hulporganisaties wordt geïnventariseerd wat voor hulp een dorp of gemeente nodig heeft, vertelt Van der Hor.

Maar alleen daarmee zijn de slachtoffers nog allesbehalve geholpen. „Het verschil tussen een orkaan en de aardbeving die hier in oktober plaatsvond, is dat mensen bij dat laatste niet altijd hun bron van inkomsten verliezen”, aldus Van der Hor. „Maar bij een orkaan wordt alles letterlijk weggespoeld, zoals de oogsten. Het kan bijvoorbeeld tien jaar duren voordat een kokosnootplantage weer opgebouwd is.”

In zo’n situatie groeit bovendien de kans op mensenhandel. „Het risico op mensensmokkel gaat in zo’n situatie met 10 procent omhoog.” Ook is Plan bezorgd dat veel kinderen trauma’s hebben opgelopen na zowel een aardbeving als een tyfoon te hebben overleefd. „Zeker als je na de aardbeving in een tentje moest wonen dat nergens tegen bestand is.”

De tyfoon van gisteren ging gepaard met extreem hoge windsnelheden, tot 320 kilometer per uur. In de centrale delen van de archipel viel de elektriciteit uit en lag het openbare leven compleet stil. Niemand waagde zich buiten. De hulpdiensten konden vooralsnog ook niets uitrichten. Honderdduizenden mensen werden geëvacueerd.

Volgens de gouverneur van het eiland Leyte, Roger Mercado, zijn er door aardverschuivingen wegen geblokkeerd. Bomen zijn omgewaaid en de harde wind heeft de daken van woningen gerukt. „Als je met zo’n situatie te maken krijgt is er maar één ding dat je kunt doen: bidden, bidden en nog eens bidden”, zei Mercado. Hij zei van de burgemeesters op het eiland nog geen meldingen van grote schade te hebben gehad. „Ik hoop dat dat betekent dat ze gespaard zijn gebleven. Mijn grootste vrees is dat er veel doden zijn gevallen en er grote schade is aangericht.”

Haiyan is aan land gegaan op het eiland Samar en vervolgde zijn verwoestende weg naar Leyte, om vervolgens verder te trekken richting Cebu en Panay.

Volgens Eduard del Rosario, hoofd van de Filipijnse rampendienst, werden de Filipijnen in 1990 door een vergelijkbare storm getroffen. Toen kwamen er 508 mensen om het leven. Dit keer hebben de autoriteiten voorzorgsmaatregelen genomen. Zo werd er op de radio, de televisie en op sociale media gewaarschuwd voor het noodweer. Daarnaast treden gouverneurs en burgemeesters steeds vaker pro-actief op; ze zien toe op evacuaties, controleren schuilplaatsen en zorgen voor voedselvoorraden.

President Benigno Aquino heeft zijn bevolking deze week opgeroepen risicogebieden te verlaten. Honderden kustdorpen werden geëvacueerd. „Geen tyfoon dwingt de Filipijnen op hun knieën als we verenigd zijn”, zei hij donderdag in een toespraak op televisie. Het doel is geen enkel dodelijk slachtoffer te hoeven betreuren, aldus Aquino.

Dat doel wordt echter niet vaak gehaald in een land dat elk jaar door ongeveer twintig tropische stormen wordt geteisterd. Haiyan is al de 24e zware storm die dit jaar de Filipijnen aandoet.