Vooral in gebieden die kampen met bevolkingskrimp is het hoog tijd om verschillende logistieke stromen te combineren, vindt prof. dr. Iris Vis van Rijksuniversiteit Groningen. Voordat er nog meer voorzieningen verdwijnen.

Vis ziet het voor haar ogen gebeuren. „Er waren tot voor kort zestig verkooppunten in Groningen waar je terechtkon voor buitenlandse kranten. Een paar weken geleden liet de distributeur echter weten dat hij ging stoppen, omdat het afleveren van de kranten voor hem te duur was geworden.” Een andere distributeur gaat bij wijze van proef het gat proberen te vullen, maar wel met een duidelijk lagere service: kranten zullen een of meerdere dagen later worden bezorgd.

Het is volgens Vis niet verwonderlijk dat de levering in Groningen de distributeur te duur werd. „Er worden elke ochtend overal in Nederland internationale kranten aangeleverd. Dat is een aparte stroom, die losstaat van de distributie van Nederlandse kranten. Als de vraag naar buitenlandse kranten vermindert en de afstanden tussen de verschillende verkooppunten groot zijn, wordt de stroom te dun en is het niet meer rendabel.”

Als voorzieningen verdwijnen, gaat de leefbaarheid er echter op achteruit. Maar dat niet alleen. „In het geval van die buitenlandse kranten kan het zelfs economische gevolgen krijgen. Voor internationale bedrijven wordt het nog minder aantrekkelijk om zich in Groningen te vestigen als er ook geen buitenlandse kranten te koop zijn voor hun werknemers.”

Vorig jaar deed Vis onderzoek naar bibliotheken in De Marne in Noordwest-Groningen. „In dat jaar zijn bijna alle bibliotheekfilialen gesloten. Maar er zijn nog altijd mensen die boeken willen lenen. Om hen te bedienen, kun je een systeem bedenken waarbij je de boeken bij mensen thuisbezorgt. Maar ook dan heb je een kleine logistieke stroom die veel organisatie vergt en hoge kosten met zich meebrengt.”

Vis doet nu onderzoek naar de mogelijkheid om verschillende logistieke stromen te bundelen, zodat het economisch rendabel blijft om voorzieningen op peil te houden in krimpgebieden. De studie biedt echter ook kansen voor de rest van het land, meent ze. „Als het in een krimpregio werkt, kun je ook logistieke processen in gebieden die niet krimpen effectiever maken.”

In het buitenland bestaan al dergelijke projecten die heel goed lopen, weet Vis. „Zo neemt een postbus in Zwitserland ook passagiers mee. En in Noorwegen kunnen toeristen meevaren op een vrachtschip.” Zoiets zou volgens Vis ook op het platteland van Groningen moeten kunnen. „In deze regio is het openbaar vervoer vaak via belbussen en regiotaxi’s geregeld. Maar die staan het grootste deel van de dag toch stil. Je zou ze net zo goed kunnen inzetten voor het bezorgen van bibliotheekboeken of medicijnen.”

Vis erkent dat het samenvoegen van verschillende logistieke stromen veel organisatie vergt. „Maar daarom doen we er ook studie naar. In september is aan de Rijksuniversiteit Groningen een groot onderzoeksproject gestart dat wordt gefinancierd door Dinalog, het Nederlands topinstituut voor logistiek.”

Een promovendus buigt zich fulltime over het vraagstuk en er zijn ook verschillende bedrijven die er energie in steken, vertelt Vis. Zo is Biblionet Groningen bij het project betrokken, maar ook de landelijke busmaatschappij Connexxion. „Je merkt dat bedrijven vaak leuke ideeën hebben over samenwerken met andere organisaties, maar ze weten vaak niet hoe ze dat moeten aanpakken. Je zou je kunnen voorstellen dat er een onafhankelijke coördinator moet komen die uitrekent welke deelnemende partij wanneer wat gaat doen. En het moet ook duidelijk worden hoe de kosten worden verdeeld.”

Het is onrealistisch om te denken dat je met dergelijke maatregelen het tij van krimp kunt keren, benadrukt Vis. „Er zullen niet ineens meer bussen gaan rijden. Maar je hoopt in ieder geval dat het op deze manier rendabel blijft om de buslijn die er nu nog is voor de regio te behouden.”

Dit is het vijfde deel in een serie over gebieden die kampen met bevolkingskrimp.

Eigen bezorgservice te duur voor bibliotheken

LEENS – De Marne telde enkele jaren geleden nog zes bibliotheken. Inmiddels is er in de uitgestrekte gemeente, waar 21 dorpen onder vallen, nog maar één bibliotheek over.

Dat veel bibliotheken moeten sluiten, heeft te maken met digitalisering en bezuinigingen, maar ook met krimp: er zijn simpelweg te weinig lezers om een vestiging in een dorp te kunnen onderhouden. Het gevolg is vaak een fusie tot een grote bibliotheek waar mensen uit de omliggende dorpen terechtkunnen.

Daarmee is het probleem echter niet opgelost. Juist in gebieden waar de bevolking krimpt, wonen veel oudere mensen, die behoefte hebben aan een bibliotheek in de buurt. „Inmiddels zijn we een proef begonnen met een bezorgservice”, meldt een woordvoerder van Biblionet Groningen, koepelorganisatie voor Groningse bibliotheken. „Maar dat is erg ingewikkeld. Je moet de boeken niet alleen afleveren, maar ook weer ophalen. Daar hebben we gewoon geen geld voor.”

Biblionet Groningen moet al veel moeite doen om het netwerk en de spreiding van bibliotheken in stand te houden. „Ruim een jaar geleden hadden we in de provincie nog ruim 120 bibliobushaltes. In januari 2013 zijn er nog zo’n 40 over. In sommige gemeenten dreigt de hele bibliotheekvoorziening te verdwijnen.”