Vanaf 1 januari 2006 is iedere Nederlander verzekeringsplichtig voor de Zorgverzekeringswet. Gemoedsbezwaarden zijn hiervan vrijgesteld, mits zij een erkenning wegens gemoedsbezwaren hebben voor de AWBZ (Algemene wet bijzondere ziektekosten) die is afgegeven door de Sociale Verzekeringsbank. Voor hen wordt een spaarrekening geopend bij het College voor Zorgverzekeringen waaruit ziektekosten kunnen worden betaald, voor zover het saldo van de spaarrekening dit toelaat.

Waarborgfonds

In het verleden is door heel wat ondernemers die geen ziektekostenverzekering afsloten wegens gemoedsbezwaren, geen erkenning aangevraagd. Werknemers vroegen deze erkenning veelal wel aan, omdat er dan geen verzekeringspremie op hun loon werd ingehouden. Vanuit de gedachte dat een autoverzekering een verplichting is, sloot zo’n ondernemer wel een WA-verzekering voor de auto af, maar hij betaalde eventuele schade veelal gewoon zelf. Ook werd soms door de eis van de bank voor een hypothecaire financiering een woningverzekering afgesloten. Aangezien voor de nieuwe Zorgverzekeringswet een erkenning vereist is, moeten thans keuzes worden gemaakt. Of er wordt gekozen voor de zorgverzekering, of er wordt besloten alle verzekeringen op te zeggen en erkenning aan te vragen. Beide keuzes zien wij thans gemaakt worden. Niets doen is geen optie, want er staat een forse boete op niet verzekerd blijven zonder vrijstelling.

Een aantal banken accepteert het niet verzekeren van een woning. Aangezien de woning in verband met de banklening als onderpand geldt, dekt de bank zich veelal voor haar eigen risico in. Een gemoedsbezwaarde dient eventuele schade aan de woning zelf te betalen. Verzekeren van de auto is verplicht. Een gemoedsbezwaarde kan hiervan vrijstelling krijgen van het Waarborgfonds Motorverkeer te Rijswijk. Als een gemoedsbezwaarde schade rijdt, dient hij deze zelf te betalen. Als hij hiertoe niet in staat is, betaalt het waarborgfonds de schade voor de gemoedbezwaarde, waarna het deze betaling echter op de gemoedsbezwaarde verhaalt, zodat deze zelf voor de schade aansprakelijk blijft.

Voorzienigheid

In de praktijk komt het soms voor dat gemoedsbezwaarden toch gebruikmaken van AWBZ-voorzieningen. Zij krijgen voor dit gebruik geen nota. Gemoedsbezwaarden betalen net als iedereen maximaal circa 4000 euro AWBZ-premie bij een inkomen tot circa 30.000 euro. Zij betalen dit als premievervangende belasting, wat niet afzonderlijk wordt geregistreerd, maar verdwijnt in de algemene middelen. De van enkele kerken uitgaande Werkgroep Verzekeringen heeft hier een aantal jaren geleden aandacht voor gevraagd. Hierop heeft de directie zorgverzekeringen van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport schriftelijk bevestigd dat ook mensen met gemoedsbezwaren tegen de AWBZ gebruik kunnen maken van AWBZ-voorzieningen.

Hier is sprake van een spanningsveld voor de gemoedsbezwaarde. Enerzijds zijn er bezwaren tegen de AWBZ, maar anderzijds wordt soms wel gebruikgemaakt van AWBZ-voorzieningen. Nu echter de vrijstelling van de zorgverzekeringswet afhankelijk is van vrijstelling voor de AWBZ, is het voor de te maken keuze van belang om te weten dat gebruik van AWBZ-voorzieningen niet wordt geweigerd.

Opgemerkt wordt echter dat naar verwachting steeds meer AWBZ-voorzieningen worden overgeheveld naar de Zorgverzekeringswet en via de op komst zijnde Wet maatschappelijke ondersteuning naar de gemeenten. Voor zover een en ander in de toekomst valt onder de Zorgverzekeringswet kunnen gemoedsbezwaarden er, als zij dit al zouden willen, geen aanspraak meer op maken.

Bij de te maken keuze kan niet louter sprake zijn van een zakelijke kosten-bateanalyse. Bij de keuze voor niet verzekeren speelt het vertrouwen op Gods voorzienigheid een overwegende rol (Matth. 10:28-31).

De auteur is fiscaal jurist en vennoot bij Van Ree Accountants te Doorn en Barneveld en heeft mede uit dien hoofde veel te maken met de regelingen rondom gemoedsbezwaren.