APELDOORN – Ophef over de Finse deal. Vorige week werd bekend dat Finland een overeenkomst heeft gesloten met Griekenland over het verkrijgen van een onderpand. De Tweede Kamer eist opheldering van het kabinet. Enkele vragen.
Wat is er precies afgesproken tussen deze twee landen?
De regeringsleiders van de eurostaten hebben tijdens hun top van 21 juli Griekenland een tweede steunoperatie toegezegd. Het ontvangt via het vorig jaar opgerichte noodfonds en in de vorm van leningen 109 miljard euro. Alle partners leveren een bijdrage aan dat pakket. In de praktijk betekent dit dat zij zich garant stellen voor de kredieten die vanuit het fonds worden verstrekt. Daar zijn risico’s aan verbonden, want wie weet, misschien kan Griekenland in de toekomst wel niet aan zijn aflossingsverplichtingen voldoen. De Finnen hebben nu in een onderonsje met de Grieken een waarborg bedongen die ervoor zorgt dat zij hoe dan ook hun geld terugzien.
Concreet houdt het in dat de Grieken naar verluidt 1 miljard euro als onderpand op een geblokkeerde bankrekening zetten. Betalen zij later de leningen uit het noodfonds netjes terug, dan wordt dat bedrag op dat moment teruggeboekt naar Athene. Blijven zij echter in gebreke, dan gaat dat tegoed, inmiddels elk jaar vermeerderd met rente, definitief naar de Finnen. Die lijden dan geen enkele schade.
Op deze manier worden de Grieken toch niet echt geholpen?
Dat klopt. Met de ene hand innen zij geld en met de andere geven zij dat weer uit ten behoeve van die garantie voor Finland. Het is dus „vestzak, broekzak”, zoals premier Rutte het vrijdag terecht aanduidde. Je mag ook zeggen dat de andere landen meebetalen aan de financiële middelen die de Griekse regering gebruikt om de Finnen gunstig te stemmen.
Slim van die Finnen. Of moeten we toch kritische kanttekeningen plaatsen bij hun gedrag?
Het komt er feitelijk op neer dat Finland niet deelneemt aan het hulpprogramma voor de noodlijdende zuidelijke natie. Immers, het levert weliswaar een bijdrage, maar het ontvangt zijn inleg meteen weer terug. Per saldo levert het dus géén bijdrage.
Inderdaad slim bedacht, maar het doorbreekt hiermee wel de Europese solidariteit. Het stelt zich bepaald niet fair op naar de overige eurolanden. Het onttrekt zich aan een tot dusver door alle partijen beleden gezamenlijke verantwoordelijkheid binnen de muntunie.
Tegelijk illustreert de gang van zaken dat bij de financieel sterke landen, waartoe ook Finland behoort, de tegenzin groeit om nog langer geld te sluizen naar de brekebenen. Daarbij speelt voor de regering in Helsinki de oppositie van de Ware Finnen, een eurosceptische politieke groepering die bij de laatste parlementsverkiezingen flink won, een belangrijke rol.
Minister De Jager (Financiën) zegt dat er nog helemaal geen deal is, dat de Finnen nog helemaal niets hebben. Hoe kan dat?
De Finnen hebben gelijk en De Jager heeft ook gelijk. De Finnen hebben bilateraal een overeenkomst gesloten met Athene. Maar De Jager geeft aan dat die deel uitmaakt van het steunpakket en dat voor dat hele pakket de instemming nodig is van alle zeventien landen met de gemeenschappelijke munt. In die zin ligt er nog niets vast. De partners zullen een uitzonderingspositie en een voorkeursbehandeling voor Finland waarschijnlijk niet accepteren; Nederland zeker niet, als we De Jager mogen geloven.
Wisten de andere landen vooraf niets van de bedoelingen van de Finnen af?
In de op internet na te lezen slotconclusies van de eurotop staat: „Waar van toepassing, zal er een financiëlezekerheidsovereenkomst tot stand worden gebracht, zodat voor de lidstaten van de eurozone het risico dat voortvloeit uit hun EFSF-waarborgen wordt afgedekt.” EFSF, afkorting van Europese Financiële Stabiliteit Faciliteit, is de officiële benaming voor het noodfonds. Iedereen was van deze clausule op de hoogte of had dat kunnen zijn.
De Finnen hebben in de hectiek van de vergadering van 21 juli zo’n formulering geëist. Anders hadden zij een besluit over de noodsteun geblokkeerd. Dat mocht onder geen beding gebeuren. De overige deelnemers zijn daarom akkoord gegaan. Wellicht vanuit de gedachte: dat zien we later dan wel weer of zonder zich te realiseren dat het onderpand de vorm zou krijgen van een geldbedrag.
Hoe loopt dit af?
Het lijkt onwaarschijnlijk dat de deal in het verdere overleg in Brussel overeind blijft. Maar de vraag rijst dan: hoe stellen we de Finnen tevreden? Kiezen die voor een onwrikbare houding, dan staat opeens de hele reddingsoperatie voor Griekenland op losse schroeven. Het wordt spannend welke uitweg ze voor dit probleem vinden met z’n allen. In ieder geval is ook dit geen signaal van een daadkrachtig en eensgezind optreden van Europa om de schuldencrisis te bezweren.