„Goeiemorgen, ik was de zolder aan het opruimen, en toen kwam ik dít tegen.” De mevrouw die de winkel aan de Lange Putstraat binnenstapt draagt een rood designmontuur. Ze ziet eruit alsof ze stevig heeft doorgelopen. Uit haar plastic tas tovert ze een houten plankje. Daarop is een plaatje gemonteerd dat op zink lijkt. „Ik dacht, ik ga weer eens bij de meneer in Den Bosch langs om het te laten zien.”

Antiquaar Pim van Pagée (64) werpt er een keurende blik op, en legt uit. „Kijk, het is een reproductie van een oude prent van Den Helder.” Wijzend: „Hier zie je Texel. Op het plakkertje achter op het hout staat 1982. Het plaatje lijkt op zink, maar dat is het niet.”

Nadat de mevrouw vertrokken is, zegt Van Pagée: „Je bent ook een beetje een adviseur hier. Mensen komen oude spullen laten zien, vaak verwarren ze je met een antiquair, iemand die handelt in oude spullen. Nee mevrouw, ik weet niets van tinnen kannetjes, ik doe alleen in oude boeken, zeg ik dan.”

Bezoekers die hun „heel oude” boeken laten zien, helpt Van Pagée nogal eens uit de droom. „Hoe oud is het en wat is de titel?” vraag ik, en dan blijkt het bijvoorbeeld 1934 te zijn, en de inhoud niet interessant. Dan moet ik helaas zeggen dat dat in ons vak nog helemaal niet zo oud is, en dat het boek amper handelswaarde heeft. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat men het in de prullenbak moet gooien. Je hebt immers ook de emotionele waarde.”

Snoeptrommel leeg
Antiquariaat Brabant is een van de tientallen winkels die Piet J. Buijnsters beschrijft in zijn ”Geschiedenis van het Nederlandse antiquariaat”. Er hangt een sfeer van een andere wereld. Een wereld van wijsheid die niet vergaat, opgetast in tientallen prachtbanden met welluidende titels. ”Natuurlijke Historie der Tanden van den Mensch”. ”Spiegel van een berouwhebbende zondaar”. ”Histoire des insectes”. ”Philosophia naturalis”. Bekende en onbekende auteurs passeren de revue, van Erasmus tot Hartmann, van Horatius tot Gollier de Servière. De winkel staat vol met allerlei rariteiten: een borstbeeld van Paganini, een maquette van een oude tram, een ansichtkaart van twee boksende vrouwen op het moment van de genadeslag, een kerstprent uit 1679: ”Ich bin ein Gast auf Erden”.

Van Pagée gaf tekenles aan de MMS en het gymnasium in Deventer en doceerde kunstgeschiedenis aan de Academie voor Beeldende Kunst in Enschede. Als antiquaar -„ik ben er eigenlijk ingerold”- organiseerde hij diverse exposities, waaronder ”Hemelse Ezelbruggetjes” voor de Euregionale beurs in Maastricht vorig jaar.

Lange tijd runde Van Pagée samen met zijn moeder, Ans van Pagée-Selis, de zaak. Intussen doet hij het werk samen met zijn vrouw. Ans overleed begin deze maand op 88-jarige leeftijd. Ze was vanaf 1964 de drijvende kracht van Antiquariaat Brabant. Om haar persoonlijkheid en deskundigheid werd ze in vakkringen de ”grand old lady van het Nederlandse antiquariaat” genoemd.

Terwijl buiten de klokken beieren, vertelt Pim over zijn moeder. „Ze was vroeg getrouwd, had de Tweede Wereldoorlog meegemaakt, en nooit mogelijkheden gehad om te studeren. Ze was altijd erg geïnteresseerd in literatuur, las ook onvoorstelbaar veel. Als kinderen hebben we daar altijd geweldig misbruik van gemaakt. Als zij in een boek was verdiept, kon je haar alles vragen, ze zei overal ja op. Dan was de snoeptrommel snel leeg.”

Autodidact Ans van Pagée-Selis timmerde stevig aan de weg binnen de antiquarenwereld. Ze was een van de initiatiefnemers van de Amsterdam Book & Print Fair, in z’n soort de meest prestigieuze beurs voor het oude boek in Nederland. Van Pagée: „Ze beschikte over het Fingerspitzengefühl waar Buijnsters in zijn ”Geschiedenis van het antiquariaat” over schrijft, het gevoel van: dát is een interessant boek. Je kon bij haar altijd verwachten iets bijzonders te vinden, en dan niet tegen de uiterste prijs. Mijn moeder en ik zijn beiden antiquaren die het overzicht willen houden over onze collectie, we willen erin wonen. We mikken op een klantenkring van de kleine portemonnee tot het middensegment met boeken van zo’n 4000, 5000 euro per stuk.”

Snuffelen
Is met het verscheiden van Ans van Pagée-Selis een tijdperk afgesloten? Gaat het traditionele antiquariaat, vanouds een praat-, lees- en snuffelgemeenschap, plaatsmaken voor de onpersoonlijke internetwinkel? Van Pagée: „Ik kan het mij niet voorstellen. Ik zit ook niet met mijn boeken op internet, via zoekmachines en dergelijke. Ik zou in elk geval zo niet kunnen werken, zonder persoonlijk contact met de klant. Als deze winkel over enige tijd verdwijnt, kun je mij nog op boekenbeurzen vinden.”

In persoonlijke contacten kom je als antiquaar aan belangrijke informatie, heeft Van Pagée ervaren. „Je leert van je kopers, het zijn mensen die gericht zo’n boek zoeken, er veel over weten. Je zou ze kunnen vergelijken met naslagwerken. Die naslagwerken zijn trouwens ook belangrijk, ik werk er graag mee. Ik vind nog steeds de naslagbibliotheek vérre te prefereren boven allerlei dingen die op internet staan. Trouwens, het duurt nog wel twintig of dertig jaar voordat al die informatie op internet staat. In mijn naslagbibliotheek vind ik de details die mij uiteindelijk doen besluiten een boek wel of niet te kopen.”

Intussen is ook voor Pim van Pagée internet een niet onbelangrijke bron geworden, maar dan voor de prijsvorming van een boek. „Wat vroeger een zeldzaam boek was, hoeft dat nu niet meer te zijn. Had je vroeger als enige in Brabant een bepaald boek, dan was het zeldzaam. Nu gooit iemand in Amsterdam, in Leeuwarden, in Berlijn en in Kopenhagen hetzelfde boek op het net, en plotseling zie je het in tienvoud op internet staan. Maar wat betreft het duurdere genre geldt nog steeds dat de klant het boek eerst in handen gehad wil hebben, voordat hij het koopt. Je kunt wel mooie foto’s op internet zetten, maar ik en met mij vele klanten vertrouwen dat natuurlijk voor geen cent. Je wilt dat boek zien, kijken hoe het in de band zit, nagaan of er waterschade is. Het échte snuffelen is op internet niet mogelijk, dat kan alleen in de winkel. Mensen blijven voor de kast staan, lezen eens wat, laten zich verrassen door boeken die ze niet kennen. Hé, wat is dat?”