Stabiliteit in het Midden-Oosten is belangrijk, omdat het wegvallen van de Egyptische president Hosni Mubarak voor veel onzekerheid heeft gezorgd.

Rusland onder president Vladimir Poetin daarentegen blijft achter zijn bondgenoot Bashar al-Assad staan; hij houdt in het openbaar vol dat er onvoldoende bewijs is dat de chemische wapens bij Damascus door het regime zijn ingezet en zinspeelt er zelfs op dat hij Assad in geval van een westerse aanval zal helpen. Zeker in Iran zullen de leiders kijken hoe dit uitpakt.

Het is heel goed mogelijk dat complicaties de beoogde ontmanteling van de Syrische chemische wapens zullen dwarsbomen. Er is weinig vertrouwen, waardoor inspectie een slepende kwestie kan worden. Ook de veiligheid van de inspecteurs wordt een punt, aangezien de wapens verspreid liggen en het land in burgeroorlog is.

Ondertussen is al wel iets indrukwekkends gebeurd: de aanloop naar een Amerikaanse militaire actie is –voorlopig– tot staan gebracht. Zowel in de VS zelf als daarbuiten was weinig steun voor dergelijk optreden, wat ook volkenrechtelijk omstreden was.

Zelfs de regering van de Amerikaanse president Obama worstelde met het scenario waarin functionarissen betoogden dat een aanval essentieel was, maar het tij in de Syrische burgeroorlog niet mocht keren. Een betoog waaruit weinig animo bleek om te moeten kiezen tussen een dictator die zichzelf onmogelijk heeft gemaakt en een rebellenbeweging die meer en meer gedomineerd wordt door met haat tegen het Westen vervulde jihadisten.

Dat een gezichtsreddende aftocht voor de regering uit de koker van het Kremlin lijkt te komen, voegt een vleug ironie toe aan wat op zijn minst een tactische zege is in een wereldwijde strategische diplomatie. Een kille, berekenende en soms brute Kremlinleider die nu in verband wordt gebracht met vreedzame oplossingen en behendige realpolitik.

„Poetin heeft ogenschijnlijk Obama gered van een mogelijke binnenlandse blamage”, zegt Leon Aron, Ruslandkenner van het American Enterprise Institute, een denktank in Washington. „Het is een 
enorme geostrategische overwinning voor Poetin. (...) Rusland staat in het Midden-Oosten nu 
op gelijke voet met de VS.”

Poetin ontving vorige week als gastheer de leiders van de G20 in Sint-Petersburg. In een vraaggesprek met Associated Press over Obama zei hij: „Wij werken, wij ruziën over sommige kwesties. Wij zijn menselijk. Soms raakt een van ons geïrriteerd. Maar ik wil herhalen dat mondiale wederzijdse belangen een basis vormen om een gezamenlijke oplossing voor onze problemen te zoeken.”

Met het voorstel voor Syrië wordt Rusland in één klap weer een speler van formaat in het Midden-Oosten. Moskou was na de oorlog van 1973 gestadig naar de zijlijn gedrongen, toen de Egyptische president Anwar Sadat zijn Sovjetadviseurs het land uit zette, vrede sloot met Israël en een band aanging met de VS.

Ruslands huidige belangen in de regio zijn zowel politiek als strategisch. Het probeert zich al langer te positioneren als een macht voor de oplossing van het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Het heeft ook groot belang bij een oplossing voor het conflict over het nucleaire programma van Iran: het meent dat bezit van atoomwapens door Iran de regio zal destabiliseren, maar wil tegelijkertijd ook meer zaken in de nucleaire sfeer doen met Iran en andere landen in de regio.

Het initiatief voor het verzamelen en ontmantelen van de chemische wapens van Syrië is een diplomatieke meesterzet van Rusland, meent Georgi Mirski van het Instituut voor Wereldeconomie en Internationale Betrekkingen in Moskou. Volgens sommige experts heeft Poetin slechts een kans gegrepen die hem door de omstandigheden werd geboden: Rusland is Assads enige grote bondgenoot na Iran, waardoor Poetin invloed heeft; en Rusland beschikt over een vlootbasis in Tartus, waar de gifgassen eventueel kunnen worden opgeslagen.

„Syrië is in feite het enige land in de regio waar Rusland deze rol kan vervullen”, zegt Eugene Rogan van het Middle East Center bij St. Anthony’s College aan de universiteit van Oxford. Een bijkomstig voordeel kan „een beetje ontspanning tussen Poetin en Obama” zijn, zegt Rogan.

Voor Assad biedt het plan ook voordelen. In de nabije toekomst kan hij toch geen chemische wapens inzetten. Door ze op te geven, of in een langdurig proces te stappen om dit te bereiken, kan hij doorvechten om te overleven.

In de coulissen kijkt Iran toe. De leiders in Teheran proberen te peilen hoe geloofwaardig het Amerikaanse dreigement is om met alle middelen te verhinderen dat Iran kernwapens verwerft. In Israël zijn velen er niet gerust op tot welke slotsom de moellahs in Iran zullen komen.

„Uit de aarzelingen en zwakheden van Obama zullen ernstige lessen worden getrokken”, zei Danny Gillerman, voormalig Israëlisch VN-ambassadeur. „Het is een signaal aan Iran en Noord-Korea dat de bondgenoten van de Verenigde Staten niet op (de Amerikanen) kunnen rekenen en dat hun vijanden kunnen doen wat ze willen.”