Natuurlijk mag christelijke literatuur er zijn, hoe meer hoe liever. Ik ben een groot liefhebber. Het liefst praat ik als Brugman en verkoop ik elke klant óók nog een christelijk literair boek, variërend van Marianne Witvliet: ”Kind van het water”, Lisette van de Heg: ”Mara”, Janne IJmker: ”Achtendertig nachten”, Els Florijn: ”Het meisje dat verdween”, Vonne van der Meer: ”Zondagavond”, Rien van den Berg: ”Aslander”, Peter de Vries: ”Het Lam”, Mirjam van der Vegt: ”Schaduwvlucht”, Maria Rosseels: ”Dood van een non”, Torgny Lindgren: ”De bijbel van Doré”, Louis Krüger: ”Wederkomst”, Marilynne Robinson: ”Gilead”, Cees Pols: ”En het werd stil”, tot Leendert van Wezel: ”Nynke” et cetera. Niet voor het geld, maar voor de winst die het boek oplevert: een rijke stroom aan gedachten, spiegeling aan iemands persoon of problematiek, kennis van de wereld waarin je je bevindt en het antwoord dat je wel of niet kunt geven.

Want dat vind ik de kern van literatuur: het opent je verstand en gevoel en laat je blik van binnen naar buiten en de wereld om je heen gaan. Het lezen roept vragen op, nodigt uit tot een gesprek en een antwoord. En dan gaat het niet alleen over ons kleine afgescheiden deel van de wereld, maar over de volle breedte van het leven.

Ik houd niet van het cultuurpessimisme dat beweert dat het literair gehalte van deze boeken beneden de maat is. De meeste christelijke auteurs hebben inderdaad geen hoog ”waaggehalte”. Ze hebben de neiging de realiteit iets te verbloemen omdat er altijd hoop moet zijn en het happy end bereikt moet worden. Toch zit er verbetering in. Dat deze boeken niet doordringen in de seculiere literaire wereld heeft meer te maken met vooroordelen dan met niveau. De ”Vijftig tinten grijs”-trilogie ontbeert elk niveau en daarvan zijn meer dan 1 miljoen exemplaren verkocht.

Niet van eigen bodem

Bovendien kun je veel moois vinden als je zoekt. Neem nu het boek ”Eb” van Rebekka Bremmer. Ik noem het een vondst, omdat het boek niet bij een christelijke uitgeverij verscheen –een mooie gedachte dat christenen en niet-christenen zich in één fonds bevinden– en me verraste door het langzame tempo, de diepgang en rijke gedachten. Want dat is wel mijn aantekening bij christelijke literatuur: hoewel er voorzichtig groei in zit, ben ik altijd op zoek naar meer dan literatuur van Nederlandse bodem en Amerikaanse auteurs. Ik noem enkele boeken die me bijblijven.

”De onwaarschijnlijke reis van Harold Fry” van de Britse Rachel Joyce begint opvallend met een citaat uit Bunyans ”Christenreis”, hoewel ik denk dat de auteur geen christen is. Toch laat ze onwaarschijnlijk goed zien hoe de hoofdpersoon Harold tijdens een eindeloze wandeling door de rauwe wereld van zelfmoord van zijn zoon, verwijdering van zijn vrouw en door de huid heen groeiende tumoren bij zijn vriendin laat zien dat liefde overwint en sterker is dan de dood.

In ”Het rode paard” van de Italiaan Corti vond ik een zeldzame fijngevoeligheid en streven naar zuiverheid bij jongeren die in de maalstroom van het leven bijna allemaal het leven laten.

Tijdens het lezen van ”Gloed” van Sandor Marai (Hongarije) trof de vraag me diep: wordt ons leven voortgedreven door passie of bezitten wij een dieper ideaal dat ons verlicht in plaats van verteert?

Van de Franse schrijver Philippe Claudel is ”Het verslag van Brodeck” voor mij het einde van alle tegenspraak. Het aloude mechanisme van verstoting dat mensen altijd weer bezielt sloeg me in het gezicht.

”Oscar en Oma Rozerood” van de Frans-Belgische Eric-Emmanuel Schmitt is een zeldzaam ontroerend verslag van hoe een buitengewoon liefdevolle oma een jongetje met kanker op God wijst en hoe Hij hem verschijnt.

Voor mij betekenen al deze genoemde boeken stuk voor stuk bagage die me gevormd en rijker gemaakt heeft.

Verfrissend

Verkoopt literatuur ook? Ik hink op twee benen. Eerst het ene been: ja, fervente lezers zullen er altijd blijven. Daarnaast merk ik dat liefde voor boeken, ideeën en adviezen aanstekelijk werken. En dan het andere been: nee, literuur verkoopt te weinig. We selecteren te vaak op theologisch gehalte en/of nemen de tijd niet om de diepte in te gaan. Wijsheid laat zich heel goed vinden in boeken. En daarom blijf ik volhouden: het lezen ervan verfrist in de snelheid van ons bestaan, dat zonder lezen vooral vermoeiing des geestes inhoudt.

De auteur is neerlandica, schrijft columns en recensies en heeft een boekhandel in Meliskerke.